![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
К зерттеудің және өңдеудің технолоиялық негіздері
Ұ ң ғ ыны зерттеуден бұ рын (стационарлы режимде жұ мыс жасағ ан кезде) ұ ң ғ ы ө німі ө лшенеді. Жұ мыс жасайтын ұ ң ғ ы тү біне терең дік монометр тү сіріледі. Жұ мыстың стационарлы режимін бақ ылағ аннан кейін ұ ң ғ ыны сағ асынан жабады. Жұ мыстың стационарлы режимінде тү п қ ысымын жазатын жә не тү птегі монометр ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейін тү п қ ысымының қ исығ ын қ алпына келтіруді (Қ Қ Қ К) реттеп отырады. Ұ ң ғ ыдағ ы қ ысымды қ алпына келтіруді ұ ң ғ ы сағ асында жә не қ ұ быраралық кең істіктегі Рс жә не Рқ ұ б.ар. монометр бойынша бақ ылайды. Белгілі бір уақ ыттан кейін тү сетін кө рсеткіш параметрлердің тұ рақ тануы қ абаттық жағ дайғ а бейім тү п қ ысымының қ алпына келгендігі туралы белгі береді. Жә не осыдан соң зерттеу аяқ талады. Ұ ң ғ ыда терең дік монометр шығ арылып, қ абылданғ ан тү п қ ысымының негізі бланкасы кө мегімен тү п Ртү п = f(t) — Қ Қ Қ К, уақ ыт функциясымен қ алпына келтіру тә уелділігі шығ арылады. Ол 10 суретте кө рсетілген. Логарифмдік тә уелділікті (47) келесі тү рде жазуғ а болады:
Сө йтіп, «Δ P(t)— lnt» координаттардағ ы тә уелділік тікелеудің (48) тең деуі болып табылады, ал тү п қ ысымның қ исығ ын қ алпына келтіруді (сур. 10) келесі тү рде қ абылданады.(сур.11).
Сур.10. Тү п қ ысымының қ исығ ын қ алпына келтіру
Сур.11. «Δ P(t)-lnt » координатасындағ ы тү п қ ысымының қ исығ ын қ алпына келтіру
11 суретте кө ріп отырғ анымыздай Қ Қ Қ К тек бө лігі ғ ана сызық тық болып табылады. Неліктен Қ Қ Қ К сызық тық емес бө лігі пайда болмағ ан, яғ ни (48) тә уелділікке қ арсы тұ ратын бө лігі? Қ Қ Қ К бө лігі скважинаның тоқ тауы тү пте емес, сағ ада болғ анда ғ ана пайда болады жә не ол ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейін қ абаттан ұ ң ғ ығ а флюидтің ағ ынымен байланысты. Себебі, мұ най еріген газдан қ ұ ралады, осы газ қ ысымы қ анығ у қ ысымынан аз болғ ан жағ дайда ұ ң ғ ыдан бө лініп шығ ады да газ сұ йық ты қ оспа тү зеді. Газ сұ йық ты қ оспа сығ ылу ортасы болғ андық тан тү п қ ысымының ө суінен ұ ң ғ ы тоқ тағ ан соң, сығ ылып, қ абаттан ұ ң ғ ығ а ө німнің ағ ып кетуі болуы мү мкін. Сө йтіп Қ Қ Қ К алғ ашқ ы бө лігі (кейде уақ ыт бойынша ү лкейеді) нә тижелерді талдау ү шін қ олданылмауы мү мкін. 11 сурет (48) тә уелділікке сә йкес қ арастыра отырып, келесідей болады: 1. Δ P(t) осімен қ иылысуғ а дейін Қ Қ Қ К сызық тық бө лігінің экстраполяциясы А қ имасының сандық шамасы келесідей
2. Қ Қ Қ К тік сызық тық бө лігінің
5.3 Ағ ынның есебінсіз Қ Қ Қ К зерттеу нә тижелеріне талдау Қ Қ Қ К ө ң дегеннен кейін ағ ынның есебінсіз анық талғ ан басты параметрлері А-тә уелділік (3.49) жә не i-тә уелділік (50) болып табылады. Себебі, скважина тоқ тағ анғ а дейін Q оның ө німі, ө німнің (мұ найдың) кө лемдік коэфициенті в (ұ ң ғ ының стационарлы режим жұ мысы кезіндегі алынғ ан ү лгі нә тижесі бойынша) белгілі, (50) кө рсеткіш бойынша гидроө ткізгіштік коэфициентін анық тайды:
Мұ ндағ ы қ абаттың қ алың дығ ы белгілі болса Одан соң (1) формула бойынша сыйымдылық серпімділігінің коэфициентін есептейді (β *, жылжу коэфициенті бойынша
Сө йтіп, ұ ң ғ ы жұ мысының стационарлы емес режимі кезіндегі зерттеу нә тижесінде ә сер ету зонасының келесі сипаттамалары есептеледі: — Гидроө ткізгіштік коэфициенті; — Жылжу коэфициенті; — Пьезоө ткізгіштік коэфициенті; — ө ткізгіштік коэфициенті жә не скважинаның келтірілген радиусы. Ұ ң ғ ы тоқ тағ анғ а дейін т жұ мыс периоды кезінде тоқ тау периодымен t(T≡ t), есептейміз, оғ ан (47) формуласын қ олдануғ а болмайды. Осы мақ сатта (39) формула Хорнер 2 ә дісі арқ ылы келесі:
немесе
қ абылданды. Алынғ ан есеп Ртү б осіне дейін қ иылысқ анғ а дейін Қ Қ Қ К тік сызық тық бө лігін экстраполирлегеннен соң (сур. 12) қ абат қ ысымының Рқ аб. шамасын табамыз. Ұ ң ғ ыны жапқ ан соң ө нім ағ ыны ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан бастап белгілі бір уақ ытқ а дейін зерттеу нә тижесіне сә йкес келмейді. Ағ ынды есептеу қ абілеттілік зерттеу уақ ытын ү немдеуге мү мкіндік береді.
