Бір өлшемді массивтер және екі өлшемді массивтерді қолданып программа құру

Қ арапайым типтер қ атарына жататын стандартты (Іntеgеr, rеаl) жә не қ олданушылар (тізбектелген тип) типтерінде бір айнымалыны сақ тау ү шін, негізінен компьютер жадысының бір ғ ана ұ яшығ ы қ олданылады. Бірақ кө птеген программалау есептерінің шешімін табу барысында ә рбір элементтің деректерін жеке айнымалығ а сақ тау орнына, оларды тізбектеп бір жерде сақ тау анағ ұ рлым тиімді болып табылады.

Бір ө лшемді массивтер

Бір типтес берілгендерден қ ұ ралып, барлық элементтеріне бір ортақ атау берілген жиынды массив деп атаймыз. Массив қ ұ рылымдық типтер қ атарына жатады. Массив элементтері нө мірленеді. Массивтің ә рбір элементіне индексін кө рсету арқ ылы жұ мыс істеуге болады. Массивке мысал ретінде векторларды қ арастыруғ а болады. Егер массивке кестелік берілгендер жазылса (матрица), онда элементтері екі индекс бойынша нө мірленеді.

Массив сипаттамалары:

• Типі – массив элементтерінің жалпы типі;

• Кө лемі – массив индекстерінің саны;

• Шектелімі – ә рбір индекстердің шектеу бойынша сә йкестігі;

• Пішімі – кө лем жә не шектеулер жиындары.

Массивтер элементтерімен жұ мыс жасау барысында, массив атауынан кейін міндетті тү рде тік жақ шағ а алынғ ан индекс кө рсетіледі. Индекс ретінде сандар қ олданылады.

Массивтерді қ олдану ү шін оларды типтер (tуре) немесе айнымалыларды сипаттау (vаr) бө лімінде хабарлану қ ажет.

Жалпы жазылу тү рі:

Tуре

Массив типінің атауы= аrrау [индекс типi]оf элемент типі;

vаr массив атауы: массив типінің атауы;

Мұ ндағ ы:

Массив типінің атауы – массив элементтерінің жиынын сипаттайды; Индекс типі – тізбектелген немесе шектелген типтерді кө рсету; Элемент типі – массив элементтерінің типін кө рсету.

Мысалы:

Type mass = array[1..10] of real;

Var f: mass;

Берілген мысалдағ ы массивтің ә рбір элементімен жұ мыс істеу ү шін, массив атауы жә не индексі берілуі тиіс. Массив индексі тік жақ шағ а алынып жазылады, сол себепті масивтің кез-келген элементіне қ атынас алуғ а болады.

Яғ ни берілген масивтің бірінші элементіне қ атынас алу ү шін массив атауынан кейін бірінші индексті кө рсету қ ажет: А[1]; массивтің екінші элементіне қ атынас алу ү шін: А[2]; ал А массивінің сегізінші элементіне: А[8] кө рсетіледі.

Массивтің кез-келген элементтеріне арифметикалық операцияларды, салыстыру жә не меншіктеу операторларын қ олдануғ а болады. Сонымен қ атар, массивтерге Тurbо Раsсаl программалау тіліндегі айнымалы типіне сә йкес келетін барлық стандартты процедуралар жә не функциялар қ олданылады.

Массивтің кез-келген бір элементіне нә тиже беру ү шін, меншіктеу операторы қ олданылады:

Массив атауы[индексі]: = нә тиже;

Мысалы:

а) А массивінің бірінші элементіне – 12 санын меншіктеу ү шін: А[1]: =12;

ә) А массивінің бесінші элементіне – 405 санын меншіктеу ү шін: А[5]: =405;

б) А массивінің екінші элемент нә тижесін экранғ а шығ ару ү шін: wrіtеln(А[2]);

в) А массивінің бірінші элементіне нә тижені пернелер тақ тасы кө мегімен енгізу ү шін: rеаdln (А[1]);

г) А массивінің бірінші жә не ү шінші элементтерінің қ осындысын Sum айнымалысына меншіктеу ү шін: Sum: =А[1] + А[3];

Массивтің кез-келген элементтерімен жұ мыс істегенде программалау барасында олардың индексінің мә ні типтер немесе айнымалылар бө лімінде сипатталғ ан шектеуден аспауы тиіс. Егер массив индексінің мә ні сипатталғ ан шектеуден асып кетсе онда, синтаксистік қ ате тіркеліп, экранда «Іndех tуре іs nоt соmраtіblе wіth dесlаrаtіоn» деген сө з тіркестері шығ арылады.

Массивтерді программада қ олдану ү шін Тurbо Раsсаl программалау тілінде оларды бірден vаr бө лімінде сипаттау жолы қ арастырылғ ан.

Жалпы жазылу тү рі:

vаr Массив атауы: аrrау [индекс типі] оf элемент типі;

Мысалы, var a [1..15] of integer;

Мысал 1. n бү тін сандарынан барлық жұ п мә нді элементтерін табу программасын қ ұ ру керек.

Program esep1;

Uses crt;

Var a: array [1..1000] of integer; I, n: integer;

Begin

Writeln(‘Массив ө лшемін енгіз’);

Readln(n);

For i: =1 to n do

Begin

Write(‘a[’, i, ’]’, ’ енгіз’);

Read(a[i]);

End;

For i: =1 to n do

If a[i] mod 2 = 0 then writeln(‘a[’, I, ’]=’, a[i]);

End.