Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Модельді окклюдаторға гипстеу.
|
|
| Жұ мыс істеу кезендері | Қ ұ рал - жабдық тар | Ө зін - ө зі бақ ылау критериі. |
| Модельді дайындау. | Жабысқ ақ балауыз, ұ зындығ ы 5 см сым, газды гарелька. | Жақ модельдерін ортоалық окклюзияда қ ұ растырады, тө рт жерден сыммен немесе сірің кемен жабысқ ақ балауыздың кө мегімен қ ыздырып бекітеді. |
| Модельді окклюдаторғ а гипстеу. | Резиналы колба, шпатель, гипс, су, окклюдатор, стол. | Резиналық колбағ а су қ ұ йып оғ ан қ анық қ анша гипс қ осады. Одан кейін біртұ тас масса болғ анша араластырады. Столдың ү стіне гипс салып оғ ан окклюдатордың тө менгі рамасын бекітеді. Оның ү стіне тө менгі жақ тын модельін жабады, гипстің қ алдығ ын шпательмен алып тастайды. Одан кейін азғ антай гипсті жоғ ары жақ тын модельіне салып оның ү стіне окклюдаторды жоғ арғ ы рамасын бекітеді. Оның ү стіне де қ осымша гипспен толық тырып жабады. Шпательмен модельдің пішіні бойынша пішіндейді, қ алғ аның алып тастайды. Гипс қ атқ аннан кейін модельді бекіткен сымдар алынып тасталынады. |
Тіс жасау тә жірибесінде тіс протездерінің бө лшектерін байланыстыру ү шін дә некерлеу кең інен қ олданылады. Оларғ а қ ойылатын негізгі талаптар тү сетін кү ш салмақ тарғ а байланыстардың мейлінше мық ты болып, тө теп беретіндей қ абілеттілігінің болуы. Дә некерленген жердің мық тылығ ы негізінен дә некердің қ асиетіне байланысты. Дә некерленген жердің сапасы балқ ыталғ ан дә некермен металдың жалғ анатын бө лшегінің ө зара диффузиясына байланысты. Балқ ығ ан дә некер металғ а жақ сы жағ ылуы қ ажет. Металдардың диффузиясына қ ыздырғ андағ ы металл беттерінде тү зілетін тотық тары жә не ә р тү лі бө где заттардың болуы кедергі жасайды. Егер тү зілген тотық тардан тазаламаса немесе тү зелуінің алдын алмаса, онда дә некерленген жер ә лсіз болады немесе мү лдем дә некерленбейді. Дә некерлеу кезінде тотық тардан тазарту ү шін жә не дә некерленетін беттерде тотық тар тү зілмес ү шін арнайы заттар – флюстер қ олданылады. Олар тотық қ ан қ абатты ерітінді жә не балқ ығ ан дә некердің бетіне шығ ады. Тіс жасау тә жірибесінде ең кө п қ олданылатын флюстерге натрий тетрабораты, бор қ ышқ ылы, қ арағ ай шайырыжатады. Бұ л заттар балқ ытылғ ан кү йінде металл беттеріне тез ағ ып, тотық тарды ерітеді жә не олардың тү зілуіне жол бермейді. Флюсті таң дағ анда дә некерлеудің температурасын есепке алады. Флюстің балқ у температурасынан тө мен болып, дә некерлеу кезінде бұ л айналмауы қ ажет. Дә некерлеу жұ мсақ болу ү шін флюс ретінде қ арағ ай шайыры мен мырыш хлоридін қ олданады.
Қ арағ ай шайыры – қ атты морт сың ғ ыш, тү сі ақ шылтам қ оң ырдан қ ою қ оң ырғ а дейінгі зат. 60С температурада жұ мсарып, 120С температурада балқ иды. Балқ ытылғ ан қ арағ ай шайыры металдарғ а жақ сы жағ ылады, беткі қ абатын коррозиядан сақ тайды.
