Анның ұю қасиеттерін анықтау әдістері.

Қ анның ұ юын анық таудың клиникада диагностикалық маң ызы зор, себебі кө птеген науқ астар кезінде адам организмінде қ анның ұ ю процестері бұ зылып, қ ан ағ уына келтіретін қ ауып туғ ызады (инфаркт, инсульт, акушерлік жә не хирургиялық жағ дайлардағ ы қ ан кету, т.б.)

Қ анның ұ юын бірнеше ә дістермен анық тауғ а болады:

А) Альтгаузен ә дісі. Бұ л клиникалық практикада кең ірек қ олданылатын ә дістердің бірі жә не ол қ андағ ы алғ ашқ ы фибрин жіпшелерінің пайда болу уақ ытын анық тауғ а негізделген. Осы ә діспен бө лме температурасы қ алыпты жағ дайдағ ы анық талғ ан қ анның ұ ю жылдамдығ ының кө рсеткіші 5-10 мин болады.

Жұ мысты орындау: Дене жылулығ ына дейін алақ анда қ ыздырылғ ан, таза жә не қ ұ рғ ақ шыны бетіне саусақ тан алынғ ан қ анның 2-3 тамшысын тамызады да, ә рбір 30 с сайын фибриннің алғ ашқ ы жіпшелері инеге ілінгенше, қ анның ү стімен ө ткізіп отырады.

Қ анды шыны бетіне тамызғ аннан бастап, фибрин жіпшелерінің пайда болуына дейінгі уақ ытты секундомермен белгілеу керек. Бірнеше сыналушылардың нә тижелерін салыстырып, қ орытынды жасалады.

Б) Сухарев ә дісі. Бұ л ә діс бойынша қ анның ұ ю жылдамдығ ын анық таумен бірге, организмдегі қ анды ұ йытатын кейбір тү рткілердің (фибриноген, антигемофильдік глобулин, протромбин жә не т.б.) жеткіліксіздігін білуге болады. Қ анның ұ ю уақ ыты қ ысқ арса, ол осы процестің кү шейе тү скенін кө рсетеді (гиперкоагуляция).

Осы ә діспен анық талғ ан қ анның ұ ю жылдамдығ ының қ алыпты кө рсеткіштері: басталуы – 0, 5-2 мин дейін, аяқ талуы – 3-5 мин дейін болады.

Жұ мысты орындау: Зерттеуге қ анды саусақ тан шыны тү тікшеге (Панченков аспабынан алынғ ан капиллярғ а) 20-30 мм шамасына дейін сорып алады да секундомермен алынғ ан уақ ытын белгілейді. Сонан кейін тү тікшені ептеп қ исайтып, ішіндегі қ анды ортасына қ арай аударады да, оның шеттерін саусақ пен жауып, екі жақ қ а 30-45 градуске сә йкес шайқ алтады. Шайқ ағ анда тү тікше ішіндегі қ ан еркін қ озғ алса, оның ә лі ұ йымағ андығ ы, ал біраздан кейін қ ан баяулап қ озғ алса, онда қ ан ұ юының басталғ аны деп саналады. Қ ан толығ ынан ұ йығ анда, тү тікшені қ исайтқ анда оның ішіндегі қ ан қ озғ алмайды. Бірнеше адамдардың кө рсеткіштерін салыстырып, қ орытынды жасалады.

В) Қ анның ағ у ұ зақ тығ ын анық тау.

Бұ л тромбоцитті – тамырлық гемостазды (алғ ашқ ы гемостазды) зерттеу ә дістеріне жатады. Ә дістің жалпы принципі жарақ аттанғ ан тері бетінен (саусақ, қ ұ лақ жә не т.б.) қ анның ағ у уақ ытын ө лшеуге негізделген. Бұ л ә дістің тромбоциттер қ ызметінің туа жә не жү ре пайда болатын патологиялық ө згерістерін анық тауда маң ызы зор.

