Жалпы рецептура және жалпы фармакология» тақырыбы бойынша қорытынды сабақ.

2. Мақ саты:

- рецепт жазылу туралы сұ рақ тарды бекіту;

- қ аптаушы, қ армаушы, адсорбциялаушы жә не жансыздандырушы заттармен таныстыру

3. Оқ ыту мақ саты:

а) Жалпы рецептурадан жә не фармакологиядан студенттерге бақ ылау жү ргізу.

б) Афферентік иннервацияғ а ә сер ететін заттар туралы семинар жасау

4. Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Рецептура. Анық тамасы. Дә рілік шикізат, дә рілік зат жә не дә рілік тү р.

2. Дә рілік тү рлердің топтастырылуы (консистенция, ең гізу жолдарына қ арай).

3. Арнайы жә не магистральді дә рілік тү рлер.

4. Рецепт:

- дә рілік заттарғ а рецепт жазылу жайында ережелер;

- қ ысқ артулар жә не шартты белгілер;

- улы, кү шті ә сер ететін, наркотикалық заттарғ а жә не соғ ан тектес дә рілік заттарғ а рецепт жазуының ерекшеліктері;

- льготты шарттарына байланысты дә рілік заттардың жіберілу ережесі.

5. Қ атты заттар тү рлеріне тү сінік, олардың тү рлері.Қ атты дә рілік заттардың артық шылық тары мен кемшіліктері.Мө лшерлеу ә дістері.

- ұ нтақ тар. Оның тү рлері.Рецептте жазылу ережесі.

- тү ймедақ тар. Дайындау ә дісі. Арнайы жә не арнайы емес рецептте жазылу ерекшелігі

- драже. Дайындау ә дісі.Рецептте жазылу ережесі

- капсулалар.Олардың тү рлері.Рецептте жазылу ерекшелігі.

6. Жұ мсақ дә рілік тү рлер туралы тү сінік жә не олардың ә ртү рлілігі.Мө лшерлеу ә дісі.

- май: дайындау ә дісі, рецептте жазылу ережесі.

- пасталар: дайындау ә дісі, рецептте жазылу ережесі.

- линименттер: дайындау ә дісі, рецептте жазылу ережесі.

6. Сұ йық дә рілік тү рлерді мө лшерлеуінің жалпы қ абылданғ ан ө лшемдері. Дайындау кезінде ерітіндінің мө лшерімен концентрациясын есептеу принциптері.

7. Сұ йық дә рілік тү рлер жә не олардың тү рлері.

- ерітінділер: анық тамасы, топтастырылуы. Еріткіштердің тү рлері. Ерітінділерді жазу ерекшіліктері, мө лшерін жә не концентрациясын есептеу.

- сыртқ а жә не ішке қ олданылатын ерітінділер. Рецептте жазылу ережесі.

- тұ нба жә не қ айнатпалар.Концентрациясын анық тау ә дісі.Рецептте жазылу ережесі.

- тұ ндырмалар.Тұ нбадан дайындалу жә не мө лшерлеу ерекшеліктері. Рецептте жазылу ережесі.

- микстуралар.Олардың жазылу тү рлер: Бұ рмаланғ ан жә не жартылай қ ысқ артылғ ан.

8. Инъекцияғ а арналғ ан дә рілік тү рлер. Инъекцияғ а арналғ ан дә рілік тү рлерді қ олданудың тиімді жә не тиімсіз жақ тары. Оларғ а қ ойылатын талаптар. Залалсызданыру ә дістері. Жазылу ережелері.

9. Жалпы фармакология. Дә рілік заттардың фармакокинетикасы. Дә рілік препараттардың ең гізу жолдары.

10. Дә рілік заттардың сің у механизмдері.

11. Дә рілердің таралуына ә сер ететін ә р тү рлі кедергілердің маң ызы. Жиналуы.

13. Дә рілік заттардың метаболизмы.

14 Дә рілік заттардың тасымалдау жә не шығ у жолдары.

15. Фармакодинамика. Фармакологиялық нә тиже (терапевтикалық жә не жанама).

16 Дә рілік заттардың ә сер ету механизмдері. Рецепторлы механизм.

