Инновациялық жобаның тиімділік деңгейін бағалау ерекшеліктеріне тоқталу.

Инновациялық жоба дегеніміз- бұ л ғ ылыми зерттеу, тә жірибелік конструкторлық, ө ндірістік, ұ йымдық, қ аржылық жә не тағ ы басқ а шаралардың жиынтығ ынан тұ ратын ө зара байланысты мақ саттар мен бағ дарламалар жү йесі жә не олардың жетістіктері. Бұ л жү йе жобалық қ ұ жаттама жиынтығ ына сә йкес келу керек жә не нақ ты ғ ылымы техникалық мә селенің тиімді шешімін қ амтамасыз ету қ ажет. Инновациялық жоба міндеттері: ғ ылыми техникалық дамудың нақ ты міндеттерді шешу жолдарын қ арастыру; инновацияларды басқ аруда жобаның ғ ылыми техникалық дамудың сандық нақ ты мақ сат пен нә тижесінің ; инновацияны қ алыптастыру, мең геру, ө ндіру жә не тұ тыну ү дерістерін ү здіксіз басқ ару; жоба мақ сатын жү зеге асыруының тиімді бағ ыттарын анық тау; инновациялық жобаларды жү зеге асыруғ а қ ажетті ресурстарының тең дігін қ амтамасыз ету. Инновациялық жоба оның қ атысушылары арқ ылы жү зеге асады. Жоба тү ріне байланысты оны бірнеше ұ йым жү зеге асыра алады. Тапсырыс берушілер жобаның болашақ тағ ы иегері жә не оның қ олданушылары болып есептеледі. Инвесторлар жобағ а қ орғ а салатын заң ды немесе жеке тұ лғ а кей жағ дайда тапсырыс берушінің ө зі де инвестор болуы мү мкін, жеке тұ лғ а болып Қ азақ стан Республикасының азаматы жә не шетел азаматы болып табылады. Жобалаушылар жобаның сметалық қ ұ жаттарда жақ тайтын маманданғ ан жобалық ұ йымдар жоба жұ мысшының кешеніне жауап беретін бір ұ йым, яғ ни генералды жобалаушы болып табылады. Жобаны қ аржыландырушы басты инвестор банк болып табылады. Кез-келген бір инновациялық жобаны іске асыру материалдық жә не қ аржылық шығ ынды қ ажет етеді. Жаң а ө німге немесе қ ызметіке қ олданушылардың табылуы жә не де жобаның қ аншалық ты коммерциализацилауғ а ө тетіндігін білмегендіктен ә рқ ашанда рискке байланысты болады. Сондық тан да инновациялық ү рдісте бағ алау уақ ыты маң ызды болып табылады. Бағ алаудың қ иындығ ына қ арамастан, ол керекті жә не инновациялық ү рдістің рискін тү сіретін фактор болып табылады.

Инновациялық жобалардың эффектілігін бағ алау кезінде жобаның белгіленуіне байланысты эффектіліктің бірнеше тү рлеріна нализдеу керек.

Инновациялық жобаларды салыстыру жә не олардың ішінен ең тиімдісін таң дауды келесі кө рсеткіштерді қ олдану арқ ылы орындалады:

— таза дискоттық кіріс (ТДК) немесе интегралдық эффект;

— кірістің индексі;

— кірістің ішкі нормасы;

— есе қ айтару мерзімі;

— баллдық кө рсеткіштерді алу ә дісі;

— ә р-тү рлі кө рсеткіштердің ұ қ састығ ы.

Таза дисконттық кіріс қ азіргі эффектілердің бү кіл тө лемдік мерзімі бойынша мө лшері болып табылады:

Э = ТДК = ∑ (Р — З) 1/(1+Е);

мұ ндағ ы, Э — интегралдық эффект;

Т — тө лем горизонты;

Р — сол уақ ыттағ ы жү зеге асырылатын кө рсеткіштер, тг;

З — сол уақ ытта да жұ мсалатын шығ ындар, тг;

1/(1+Е) – кө рсеткіштер мен шығ ындар уақ ыты бойынша

коэффициент кө рсеткіші;

Е — дисконт нормасы.

Егер де инновациялық жобаның ТД-сі оң болса, онда жоба эффектілі (пайдалы) болып табылады жә не де іске асырылуы тиімді болып саналады. ТДК неғ ұ рлым кө п болса, жобаның соғ ұ рлым эффектісі молырақ болады. Егер де тнвестициялық жоба ТДК-сі теріс болса, онда инвестор шығ ынғ а ұ шырайды да, жоба эффектілі болмайды.