Жұ мысты орындау: Адамның қ анын зерттеу ә дісі бойынша (7 А-жұ мысы), скарификатормен IV-саусақ ты тесіп, алғ ашқ ы қ ан тамшысын таза тампонмен сү ртеді. Сонан кейінгі шық қ ан қ ан тамшысына сорғ ыш қ ағ азды ә рбір 30 секунд сайын, қ анның ізі қ алмағ анша тигізіп, белгілейді. Сорғ ыш қ ағ аздың бетіне тү скен тамшы іздерінің санын есептеп, қ анның ағ у ұ зақ тығ ын анық тайды да, оны қ алыпты жағ даймен салыстырады (2-5 мин).

Бірнеше адамдардың зарттелген кө рсеткіштерін салыстырып, қ орытынды жасалады.

Г) Коагулография. Қ азіргі уақ ытта қ анның ұ юын жан жақ ты зерттейтін ә дістердің бірі коагулография ә дісі. Бұ л ә діс бойынша қ анның ұ ю процестерінің мынандай кө рсеткіштері толығ ынан анық талады:

а) қ ан ұ юының бастапқ ы уақ ыты;

б) қ ан ұ юының соң ы;

в) қ анның ұ ю жылдамдығ ы;

г) ретракция мен фибринолиздің басталуы жә не жылдамдығ ы, т.б.

Коагулографпен жұ мыс жү ргізу тә ртібі;

1. Жерге тұ йық талғ ан қ ұ ралды электр желісіне қ осың ыз.

2. Қ ұ ралдың «сеть/ВКЛ» жә не «мотор/ВКЛ» кнопкаларын басың ыз. Тетіктеме тү зеткіштің кө мегімен жазатын қ ондырғ ы капиллярының ұ шын таспасының бастапқ ы сызығ ына орнатың ыз.

3. Жұ мыс алдында қ ұ ралды 15 минут қ ыздырғ аннан кейін, кү шейткішті қ алпына келтіріп калибровка жасаң ыз.

4. Қ ұ ралдың «ЭКВ» кнопкасын басың ыз, айнымалы кедергінің тұ тқ асы «РЕГ» арқ ылы жазатын қ ондырғ ының капиллярын диаграмма таспасының соң ғ ы сызығ ына орнатың ыз.

5. Сол қ олдың IV- саусағ ынан, жоғ арыда кө рсетілген ә діс бойынша, зерттеуге қ ан алың ыз. Алғ ашқ ы қ ан тамшысын сү ртіп тастап, келесі 2-3 қ ан тамшысын, саусақ ты жай уқ алап отырып, прибордың арнаулы ұ яшығ ына толтырасыз.

6. Қ анды алғ аннан бастап коагулографта жазғ анғ а дейінгі уақ ытты белгілеп анық тайсыз (То).

7. Ұ яшық ты қ ондыру ү шін:

7.1. Термостат камерасының қ ақ пағ ының серіппесін ашың ыз;

7.2. Термостаттан жылытылғ ан ұ яшық ты алып, оны қ айта жабың ыз;

7.3. Ұ яшық тың қ ақ пағ ын ашып, оны қ анмен толырың ыз (п. 5 қ араң ыз);

7.4. Ұ яшық қ ақ пағ ын жауып, оны термостатқ а орналастырың ыз;

7.5. Термостат қ ақ пағ ын жабың ыз;

7.6. Қ ұ ралдың «мотор/ВКЛ» кнопкасын басың ыз.

Қ анның ұ ю ұ зақ тығ ын жазу 10-15 минутқ а созылады.

Ескеру: 1. Қ анды зерттеуге алуғ а дейін ұ яшық ты спиртпен тазартып, одан кейін эфирмен сү ртіп дистилденген сумен шайып кептіреді

2.Термостат қ уысына ұ яшық ты орналастырып, оны 30 мин жылытады.

Қ оагулографқ а жазылып алынғ ан диаграмманы талдап, қ орытынды жасау керек.