Алдықсыз және жартылай қалдықсыз технологиялар, тау техникалық және биологиялық рекуьтивация.

Қ азіргі кезде бұ рыннан салынғ ан ө ндірістердің технология жағ ынан тозып ескіруі себебінен ө ндірістердің тө ң ірегінде қ ө птеген қ атты қ алдық тар жинақ талады. Кө птеген сұ йық қ алдық тар тазалаусыз суғ а жіберіледі. Сонымен қ атар кө птеген улы заттар мен газдар атмосфералық ауағ а тарайды. Сол себепті ауағ а, суғ а, топырақ қ а шығ ып жатқ ан лас зиянды заттектерді азайту ү шін осы заманғ ы ғ ылыми жетістіктерді пайдаланып жә не технологияларды қ олданып, ө ндіріс орындарында жаң а технологияларды кіргізе бастады. Яғ ни, қ алдық сыз, жартылай қ алдық сыз, тау техникалық жә не биологиялық технологиялар т.б.

Қ алдық сыз технология - табиғ аттан шығ атын табиғ и ресурыстарды, энергияны тиімді пайдалану жә не қ алдық сыз игеру технологиясы болып табылады.

Жартылай қ алдық сыз технология - ө ндірістік ү рдіс кезінде қ атты қ алдық тар, сү йық қ алдық тар, газдық қ алдық тар аз қ алтын технология болып табылады.

Қ алдығ ы аз ө ндірістегі міндетті шарттың бірі - алынатын ө німнің экологиялық тазалығ ын ғ ана сақ тап коймай, қ оршағ ан ортаны қ орғ ау мен оның сапасын жақ сартуғ а баса назар аудару болып табылады. Сонымен қ атар, ө ндіріс жұ мысының нә тижесінде ө ндіріске, халық қ а зиян келтірмей, табиғ аттаты экологиялық тепе-тең дікті бұ збауы керек. Бұ л принциптерді тү бегейлі орындау қ алдығ ы аз ө ндірістегі маң ызды шаралардың бірі болып саналады. Сонымен, қ алдық тардың қ оршағ ан ортағ а ә сері ешқ андай да рұ қ сат етілген санитарлық -гигиеналық молшердің дең гейінен аспауы қ ажет.

Қ атты тұ рмыстық қ алдық тарды ө ң деудің ә лемдегі ә дісі – тө менгі температурада жағ у.Жағ удың осындай ә дісі кезінде шығ атын газдармен қ оса кө птеген бө лінбейтін зиянды қ осылыстар мен ө зара байланыстағ ы ө німдер шығ арылады. Сондық тан, қ алдық тарды жағ атын зауыттар атмосфераны қ осымша ластаушы ошақ кө здері болуда.Қ атты тұ рмыстық қ алдық тардың бастапқ ы массасының 25% кө суге жататын қ алдық тар деп есептеледі.

Қ алдық тарды жол-жө некей кә деге асыру ісінде қ ұ рамдастырылғ ан технологияның ү лкен болашағ ы бар. Қ азіргі кезде темірді сұ йық фазалық қ алпына келтірудің металлургиялық агрегат базасында- қ алдық тарды жоғ ары температурады жағ удың технологиясы жасалғ ан. Ең бастысы бұ л технология кез келген кө мірсутегі отынында жұ мыс істей алады. Сонымен қ атар, ө неркә сіп жә ен органикалық тұ рмыстағ ы қ атты қ алдық тарды жағ у ү шін табысты тү рде қ олданылады.

Қ алдығ ы аз технология бойынша жұ мыс істейтін жаң а кезең нің кә сіпорындары қ аланы қ оқ сық тан тазалап жә не қ ұ тқ арып қ оймай, қ ұ рылыс материалдары мен металдарды алып, жылумен қ амтамасыз ету ү шін ыстық су мен ө неркә сіптік буды ө ндіруге мү мкіндіктері бар.

Қ оршағ ан ортағ а қ алдығ ы аз ө ндірістің зиянды ә серін шектеу критерийінің негізіне рұ қ сат етілген шоғ ырланбалы шектеу мө лшері тиісті (ПДК). Олардың негізінде рұ қ сат етілген шығ арынды мө лшерінің (ПДВ) атмосферағ а жә не су қ оймаларын ластаушы заттектің рұ қ сат етілген тө гінді мө лшері (ПДС) есептеледі. Рұ қ сат етілген шығ арынды мө лшерін уақ ытында ө лшеу ұ йымдастырылып ә рбір шығ арынды жағ дайына қ арай белгіленеді.

Қ азіргі кезде қ алдық сыз жә не аз қ алдық ты технологияларды дамытуда ө ндірісті экологияландырудың маң ызды бағ ыттарының бірі- тірі организімдер жә не пайдалы ө німдер алу мен қ оршағ ан ортаны тазарту ү шін биолониялық ү рдістердің жұ мысының негізінде биотехнологияны барынша қ олдануда.

Ө неркә сіптік биотехнолоагия мал азығ ын жә не тамақ ө німдерін ө ндіруде, оны кө бейтуге, топырақ тың қ ұ нарлылығ ын арттыруда, ауыл шаруашылығ а зиянкестерімен кү ресуде айтарлық тай ү лес қ осуда.

3.Биологиялық технология - ө ндірісте тірі ағ заларды қ олдана отырып ө ң деу. Яғ ти, микроорганизімдер жә не бактериялар арқ алы ө ндірістегі заттарды ө ң деу технологиясы.

Билогиялық технологиялар мен тазалау ә дістері тө мендегідей:

· ауыз судың қ атты базасында утилдеу жә не қ атты тұ рмыстық қ алдық тарды аэроттық микробтар арқ ылы таратып, ыдырату;

· ауыз су мен табиғ и суларды органиклық заттрдан биологиялық тазарту;

· ластанғ ан топырақ тарды микробтар арқ ылы қ алпына келтіру;

· ауыз судағ ы ауыр металдары кейбір микробтар арқ ылы айырып тазалайды;

· биологиялық сарбинттермен ауаны тазалайды.

Жалпы алғ анда қ азіргі таң да жасалғ ан технологиялар мен ә дістер ө неркә сіп қ алдық тарының барлық тү рінің тү гелге жуығ ын пайдағ а асыруғ а мү мкіндік беруде. Оларды сол жиналып қ алғ ан жерде ө ң деу жұ мысы орынды болады.