УЗ – ді анықтау мақсатында қолданылатын, химиялық барлау жасау приборларына арналған индикаторлы түтіктердің негізгі сипаттамасы

УГ 2 газталдағ ыштар

Радиациялық қ орғ ау. Радиоактивті заттармен ластанғ ан аймақ та жұ мысты жү ргізу, жұ мысшылардың сыртқ ы жә не ішкі сә улеленуінің тө мендетуге жә не таза қ алалар мен тұ рғ ын ү йлерге радиоактивті ластануды апармауғ а бағ ытталғ ан, радиациялық қ ауіпсіздік шаралар кешенін жү зеге асыруды талап етеді. Радиациялық қ ауіпсіздік бойынша шаралар кешені мыналарды қ амтиды:

· радиациялық ә серлерді қ атаң тү рде нормалау;

· радиоактивті ластану жағ дайында жұ мысқ а жұ мылдырылғ ан бар­лық тұ лғ аларды дә рігерлік куә ландыру жә не рұ қ сат алу;

· радиациялық қ ауіпсіздік мә селелері бойынша нұ сқ аулық;

· радиациялық жағ дайымен оның ө згерістеріне жү йелік бақ ылау, соның негізінде нақ ты участкелердегі жұ мыстың ұ зақ тығ ын анық тау;

· жеке дозиметриялық бақ ылау жә не ластанғ ан жергілікті жердегі бар­лық жұ мысшылардың сә улеленуін есепке алу;

· ластануды жою;

· барлық жұ мысшылардың жеке қ орғ аныстарын ұ йымдастыру;

· жұ мыс жасап жатқ ан участкелердегі ластанудың таралуына жол бермейтін санитарлық – рұ қ саттама режимін ұ йымдастыру;

· санитарлық ө ң деуді жә не жү йелі тү рде қ атерсіздендіруді, қ ажет болғ ан жағ дайда жұ мысшылар пайдаланатын арнайы киімдерді, арнайы аяқ – киімдерді жә не басқ а да ЖҚ Қ жоюды ұ йымдастыру.

Радиациялық авария жағ дайында ЖҚ Қ қ олдану қ ажеттілігін анық тайтын негізі зиянды ә серлер, адам организміне жә не тері жамылғ ысына тү скен радиоактивті, ә ртү рлі объектілер мен ауа қ абатының ластануы, жергілікті жердің радиоактивті ластануының негізі болып табылады. Сондық тан жеке қ орғ анысты ұ йымдастыру бойынша кешенді шараларды авариялық жағ дайларда жү ргізудің негізгі мақ саты мыналардан тұ рады:

· адам ағ засына радионуклидттердің тү суін, сонымен қ атар тері жамылғ ысының радиоактивті ластануын нормативті қ ұ жаттармен бекітілген, рұ қ сат етілген мө лшерден азайту немесе болдырмау;

· авария аймағ ында ластанғ ан киімнен, аяқ – киімнен, қ орғ аныс қ ұ ралдарынан жә не т.б. радиоактивті ластанудың таралуының алдын алу.

ЖҚ Қ қ олданумен адамды ішкі гамма – сә улеленуден қ орғ ауды қ амтамасыз ету мү мкін емес екенін есте сақ тау қ ажет. Бұ л міндет тек инженерлік қ орғ аныс ғ имараттары мен қ ұ ралдарын (баспана жә не қ орғ аныс экрандары), жұ мысты дистанциялық жү ргізуге арналғ ан механизімдерді қ олдануымен жә не жоғ ары дең гейдегі гамма – сә улеленуі бар жергілікті жерде адамдардың болу уақ ытын қ атал шектеумен ғ ана шешіледі. ЖҚ Қ қ олдану міндетті тү рде радиациялық қ ауіпсіздік шараларының басқ а да кешенімен, соның ішінде йодттық алдын алу жә не басқ а дә рі – дә рмектерді қ олданылуымен (дә рігерлік қ орғ аныс қ ұ ралдары) жү ргізілуі тиіс.

Радиациялық авария жағ дайында жә не олардың зардаптарын жою кезінде қ олданылатын жеке қ орғ аныс қ ұ ралдарына:

· негізгі арнайы киім (комбинезондар, костюмдер, халаттар, шә пкілер, мақ та – матадан жә не аралас маталардан тігілген шұ лық тар) жә не қ осымша (алжапқ ыштар, жартылай халаттар, пленкалы жә не резиналанғ ан материалдардан жартылай комбинезондар);

· тыныс алу мү шелерін қ орғ айтын жеке қ ұ ралдар (ТМҚ ЖҚ) (респираторлар, сү згіш газқ ағ арлар, оқ шаулағ ыш тыныс алу аппараттары, пневмомаскалар, пневмошлемдер, пневмокурткалар жә не т.б.);

· оқ шаулағ ыш костюмдер, арнайы аяқ – киімдер (негізгі жә не қ осымша);

· қ олды қ орғ айтын қ ұ ралдар (резең келі, пленкалы, мақ та – маталы саусақ ты биялай немесе қ олғ аптар);

· кө зді қ орғ айтын қ ұ ралдар (қ орғ айтын кө зілдіріктер, қ алкандар жә не т.б.);

· қ орғ айтын қ ұ рылғ ылар (қ олмен ұ стайтын, белбеулер жә не т.б.) жа­тады.

