Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Мұнай мен газдың жергілікті және өңірлік шоғырлануы






МҰ НАЙ МЕН ГАЗ ШОҒ ЫРЛАРЫ

Мұ най мен газдың шоғ ырлануы екі категорияғ а бө лінеді: жергілікті жә не ө ң ірлік. Осылай бө лінуді А.А.Бә кіров ұ сынды, ол Халық аралық геологиялық конгресс ең бектерінде (1964 ж.) жер қ ыртысында мұ най мен газдың барлық шоғ ырлану категорияларының бірың ғ ай жіктелуін жариялады. Жергілікті шоғ ырлану категориясына шоғ ырлар иен шоғ ырланғ ан жері енеді. Мұ най мен газ шоғ ыры торда мұ най мен газдың табиғ и жергілікті (жалғ ыз) шоғ ырлануы болып табылады. Шоғ ыр мұ най мен газды табиғ и резервуарда араласуғ а мә жбү рлейтін кү штер мен осығ ан кедергі болатын кү штер арасындағ ы тепе-тең дікті орнататын резервуар бө лігінде тү зіледі.

Мұ най мен газдың шоғ ырланғ ан жері – бірың ғ ай қ ұ рылымдық элемент бақ ылайтын кө лемі бойынша шектеулі сол бір аудандағ ы жер қ ойнауларындағ ы бір немесе бірнеше табиғ и торларғ а орайластырылғ ан мұ най мен газ шоғ ырларының жиынтығ ы.

«Мұ най мен газдың кен орны» термині осы ұ ғ ымның шынайы мағ ынасына жауап бермейді, себебі шоғ ырлардың тү зілуі жер қ ойнауларында жү ретін миграциялық кү рделі процестер нә тижесінде жү реді. Сондық тан «мұ най мен газдың шоғ ырланғ ан жері» туралы айту дұ рысырақ (терминді А.А. Бә кіров енгізген).

Кө мірсутегілердің ө ң ірлік шоғ ырлану категориясына мұ най-газ шоғ ырлану аймақ тары, енеді.

Мұ най-газдылық аймақ тармен жә не шалғ ай жерлермен қ атар ә дебиетте И.О. Брод ұ сынғ ан мұ най мен газ шоғ ырлары бар кешендері болатын шө гінді қ абаттардан қ ұ ралғ ан ірі ойпаттар ү шін «мұ най-газдылық бассейн» термині кең інен пайдаланылады.

Жер қ ыртысында мұ най мен газ оның шө гінді қ абығ ына – стратисферағ а орайластырылғ ан.

 

 

40-сурет – Шоғ ырланғ ан жер қ имасының ө німді бө лігі.

1 – Б1, Б2 жә не Б3 қ аттарында мұ най шоғ ырлары; 2- сумен қ анық қ ан мұ най шоғ ырлары шектерінен тыс қ ат-коллектор.

 

Алайда жер шарындағ ы шө гінді қ абық барлық жерге таралмайды жә не ә р тү рлі қ уаты болады. Қ азылатын шө гінділерінің қ уаты жә не ө лшемдері бойынша ерекшеленетін жер қ ыртысының учаскелері мұ най-газдылық қ атынасында да бірдей бағ аланбайды. Мұ най-газгеологиялық аудандандырудың ө з бетіндік бірлігі ретінде бө лінген сол немесе басқ а аумақ тағ ы жер қ ойнауындағ ы шө гінді қ абаттарының кө лемі мен кө мірсутегі ресурстарының масштабтары арасындағ ы тікелей байланыс байқ алады.

 

 

2. Шоғ ыр элементтері

 

Газ, мұ най жә не су ө здерінің тығ ыздығ ына сә йкес торда орналасады. Газ анағ ұ рлым жең іл ретінде қ ақ пақ астында табиғ и резервуардың тө бе бө лігінде болады. Тө менде кеуекті кең істік - мұ наймен, ал одан тө мен сумен толтырылады. 41-суретте қ абаттық табиғ и резервуар қ ат-коллекторының кү мбездік иіліміне орайластырылғ ан газ қ алпақ ты мұ най шоғ ырының тү бегейлі сұ лбасы (карта мен қ има) келтірілген.

41-сурет – Кү мбезді шоғ ырдың тү бегейлі сұ лбасы.

а – геологиялық қ има; б- қ ұ рылымдық карта; 1 – газ қ алпағ ы; 2 – шоғ ырдың мұ найлы бө лігі; 3 – қ аттың сулы бө лігі; 4 –қ ат тө бесі бойынша изогипстер, м; мұ найлылық жиектері; 5 – ішкі; 6- сыртқ ы; газдылық жиектері; 7- сыртқ ы; 8- ішкі; Һ г – газ қ алпағ ының биіктігі; һ н – шоғ ырдың мұ найлы бө лігінің биіктігі; Һ г + һ н = һ – шоғ ыр биіктігі

 

42-сурет – Кө лбеу су-мұ найлы байланысы бар мұ най шоғ ырының тү бегейлі сұ лбасы.

а – геологиялық қ има; б – қ ұ рылымдық карта; 1, 2- қ имада жә не картада сә йкес мұ най; 3- изогипстер, м; 4- мұ найлылық тың сыртқ ы жиегі

Газ бен мұ найдың, су мен мұ найдың (41, а-сурет) жанасу беттері газ-мұ найлы (ГМЖ) жә не су-мұ найлы (СМЖ) (сә йкес) жанасу деп аталады. СМЖ (ГМЖ) бетінің ө німді қ абат тө бесімен қ иылысу сызығ ы мұ найлылық тың (газдылық тың) сыртқ ы жиегі деп аталады. Егер жанасу беті горизонталь болса, онда жоспарда мұ найлылық (газдылық) жиегі қ абат тө бесі изогипстеріне параллель (41, б-сурет). СМЖ (ГМЖ) бетінің кө лбеу орны кезінде қ ұ рылымдық картада мұ найлылық (газдылық) жиегі, бө лік бетінің кө лбеу жағ ына ығ ыса отырып, қ ат тө бесінің изогипстерін қ иып ө теді.

Су-мұ найлы (газ-мұ найлы) бө лік бетінің қ абат табанымен қ иылысу сызығ ы мұ найлылық тың (газдылық тың) ішкі жиегі деп аталады.

Егер торда мұ най мен газ мө лшері қ аттың барлық қ уатын толтыру ү шін жеткіліксіз болса, мұ найлылық пен газдылық тың ішкі жиектері болмайды. Массивті резервуараларда шоғ ырларда ішкі жиектер болмайды.

Шоғ ыр ұ зындығ ы, ені жә не ауданы мұ найлылық тың (газдылық тың) сыртқ ы жиегінің ішінде оның горизонталь жазық тық қ а проекциясы бойынша анық талады. Шоғ ыр биіктігі деп (шоғ ырдың мұ найбө лігінің биіктігі плюс газ шапкасының биіктігі) табанынан оның ең биік нү ктесіне дейін вертикаль қ ашық тық ты атайды.

 


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.01 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал