Парафин қатып қалумен күресу.

Мұ най - ә р тү рлі кө мірсутегілердің қ осындысынан тұ ратын, сұ йық зат. Мұ най қ ұ рамындағ ы кө мірсутегілер газ кү йінде (СН₄ – С₅Н₁₂), сұ йық кү йінде (С₆Н₁₄–С₁₆Н₃₄), қ атты кү йінде (С₁₇Н₃₆-С₆₀Н₁₂₂) болады. Қ атты кө мірсутегілерге: парафин, церезин жатады. Қ ұ рамындағ ы қ атты кө мірсутегілердің болу санына байланысты мұ най келесі топқ а бө лінеді:

1) қ ұ рамында 2 % парафин болса, парафинді.

2) қ ұ рамында 1-2 % парафин болса, аз парафинді.

3) қ ұ рамында 1 % -дан аз парафин болса, парафинсіз деп аталады.

Ө ндірілетін мұ найдың қ ұ рамында парафин кездеседі, бірақ та ә ртү рлі кө лемде болады. Парафинді мұ найдың қ ату температурасы жоғ ары болады. Кейбір жағ дайларда жоғ ары парафинді мұ найдың қ ату температурасы +40⁰С-қ а дейін жетеді, температура аз ғ ана тө мендеу ә серінен мұ найдың тұ тқ ырлығ ы кү рт жоғ арылап кетеді.

Парафинді мұ найдың қ ұ рамы бензинге бай болады, тү сі ақ шыл, салмағ ы жең іл жә не қ ұ рамында смола аз болады. Парафин мұ найдың қ ұ рамында еріген кү йде болады, ал жеке алып қ арастыратын болсақ кристал тү рінде болады. Тазартылғ ан парафин тү ссіз немесе ақ кристалл тә різді масса қ ұ райды, иіссіз жә не дә мсіз, аздап майлы, 15⁰С температурада бірлік салмағ ы 0, 907 – 0, 915. Ал тазартылмағ ан парафиннің бірлік салмағ ы 0, 881-0, 905. Парафиннің еру температурасы оның молекулярлық салмағ ына байланысты, ол шамамен алғ анда 390-430 -ғ а тең болады жә не ол +49+60⁰С аралығ ында ериді.

Мұ най қ ұ рамында кездесетін парафиндердің молекулярлық салмағ ы 400-430-ғ а тең, ал қ атты кө мірсутектердің одан жоғ ары фракциясы церезин деп аталады.

Химиялық қ атынас жағ ынан парафин басқ а химиялық реагенттерге қ арағ анда берік. Мысалы, кү кірт қ ышқ ылын қ ыздырғ ан кезде парафинге еш ә сер етпейді. Қ арапайым температурада парафинге ә ртү рлі щелоч немесе қ ышқ ылдар ә сер етпейді.

Мұ най қ ұ рамындағ ы парафиндер негізінен дұ рыс орналасқ ан метан қ атарының кө мірсутегілерінен тұ рады.

Мұ найгаз ө ндіруші кә сіпорындар парафин тұ рып қ алумен кү ресудің бірнеше ә дістерін мең геріп, тә жірибе жү зінде қ олданып келеді.

Парафин қ атып қ алумен кү ресудің негізгі ә дістері:

1) Мұ най жә не газды жинау жү йесінің саң ылаусыздандырылғ ан жоғ ары арынды жү йесін қ олдану (0, 981-1, 47 МПа);

2) Жылжымалы бу қ ондырғ ысын қ олдану (ППУ);

3) Беттік активті заттарды қ олдану (ПАВ) немесе парафин кристалдарының ө суін тоқ тату ү шін жә не мұ най эмульсиясын жою ү шін скважина сағ асына немесе тү п аймағ ына ингибиторларды қ олдану;

4) Қ ұ бырдың беттік кедергісін азайту ү шін қ ұ быр желілерінің ішкі бетін ә ртү рлі лактармен, элоксидті шайырлармен жә не стеклопластиктермен сырлау керек;

5) Мұ найдың жоғ ары температурасын сақ тау ү шін қ ұ бырларларды жылу сақ тағ ыш материалдармен қ аптау керек;

6) Қ ұ бырлар қ абырғ асында тұ рып қ алғ ан парафиндерді тазалау ү шін белгілі уақ ыт аралығ ында скважина сағ асынан топтық қ ондырғ ығ а дейін қ ұ быр ішіне резина шарларын пайдалану керек.