Дәрістің мазмұны. 1. Өте кең жайылған тәсілдер

1. Ө те кең жайылғ ан тә сілдер. Салыстырмалы педагогиканың зерттеу тә сілдерінің ең кең жайылғ андарғ а жататындар: - қ айнар кө здерін; статистикалық мә ліметтерді, ә деби қ айнар кө здерін, бақ ылау, сұ хбат жә не интервью, салыстырмалы тә сіл. Салыстырмалы-педагогикалық зерттеу тә сілдерінің қ ысқ аша мінездемесі. Қ айнар кө здерін зерттеу, бұ ғ ан жататындар:

- ә ртү рлі елдердің мемлекеттік қ ұ жаттары – заң дар, актілер, конституциялар, қ аулылар, білім беру мекемелерін қ адағ алайтын жә не ө здерін елдегі білім беру саласының даму тенденциясы мен жағ дайын зерттеудегі маң ызды қ айнар кө зі ретінде кө рсететін ә ртү рлі дең гейдегі (инструкциялар) қ ұ рылымдар, ө йткені қ азіргі заманда кө птеген елдерде негізінен білім беру саласы мемлекеттік мінезге ие;

- халық аралық қ ұ жаттар – БҰ Ұ, ЮНИСЕФ жә не ә сіресе халық аралық ағ арту бюросының аясындағ ы білім беру саласы жө ніндегі халық аралық конференциялардың материалдары мен қ ұ жаттары;

-білім беру саласының мазмұ ндық компоненттері міндетті тү рде сақ талатын қ ұ жаттар. Олар: оқ у жоспары, бағ дарлама, оқ улық тар, мұ ғ алімдердің ә р сабағ ындағ ы жоспары, нақ ты мектептердің бағ дарламалары немесе жұ мыс жоспарлары, сынып журналдары.

Ә р ел жинақ тайтын білім беру саласын мінездейтін статистикалық мә ліметтерді зерттеу.

- кейбір мемлекеттерде мә ліметтер жинау кө п емес параметрлермен шектеледі;

- басқ а елдерде – статистикалық мә лімет қ алың томдарды алып, онда кө п тү рлі мә ліметтер сақ талады.Мектеп пен басқ а да білім беру мекемелерінің кү нделікті ө мірі, олардың проблемалары, білім беру саласын модернизациялау тә сілдері мен жолдары жазылғ ан ә деби қ айнар кө здерін зерттеу. Олардың ең маң ызды деген тү рлері: - педагогикалық журналдар мен газеттер; - ғ ылыми-педагогикалық, психологиялық, ә леуметтік журналдар; - білім беру жө ніндегі кітаптар, ә дебиеттер;

МПБ, ЮНЕСКО, БҰ Ұ, ЮНИСЕФ жә не басқ а да халық аралық ұ йымдардың басылымдары.

Бақ ылау тә сілі – басқ а халық тардың білім беру саласын зерттеу тә сілдері жинағ ындағ ы ең басты нә рсе. Бақ ылау тү рлері: қ арапайым, енгізілген (включенное).

Қ арапайым (кү нделікті) бақ ылау сырттан зерттеу тә сілімен жү зеге асырылады.

Зерттеу мақ саттарына қ атысты:

- Экстенсивті (болуы мү мкін) – негізінен білім беру жү йесімен, оның типтік мінездерімен, таныстыру кезінде білім беру мекемелерінің қ ызметіндегі ортақ жә не негізділікті кө рсету барысында қ олданылады.

- Интенсивті – зерттеуші бір-екі мектепті ұ зақ уақ ыт бақ ылайды; сабақ барысына, сыныптан тыс іс-шараларғ а, мұ ғ алімдер жә не ата-аналар жиналыстарына жұ мыс мазмұ ны мен мектеп атмосферасына терең кіру ү шін қ атысады.

Енгізілген (включенное) бақ ылау - педагогикалық процеске толығ ымен кіріп, оны ұ жым мү шесі ретінде ішінде жү ріп бақ ылайды мектеп ө мірі туралы терең мағ лұ мат береді. Сұ хбат пен интервью, зерттеушіге тү сініксіз болғ ан мә селелерді пысық тау ү шін, білім беру саласындағ ы қ ұ былыстар туралы ақ парат алуғ а мү мкіндік береді.

Сұ хбаттың интервьюден айырмашылығ ы ұ йымдастыру мен мазмұ ны жағ ынан еріктілік, сұ хбаттасушылар арасындағ ы ресми емес қ арым-қ атынасында. Алайда, сұ хбат алдын ала ұ йымдастырылмайды деген пікір болмауы керек. Алғ а қ ойылғ ан мақ сатқ а сә йкес зерттеуші; сұ хбат жоспарын ө ң дейді; кілттік сұ рақ тарды бө леді; сұ хбатты фиксациялау қ ұ ралдарын қ олданады (диктофон) т.б.

Салыстырмалы ә діс:

- білім беру жү йелерін ажырату мен ұ қ сату мінездерін анық тауғ а ық пал етеді;

- педагогикалық заң дылық тардың ортақ жә не спецификалық кө ріністері фиксациялауғ а кө мектеседі;

- математикалық аппарат пен компьтерлік техниканы қ олдану арқ ылы кө птеген ө зара қ атынастар мен заң дылық тарды анық тайды.