Натрий тетрабораты – дә некерлеу қ атты болғ анда қ олданылады. Ол ақ тү сті кристалды ұ нтақ. Балқ у температурасы 741С. Натрий тетраборатын 400С қ ыздырғ анды су бө лініп шығ ады. Егер сол тез арада қ ыздырылатын болса, онда масса ісініп кө біктенеді. Сондық тан дә некерленетін жер біртіндеп қ ыздырылуы қ ажет. Дә некерлеуді дә некерленетін жерден бураны аздап себуден бастайды. Ол балқ ығ ан кезде металл беттеріне жақ сы жағ ылады. Қ ыздыруды тоқ татпастан дә некерленетін жерге дә некерге салады. Балқ ытылғ ан дә некер тегі жағ ынан металғ а жақ ын жә не тығ ыздығ ы бурағ а қ арағ анда жоғ ары болғ андық тан оны ығ ыстырып шығ арып орнын басады.
Бор қ ышқ ылы – ақ тү сті кристалдық ұ нтақ. Флюс ретінде бор қ ышқ ылы жеке қ олданылады немесе басқ а компоненттердің қ ұ рамына кіреді. Мысал ретінде мына қ оспаны айыруғ а болады: бура (50%), бор қ ышқ ылы (35%) жә не кремний тотығ ы (10%). Бұ л қ оспа бағ алы металдарды дә некерлеу кезінде жиі қ олданылады.
Металл қ ұ ймаларынан тіс протездерін жасау барысында ә р кезендерде термиялық ө ндеулерден ө теді. Металды қ ыздырғ ан кезде беткі қ абаты тотығ ып, тотық ты қ абат тү зеді. Тү зілген тотық ты қ абат металдың бетін қ арайтып, келімсіз жасайды. Тотық ты қ абат физикалық жә не химиялық қ асиеттері жағ ынан таза металдан айырмашылығ ы бар: оның қ аттылығ ы жоғ ары, морт сынғ ыш, кейбір кездерде металдың коррозиясын жылдамдатады. Тотық қ ан қ абатты алу, сапалы тү рде ә рлеу жә не жылтырату ү шін дайындық болып табылады. Ө ндірісте тотық ты қ абатты тазарту ү шін электроэрозиялық, химиялық, электрохимиялық, электронды сә улелер, ультрадыбысты жә не басқ а тә сә лдерді қ олданады.
Тіс протезін жасау барысындағ ы металдардағ ы тотық ты қ абатты тазарту ү шін химиялық тә сә іл қ олданылады. Ол тотық ты қ абатты ерітіп металды ағ артқ андық тан ағ артқ ыштар деп аталады. Ағ артқ ыштардың қ ұ рамы, қ асиеті металдың немесе қ ұ йманың тү рлеріне байланысты болады.
Тексіз металл қ ұ ймаларын қ ыздырғ ан кезде, тотық тар текті металдарғ а қ арағ анда тез тү зіліп қ алың болады. Ағ арту ү шін қ ышқ ылдырдың немесе олардың қ оспаларының судағ ы ерітіндісі қ олданылады. Бұ ндай қ оспалардың ерітіндісінің ә сері ө те кү шті болғ андық тан, тек тотық пен ғ ана ә рекеттесіп қ ана қ оймай сонымен бірге металғ а да ә сер етеді. Ағ артқ ыштырдың тек тотығ ы ғ ана ерітіп, тек металғ а ә сер етпейтіндей қ асиеті болуы керек.
Кү міс – палладий қ ұ ймалары 10-15% - тік тұ з қ ышқ ылында ағ артылады. Алтынның негізіндегі қ ұ ймалары термиялық ө ндеуден кейін 30% - тік тұ з қ ышқ ылының ерітіндісі арқ ылы тазартады.
Хром жә не кобальт қ ұ ймаларынан біртұ тас бюгель протездерін жасау барысында тү зілген тотық тарды механикалық тә сілмен темір щеткалары арқ ылы немесе кү йдіргіш калийге салып химиялық ө ндеуден ө ткізу арқ ылы тазартады. Қ ұ йманы балқ ығ ан кү йдіргіш калийге 2 минутқ а салады.
Дә некерленген кө піртектес протездің қ аң қ асын тірек тістерге шақ тап келтіру. Пласмассалы беткейлі қ абаттың тү сін анық тау, дә некерленген кө піртектес протезді ө ндеу жә не жылтырату. Балауыздан фасетканың вестибулярлы бетін пішіндеу.
| Жұ мыс істеу кезендері | Қ ұ рал - жабдық тар | Ө зін - ө зі бақ ылау критериі. |
| Дә некерленген протездің қ аң қ асын технологиялық бағ алау. | Визуальді. | Дә некерленген кө піртектес протездің ө нделгенің, ағ арғ аның жә не дә некерленген жерін толық тексеру қ ажет. Дә некерленген кө піртектес протездің аралық бьө лігінде тексеру керек: 1) жасанды тістердің окклюзиялық беттерінің пішінделгенің; 2) окклюзиялық беттің тіл жақ бетіне ө тетін орнын. 3) пластмассаны ұ стап тұ ру ү шін қ ұ йылғ ан металл сымдарының сапасын. |
| Дә рі – дә рмектік ө ндеу. | Сутегінің қ ос тотығ ы, спирт, мақ та, пинцет. | Дә некерленген кө піртектес протездің барлық беттерін сутегінің қ ос тотығ ымен жә не спиртпен жақ сылап ө ндеу. |
| Қ аң қ аны клиникалық бағ алау. | Визуальді, стоматологиялық айна, зонд, пинцет. | 1)Дә некерленген кө піртектес протездің қ аң қ асы тірек тістерге онай киілуі керек. 2) Ә р тірек қ аптама тістің анатомиялық пішініне сай болуы керек, жалында тұ рғ ан тістермен жанасып, тістің мойын бө лігін толығ ымен жапқ аны жө н. Қ аптаманың жиектері қ ызылиек қ алташасына 0, 1 – 0, 3 мм кіріп тұ рады. 3) Қ аптамалар алтогонист тістермен тө мпешікті фисуралар жанасып тө менгі жақ тын қ озғ алысында ешқ андай кедергі тудырмауы қ ажет. 4) Кө піртектес протездің аралық бө лігі. Тексеру керек: а) окклюзиялық беттердің толық қ озғ алысын; б) орталық окклюзия кезінде тістердің антогонистерімен фиссуралы тө мпешікті жанасуы; в) аралық бө ліктің тиілмелі формасында алдың ғ ы бө лікте альвеолярлы ө сіндінің шырышты қ абатын аз мө лшерде жабуы, тіс қ атарының бү йір бө лігінде жуылмалы формасын қ алыптастыру. г) дә некер тіс қ ызыл иек бү ртігін жарақ аттамағ аны жө н. д) окклюзиялық беттің тіл бетіне ө тетін жері 2 мм – ден жоғ ары болуы керек, тегіс дө ң гелектенген тілдің шырышты қ абатын жарақ аттамағ аны жө н. |
| Пласмасалы беткейлі қ абаттың тү сін таң дау. | Айна, табиғ и жарық, пластмассаның тү р – тү сі. | Пластмассалық қ абаттың тү сін тандау пациентпен бірге табиғ и жарық та жү ргізіледі. Дә рігер ә рқ ашанда тү сініктеме беруі керек, ө йткені пациент ө зінің табиғ и тсітерінің тү сіне қ арамай, одан да ашық тү с тандауы мү мкін. Таң далғ ан пластмасса тү сін нарядқ а жазылады. |
| Балауыздан фасетканың вестибулярлы бетін пішіндеу. | Газды гарелька, шпатель, пішіндеуші балауыз, дә некерленген кө піртектес протездің металл қ аң қ асы, жабысқ ақ балауыз. | Дайындық кезені: 1) тіс технигі дә некерлеген кө піртектес протездің аралық бө лігін жақ сылап жуып, кө піртектес протездің қ аң қ асын ауамен кептіреді. 2) (ЭДА) лагын металл фасетканың бетіне жағ ылады. Қ орғ аныш бетті кептіреді, дайындалғ ан кө піртектес протездің қ аң қ асын гипстік модельге орналастырады. 3) Гипстік модельге кө піртектес протездің қ аң қ асын жабысқ ақ балауызбен тірек қ аптамалардың вестибулярлы жә не аральді беттеріне бекітеді. 4) Балауыз гипстік модельге жабысып қ алмау ү шін модельді суғ а 5-10 минутқ а салады. 2 кезен: балауыздан фасетканың вестибуляр бетін пішіндеу. 1) Сұ йық балауыздың бірінші порциясын сымның денгейіне дейін оларды толық ымен жабады. 2) Одан кейін ерітілегн балауызды фасетканың вестибуляр бетін толығ ымен жауып, керек тістің анатомиялық пішіні қ алыптастырылады. |
Тақ ырыбы: Тіс қ атары ақ ауларының жіктелулері
Жартылай тістердің болмауы тіс – жақ сү йек аппаратының патологиялық жағ дайының кө п тарағ ан тү рі. Оның улиникасы ә р тү рлі, тістердің қ алай жә не қ ай уақ ытта жоғ алтқ анын анық тау керек, тіс қ атарында олардың орналасуы мен саны, қ алғ ан тістердің пародонты мен қ атты тістерінң жағ дайы, тістесу тү рлерін анық таймыз. Бұ л кезде науқ астың жасы, созылмалы аурулары, бұ рын ауырғ ан аурулары, тұ қ ым қ уалаушылық факторлары біраз ә серін тигізеді. Протездеу, ортопедиялық терапияның бір тү рі бола тұ рып, тіс қ атарларын бұ ратын механизмдер мен тістерді жартылай жоғ алтудың этиологиясын толығ ымен білгенде ғ ана нә тижелі болады. Протездеу тек жоғ алтқ ан функцияны қ алпына келтіру емес, сонымен қ атар тіс доғ асының ә рі қ арай сақ талуын алдын алады. Осының бә рі ортопедиялық стоматологияның басты мә селелерін қ ұ райды.
Жартылай тістерді жоғ алту себептері ә р тү рлі. Олардың себебі тіс жегісінің асқ ынуы пародонтопатия, жарақ аттар, бет жақ аймағ ында жаң а қ алыптасуларды алуғ а жасалынғ ан операциялар. Тіс жоғ алту жиілігінің тек жасқ а байланысты емес, жынысқ а да байланысты екенін атап ө ткен дұ рыс. Тіс жұ лынғ аннан кейін тіс доғ асы ө згереді. Клиникалық кө рінісі ә р тү рлі, ол жоалтқ ан тістердің санына, олардың тіс доғ асында орналасуы, шайнау актісінде қ ызметі, тістесу тү рі, қ алғ ан тістердің қ атты тіндерінің жә не пародонттың жағ дайы.
Жартылай тістерді жоғ алту клиникасының басты симптомдары:
Тіс қ атарының бір тұ тастығ ынан бұ зылуы
Тіс қ атарының ө здігіімен қ озғ алушы тіс топтарына бө лінуі жә не екі басты тіс топтарымен байланыстың пайда болуы.
Қ алғ ан тістердің пародонтына функциональды қ ысымы
Тіс қ атарының окклюзиялық беткейінің екіншілік деформациясы
Сө йлеу жә не шайнау қ ызметінің бұ зылуы
ЖТЖ жү йесінің қ ызметінің бұ зылуы
Бұ лшық ет қ ызметінің бұ зылуы
Эстетикалық қ алыптың бұ зылуы
Кө п себептердің бірі тіс қ атарының оның бір тұ тастығ ының жоғ алуы, екі топ тістердің пайда болуы, сө йлеу қ ызметінің бұ зылуы, тіс пародонтының функциональды салмақ тү сіруі, тіс қ атарының окклюзияның беткейінің деформациясы, осылардың бә рі тез арада пайда болмайды, тістердің одан ә рі жоғ алтуымен жә не тірек аппаратының ауруларымен байланысты.
Тіс қ атарының тұ тастығ ының бұ зылуы ақ аулар пайда болуынан туады. Тіс қ атарының ақ ауы болып тістердің бірден он ү шке дейін болмауы. Ә р ақ ау оның тіс қ атарында орналасуымен сипатталады. Ақ ау екі жағ ынан тістермен қ оршалғ ан немесе бір жағ ынан шеткері ақ аулары.