5.4 Ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейінгі ө німнің ағ ыны Қ Қ Қ К алғ ашқ ы учаскелері ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейін сағ адағ ы ө нім ағ ынан сипаттайды жә не классикалық ә діспен зерттеу нә тижелерін ө ң деу кезінде қ олданылмауы мү мкін екендігі анық талады. Ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейін ө нім ағ ыны шығ ын ө лшегіштермен ө лшенуі мү мкін, не есептік жолмен анық талуы мү мкін. Ол ү шін Ртү б (t), мә ндерінен басқ а 13 суретте кө рсетілген Pу(t) и Рқ ұ б.ар.(t)тә уелділіктерін анық тауы керек. Ұ ң ғ ы сызбасы жә не қ ысымды жазу орындары 14 суретте кө рсетілген. Ұ ң ғ ыны жапқ аннан кейін сағ ада болғ ан ағ ын тек қ ана қ анығ у қ ысымынан тө мен қ ысымда пайда болатын ұ ң ғ ыдағ ы еріген газ болуынан ғ ана пайда болуы мү мкін. Бұ л жағ дайда ұ ң ғ ыдағ ы ө нім сығ ылып, осының ә серінен ағ ын болуы мү мкін. Сұ йық ағ ынын есептеу ү шін ұ ң ғ ы тоқ тағ ан соң оның сағ асына (м3/с) келесі тә уелділікті қ олдануғ а болады:
мұ ндағ ы fзатр, fНКТ – қ ұ быраралық кең істікпен сораптық компрессорлы қ ұ бырлардың (лифттердің), кө лденең қ иылысқ ан ауданы м2;
Δ Рзаб, Δ Рзатр, Δ Ру Сур.12. «
Ұ ң ғ ы тоқ тағ аннан кейін оғ ан келіп тү сетін ө німнің жалпы кө лемі q (м3), келесідегідей:
Ө нім ағ ыны кезінде ұ ң ғ ыда қ ұ быраралық кең істіктегідей лифтте де еркін газ сипарациясы жү реді, бұ л осы элементтерде қ оспа тығ ыздығ ының ө згеруіне ә келіп соқ тырады, яғ ни
Сур. 13. Зерттеліп жатқ ан ұ ң ғ ыда уақ ыт функциясындағ ы тү птік (Рзаб), қ ұ быр сыртындағ ы (Рзатр) жә не сағ алық (Ру) қ ысымдар арасындағ ы тә уелділік.
Қ Қ Қ К ө ң деудің бірнеше ә дістері бар, соның ішінде ағ ынды ескеру арқ ылы жә не ескерусіз. Ө ң деудің барлық ә дістерін екі топқ а бө луге болады: 1. Аналитикалық а) ағ ынды ескерусіз; б) ағ ынды ескерумен. 2. Графоаналитикалық а) ағ ынды ескерумен — Интегралдық ә діс; — Дифференциалдық ә діс; — Операциялық ә діс; б) ағ ынды ескерусіз.
Жоғ арыда айтылғ ан ә дістермен ұ ң ғ ымен қ абатты зерттеуге арналғ ан арнайы оқ улық тардан танысуғ а болады. Ұ ң ғ ыны стационарлық емес жұ мыс кестесінде яғ ни ол тоқ татылғ аннан кейін (немесе іске қ осылғ аннан кейін) зерттеу ә сер ету аймағ ының орташа интегралды мінездемесі береді. Ұ ң ғ ының жұ мыс кестесінің ө згеруі оның айналасындағ ы қ ысым бө лінуінен ә сер ету аймағ ының пьезоө ткізгіштігіне байланысты болады.Ұ ң ғ ының жұ мыс кестесін (іске қ осылу немесе тоқ тау) ө згертуінен кейін ұ ң ғ ы тү бінің қ ысымының уақ ытқ а тә уелділігін анық тау ү шін зерттеу жү ргізіледі.
Сур. 14. Ұ ң ғ ы тоқ татылғ аннан кейінгі ө німнің ағ ыны
|