Радиациялық авария болғ ан кезде радиометриялық бақ ылауды жә не радиациялық жағ дайды бағ алау нә тижесіне негіздеп, авария аймағ ын екі аймақ қ а бө лу орынды.

Бірінші аймақ қ а (қ атаң тә ртіптегі аймақ қ а) жоғ арғ ы қ абат пен ауаның радиоактивті ластануының белгіленген дең гейден жоғ арлауы байқ алғ ан ғ имараттар мен аумақ ты жатқ ызады. Бұ л аймақ қ а келгенде ЖҚ Қ негізгі арнайы киімдермен қ оса бірқ атар қ осымша киімдерді қ олдану (мысалы; ТМҚ ЖҚ, пленкалы немесе резең келі материалдардан жасалғ ан қ осымша арнайы киімдер, қ осымша арнайы аяқ – киімдер жә не оқ шаулағ ыш костюм­дер жә не т.б.) талап етіледі.

Екінші аймақ қ а (радиациялық қ ауіпсіздік тә ртібіндегі аймақ) ауа мен жоғ арғ ы қ абаттардың радиоактивті ластану дең гейі авариялар жағ дайымен шартталғ ан, рұ қ сат етілген кө лемде болатын ғ имараттар мен аумақ тарды жатқ ызуғ а болады. Адамдарды бұ л аймақ та қ орғ ау ү шін жә не радиоактивті ластанудың таралуын болдырмау ү шін авария зардабын жоюғ а қ атысқ ан тұ лғ алар респираторларды пайдаланып немесе олар сыз негізгі арнайы киім жиынтығ ын кию жеткілікті. Ластанғ ан аумақ қ а кіру міндетті тү рде киімін толық ауыстырып кию жә не санитарлық рұ қ сатнама арқ ылы ұ йымдастырылады, ал ғ имаратқ а жә не бірінші аймақ тағ ы аумақ қ а кіру санитарлық шлюз немесе санитарлық барьер арқ ылы қ осымша ЖҚ Қ қ олданумен ұ йымдастырылады.

Авария зардаптарын жою жұ мыстарын жү ргізу кезінде, ЖҚ Қ дұ рыс таң даудың негізгі критериі ретінде сол немесе басқ а аймақ тағ ы келесідей:

· жұ мыс жү ргізу кезінде ауадағ ы радиоактивті заттардың кү тілген немесе ө лшенген концентрациясы туралы;

· жоғ арғ ы қ абаттардың радиоактивтілікпен ластану дең гейі туралы;

· ластанғ ан ерітінділерді қ ұ ю (соның ішінде қ атерсіздендіретін) неме­се пароэжекциялық бү ркігіштерді қ атерсіздендіру ү шін булы қ оспаны қ олдану мү мкіндігі туралы:

· ауырлық (қ иындық) категориясы жә не жұ мысты орындау ұ зақ тығ ы туралы;

· жұ мыс орнындағ ы микроклимат жә не ауадағ ы газ қ ұ рамы туралы (температура, ылғ алдық, ауада оттектің болуы, улы жә не жарылу қ аупі бар газ қ оспалары жә не т.б.) мә ліметтерді пайдалану керек.

ТЖ зардабын жоюдағ ы барлық жағ дайда да жоғ ары концентрациялы (50% кө п) бу шығ аратын улы заттар бар ғ имараттарғ а, боксқ а, сиымдылық қ а, цистерналарғ а, қ ұ дық тарғ а кұ тқ арушылардың кіруі кезінде ТМЖҚ Қ ретінде оқ шаулағ ыш демалатын аппараттар немесе шлангалы ЖҚ Қ қ олданылуы керек. ТЖ сипатына, оның ауырлығ ына орай, сондай – ақ тү ріне жә не алда тұ рғ ан жұ мысқ а байланысты қ ұ тқ арушылар авария орынына келгеннен кейін штаттық авариялық жиынтық пен ЖҚ Қ қ алай қ амтамасыз етілсе, сол объектінің ЖҚ Қ қ орымен солай қ амтамасыз етіледі (мысалы, шлангалы ЖҚ Қ жә не т.б.).