17. Дә рілік заттардың ә сер ету тү рлері (жергілікті, резорбтивті, рефлекторлы). 18. 18. Мө лшер. Нә тиженің мө лшерге байланыстылығ ы. Мө лшердің тү рлері: орташа жә не жоғ арғ ы терапевтикалық, бір реттік, тә уліктік, курстық Препараттың терапевтикалық ә серінің кең ділігі.

19. Дә рілік заттардың ә серінің қ айта ең гізгенде ө згеруі. Ү йренгіштік, сенсибилизация, материальды жә не функциональды жиналу (кумуляция). Дә рілік тә уелділік (физикалық жә не психикалық).

20. Дә рілік заттардың бірігіп ә сер етуі. Антагонизм, синергизм, потенцирлеу. Антидотизм.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Сезімтал нерв талшық тар аймағ ына ә сер ететін дә рілік заттардың топтастырылуы.

2. Жергілікті анестезия; стоматологияда қ олданылатын анестезия тү рлері

3. Жергілікті анестетиктер, оларғ а қ ойылатын талаптар, химиялық классификациясы; орналасуы жә не ә сер ету механизмі.

4. Аппликациялық анеcтезия ү шін қ олданылатын дә рілік заттар (анестезин, тетракаин, пиромикаин, лидокаин): белсенділігі, қ олдану ерекшеліктері, салыстырмалы мінездемесі.

5. Инфильтрационды анестезияда қ олданылатын препараттар (прокаин, тримекаин, лидокаин), анестезиялық белсенділігі, ОНЖ ә сер етуі, шырышты қ абаттан ө ту қ абілеті, улылығ ы.

6. Ө ткізгіштік, интралигаментарлы (пульпаішілік) анестезияда қ олданылатын (артикаин, бупивакаин, мепивакаин), фармакологиялық мінездемесі

7. Жергілікті жансыздандыратын заттармен улану.

8. Органикалық жә не бейорганикалық қ армаушы затта: классификация, ә сер ету механизмі, қ олдану кө рсеткіштері.

9. Қ аптаушы заттар: ө кілдері, ә сер ету механизмі, қ олдану кө рсеткіштері.

10. Адсорбциялаушы заттар, ә сер ету механизмі, қ олдану кө рсеткіштері.

5. Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: ауысша, тә жірибелік сабақ тың хаттамасын дайындау, тестік тапсырмаларды орындау, рецепт жазу, ситуациялық есептерді шығ ару, кішірек топтарда жұ мыс.

6. Ә дебиет:

Негізгі:

1. Харкевич Д.А. Фармакология: Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2006.- 734 с.

2. Стикеева Р.Қ., Қ оранова Т.С. Фармакология (стоматология факультеттерінің студенттеріне арналғ ан)- оқ у қ ұ ралы.- Астана, 2013.- 98 б.

Қ осымша:

3. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2004.-516 с.

4. Д.А. Харкевич и др. «Общая рецептура» М. 1988г.

5. П.Х. Попандополо «Общая рецептура», 2000г

7. Бақ ылау: ауысша сұ рау, рецептен билеттер, тестік сұ рақ тармен билеттер.

Рецепт жазуғ а арналғ ан препараттар:

Тетракаин (ер-ді 0, 3% 5 мл амп),

Пиромикаин (ер-ді 1% 5 мл амп),

Тримекаин (ер-ді 0, 25% - 10 мл амп),

Бупивакаин (ер-ді 0, 25% - 10 мл амп),

Ксикаин (1% - 2% ер-ді-5 -2 мл амп.),

Артикаин (ер-ді 2% - 1, 8 мл амп.),

Емен қ абығ ының қ айнатпасы (20, 0-200 мл),

Белсендірілген кө мір (таб. 0, 25; 0, 5№ 10),

Кү міс нитраты (фл-ғ ы ер-ді 30%-10 мл),

Ментол (фл.майлы ер-ді 2% -10 мл)

Топтық қ атынсатарды анық тауғ а арналғ ан препараттар:

Шалфей экстрактісі,

Ашутас,

Крахмал шырышы,

Прокаин,

Аммиак ер-дісі,

Ропивакаин,

Бензокаин,

Мепивакаин,

Танин,

Мыс сульфаты,

Тальк.