Түптік қысымды қалпына келтіру әдісімен өндіру және айдау ұңғымаларын зерттеу

Фонтанды жә не компрессорлы ұ ң ғ ымаларды пайдаланудың режимі ө згергенге дейін зерттеу кезінде ө німнің шығ ымы мен сулануын, сонымен бірге буферлік жә не қ ұ быраралық қ ысымдарды ө лшеу қ ажет.

Тү птік қ ысымды ө лшеу ү шін жә не қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын (квд) тіркеу ү шін ұ ң ғ ымағ а терең дік манометрді жә не дифференциалдық манометрді перфорация жасалғ ан аралық тың ортасы келетін терең дікке немесе оғ ан жақ ын жерге орналастырады, жә не де тұ рақ талғ ан режимде 15÷ 20 мин аралығ ында ұ ң ғ ыманы пайдалануды жалғ астыра береді де, содан кейін фонтанды ұ ң ғ ыманың шығ у желісіндегі жапқ ышын (задвишка) жабады. Ал компрессорлық ұ ң ғ ымаларды тоқ татуда бір мезетте жапқ ышты жауып, ұ ң ғ ымағ а келетін жұ мыс агентін тоқ тату керек. Кә сіпшілікте ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейін тү птегі қ ысымды қ алпына келтіру уақ ытын тә жірибелік жолмен орнатады (негізінде бірнеше сағ ат). Егер бұ л уақ ыт кү нмен саналатын болса, онда толық қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ы тү сірілмейді, ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейін таң дап алынғ ан аралық арқ ылы тү сірілген терең дік манометр арқ ылы 15÷ 20 минут жеке ө лшеу жү ргізеді.

Газбен толтырылғ ан терең дік дифманометрлерді тү птегі депрессия 20%-дан аспағ ан жағ дайда қ олданылады, ал берілген терең діктегі (перфорация аралығ ы) температура ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейін іс жү зінде ө згермейді. Терең дік аспаптарды перфорация аралығ ынан жоғ ары орнатқ анда ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейінгі бағ андағ ы сұ йық температурасының ө згеруінен, сонымен бірге ұ ң ғ ыма суланғ ан мұ най беріп тұ рғ ан жағ дайда қ ысымды қ алпына келтіру процесіндегі сұ йық тың орташа тығ ыздығ ының ө згеруінен қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ының тү зілу формасы бұ зылуы мү мкін. Егер аспаптың сезгіш элементі ретінде сығ ылғ ан газ болса, бұ л факторлардың ә сері қ атты білінеді. Перфорация аралығ ының орташа терең дігі мен аспапты тү сіру терең дігінің арақ ышық тығ ы ү лкен жә не ұ ң ғ ыма ө німінің сулану мө лшері жоғ ары болғ анда оны тоқ татқ анда тү п аумағ ына судың тұ нуының ә сері болуы мү мкін. Осы уақ ытта перфорация аралығ ында судың тұ нуы ө скендегі тү птік қ ысымның тө мендеуін тіркейтін болады.

Айдау ұ ң ғ ымаларын тоқ татқ ан кезде қ оршағ ан тау жыныстарының жылуы ә серінен бағ андағ ы судың температурасы бірден жоғ арылап кетеді. Осығ ан байланысты мұ ндай ұ ң ғ ымаларды зерттеу кезінде қ ысымның тө мендеу қ исығ ын тұ рғ ызу ү шін, ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейінгі сағ адағ ы қ ысымның ө згеруіндегі мә ліметтерді қ олданады. Бұ л мә ліметтерді ұ ң ғ ымада сорапты-компрессорлық қ ұ бырдың башмагы перфорация аралығ ына ө те жақ ын орналасқ анда, пакер қ ондырғ ысы болмағ ан жағ дайда немесе сағ алық жабдық тар мен қ ұ бырлар саң ылаусыздандырылмағ анда қ олданылады.

Суды сорапты-компрессорлық қ ұ быр арқ ылы айдағ анда қ ысымды қ ұ быр аралық кең істікте орналасқ ан сағ алық манометрдің кө мегімен, ал қ ұ быраралық кең істікпен айдағ анда, ұ ң ғ ыма буферінде орналасқ ан манометрдің кө мегімен бақ ылайды. Егер су айдау бір мезетте екі жақ танда (қ ұ быраралық кең істікпен жә не сорапты компрессорлық қ ұ бырмен) жү ргізілетін болса, онда айдау режимін тұ рақ тандыру ү шін қ ажетті зерттеу жұ мыстарын жү ргізу алдында 3—5 кү н бойы суды тек қ ана қ ұ быраралық кең істікпен айдайды.

Егер ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейін уақ ыт бойынша ұ ң ғ ымадағ ы сұ йық тың тығ ыздығ ының ө згеруі белгілі болғ ан жағ дайда, қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ы тек сағ адағ ы манометрлер (буферлік немесе қ ұ быраралық) арқ ылы тіркелетін болса, онда осы қ исық арқ ылы гидростатикалық тең деуді қ олдана отырып нақ ты тү птегі қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын тұ рғ ызуғ а болады. Бұ л ө згерістер бағ андағ ы сұ йық тың орташа температурасының ө згеруімен байланысты. Игеру объектілерінде тығ ыздық қ а байланысты температураларды ө згертуді анық тауда арнайы зерттеулер жү ргізіледі жә не оларды арнайы кестелерге енгізіп, графиктер тұ рғ ызады. Осы ө згертулерді ұ ң ғ ыманы тоқ татқ аннан кейін оның қ абылдағ ыштығ ына байланысты уақ ыттың ә рбір моментінде анық тайды. Кейбір жағ дайларда су айдау ұ ң ғ ымаларын тоқ татқ аннан кейін сағ адағ ы қ ысым атмосфералық қ ысымғ а дейін тө мендеп кетеді де, қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын тіркеп ү лгермейді. Осындай жағ дайда режимді ұ ң ғ ыманы тоқ тату арқ ылы емес, оны осы мә нге дейінгі айдалатын судың шығ ынын тө мендетуімен ө лшейді.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ұ ң ғ ыма ө німінің шығ ымы мен сулануы қ алай ө лшенеді?

2. Қ ысымды қ алпына келтіру қ исығ ын қ алай тұ рғ ызады?

3. Терең дік жә не дифференциалдық манометрлер қ андай мақ сатта қ олданылады?