Азаншұңқырлардың қабарғаларын қатайту.

Ылғ алды топырақ ты қ азаншұ ң қ ырлардың қ абырғ аларын қ атайту ү шін 1, 5-2 м-ге терең дікте дейін жү ргізіледі. Мұ нда қ азан шұ ң қ ырларды тік қ абырғ алармен жасайды, себебі жер жұ мысын азайту ү шін жер берік болмаса қ азаншұ ң қ ырлардың қ абырғ аларын қ атайтады.

Беріктігі тө мен қ азаншұ ң қ ыр қ абырғ аларын қ атайту кезінде жер асты су тамақ тарын ескерту қ ажет.

Қ азіргі кезде қ азаншұ ң қ ыр қ абырғ аларын қ атайту қ арапайым тіректі қ атайтқ ыштар кө мегімен іске асады. Мұ зтопырақ ты қ абырғ аларғ а, топырақ тағ ы қ абырғ а қ ұ рлысына ә дісін қ олданылады.

Қ арапайым тіректі қ атайтқ ыштарғ а ү лкен емес қ азаншұ ң қ ырлардың қ абырғ аларын қ атайту ү шін, сонымен қ атар жер асты арналарынан аз ғ ана дең гейде жоғ ары орналасқ ан қ ұ рылғ ыларғ а пайдалынады. Олар кө лденең жә не тігінен орналасқ ан тақ ташалар тұ тастай байланыстырылмайды. Ү лкен жә не терең қ азаншұ қ ырларғ а қ алаулы қ атайтқ ыш пайдалынады (суреттер 14.1 жә не 14.2).

Олар тігінен болат прокатты екі таврин тү р пофильден немесе швенлерді қ олданылады. Бұ л дірілдің кө мегімен бұ рғ ыланатын ұ ң ғ ыма арқ ылы іске асады.

Сурет 14.1 Тіркеулі қ атайтқ ыш

1- тіреуіш тақ таша;

2- инъекторлық тіреу

Сурет 14.2 Тұ тастай қ атайтқ ыш

1- коставарлы тақ тайша

2- қ алаулы тақ тайша

3-тіреу

Шпунтты қ абырғ алар қ азаншұ ң қ ырлар жер асты суларынан аз дең гейде жоғ ары болғ анда қ олданылады. Мұ ндай жағ дайда қ азаншұ ң қ ырлардың қ абырғ аларынның қ атаю беріктігін ғ ана емес, сонымен қ атар ағ аш немесе болат шпунтнен толтырылады. Ағ аш шпунт біреуге ө те терең емес қ азаншұ ң қ ырларда 5м-ге дейін, ал ү лкен терең діктегі қ азаншұ ң қ ырлар ү шін болат шпунт – жазық немесе астау графильді, тү рі. «Ларсен» (сурет 14.3) ү лкен кедергі жұ мыстарда қ олданылады.

Сурет 14.3 Шпунттың профильдік сұ лбасы

а)- жазық тық тағ ы; б)- астау тү ріндегі

Анкерсіз шпунтты қ абырғ аларда есептеу ә дісі мен таралғ ан. Бұ л ә діс Блома Ламейлер ә дісі болып табылады жә не келесі жағ дайларда бағ аланады. Шпунтты қ абырғ аларғ а топырақ тың активті қ ысымды жү ктейді. Қ азаншұ қ ырлардан тө мен қ исық сызық ты терең дік шпунтты қ абырғ а толтырылуы тиіс.

, (14.1)

мұ нда:

- шпунт қ абырғ аларын тө менгі жақ ұ зындығ ы;

Е_п - топырақ тойтарысының массивті мобилизацилау ү шін қ ажет (сурет 14.4);

- мә ні шпунтты қ оршауда топырақ трениясының есебінін анық тауғ а болады:

, (14.2)

мұ нда:

– топырақ тойтарысынан пассивті қ осымша терең дігіне тү сірілетін топырақ қ ысымы;

- пассивті тойтарысының жә не топырақ тың активті қ ысым коэффиценті, кө бінесе осылай қ олданылады.

Егер шпунт қ абырғ аларын сыртына бірнеше ә ртекті қ абат салатын болса, оның орнық тылық есебін графо-ангалитикалық ә діспен жү ргізіледі.

Шпунтты қ абырғ алар қ азаншұ ң қ ыр терең жігімен кө лденең інен орын ауыстырады. Орын ауыстыру ү ш слагаемые арқ ылы анық талады:

, (14.3)

мұ нда:

- аспалы аралық ты, анық талатын қ абырғ а иілімдері;

- шпунтты қ абырғ аның жоғ ары бө лігімен Q L-қ а- бұ рылуының араласуы.

Сурет 14.4 Анкерсіз шпунтты қ абырғ а есебі

1- топырақ тың активті қ ысымы; 2- топырақ тың пассивті тойтарысы

- топырақ тың реактивтік қ ысымы

- иілімі материалдар кедергісінің формуласы арқ ылы анық талынады трапециялы эпюрде шпунт қ абырғ ағ а топырақ тан қ ысымның тү суін:

, (14.4)

мұ нда:

а₁ жә не а₂ – трапенциясы эпюр қ ысымының ординатасы.

Сурет 14.5 Шпунтты қ абырғ аның деформациясына анық таудың ережесі.

а)- иілгіш; б)- «О» нү ктесіне қ атысты бұ рылыс

қ абырғ асын жоғ ары жағ ынан араласуының Н.К.Снитко есебі бойынша анық тауғ а болады. Қ азаншұ ң қ ыр шпунтты қ абырғ аларының тө менгі бө лігін қ арастыра отырып:

, (14.5)

мұ нда:

К – С нү ктесін негізгі орнының коэффиценті;

М – А нү ктедегі майыспайтын момент;

Q – A нү ктедегі кө лденең кү ші.

Жоғ арыда кө рсетілгендей анкер ментірек қ ұ рылғ ыларын шпунтты қ абырғ аларының қ аттылығ ын ұ лғ айтады жә не кө лденең араластыруды азайтады. Бірқ алыпты анкерді кү шейту ү шін жобалау кезінде кө лденең оське кү ш тү сіреді. Қ азаншұ ң қ ырларынң терең дігі 6м - ден жоғ ары болса, анкерлер мен тіректерді бірнеше дең гейлерге бө леді.