Глосарий

Отбасы - бірлесіп кү н кө ретін туыстық қ атынаста тұ ратын адамдар тобы. Балалар тә рбиесін жү зеге асырып, басқ а да қ оғ амдық тұ рғ ыдан мә нді кажеттіліқ терді қ анағ аттандыратын некелік немесе туыстық қ атынастармен байланысқ ан адамдар тобы. Отбасының маң ызды сипаты - оның қ ызметі, қ ұ рылымы жә не динамикасы болып табылады.

Отан, туғ ан ө лке – Адам ү шін туғ ан жерден артық ешнә рсе жоқ. Туғ ан жер деп адам ө зінің туып-ө скен жерін айтады. Туғ ан жер ұ ғ ымы – кең ұ ғ ым. Бұ л ұ ғ ымғ а туғ ан ү йің, туғ ан ауылың, туғ ан қ алаң жатады. Қ азақ халқ ында туғ ан жер мен туғ ан ел, Отан деген тү сініктер бір - бірінен бө лінбейтін ұ ғ ымдар.

Баспана - адам тұ ратын ү й, жай, қ алқ а немесе басқ а архитектуалық қ ұ рылыс, ғ имарат.

Киіз ү й - Орталық жә не Орта Азия халық тарының негізгі баспанасы, Орталық жә не Орта Азия халық тарының кө шпелі тұ рғ ын ү йі. Ол - кө шпенділердің тез жығ ып, шапшаң тігуге, яғ ни кө шіп - қ онуғ а ың ғ айлы ү йі.

Мінез-қ ұ лық - адамның тұ рақ тыпсихикалық ерекшеліктерінің жиынтығ ы. Мінез - қ ұ лық тірі организмнің барлығ ына ортақ қ асиет. Оның басты белгісі – тіршілік иесінің қ имыл-қ озғ алысының тү рлі дең гейдегі кө ріністері.

Келбет – 1) бет-ә лпет, пішін, тү р-тұ лғ а, кескін, мү сін;

2) ауыспалы поэтикалық, кө ркемдік мағ ынада қ олданылғ анда бейнелік ұ ғ ым. Мысалы, ө мір келбеті, сұ лулық келбеті, ел келбеті. Бірақ, мұ ндағ ы келбет жай ғ ана бейне ұ ғ ымында емес – кө ркем, кө рікті, сымбатты, ажарлы бейне ұ ғ ымында қ олданылады.

Қ асиет – адамның не бір заттың ө зіне тә н сапалық болмысын, ерекшелігін айқ ындайтын ұ ғ ым.

1) Адам бойындағ ы қ асиет жағ ымды жә не жағ ымсыз болып жіктеледі. Жағ ымды қ асиеттер (имандылық, инабаттылық, ізеттілік, адамгершілік, ар-абырой, адалдық пен ә ділеттілік, т.б.)

2) Объектілердің немесе энергияның белгілі бір ә сер еткен немесе ө зара ә сер еткен жағ дайлар байқ алатын сандық немесе сапалық сипаттамасы.

Атақ қ ұ марлық немесе амбиция — адам бойындағ ы мансапқ а, даң қ қ а қ ызығ ушылық, ө ркө кіректік пен ө зімшілдік қ асиет. Мансапқ ұ марлық қ а ұ қ сас. Атақ қ ұ марлық қ а шалдық қ ан адам ө з бойындағ ы іскерлік, білімділік, парасаттылық қ абілеттерінің бар-жоғ ымен санаспай, қ алайда жоғ ары атақ қ а, лауазымды қ ызметке қ ол жеткізуді мақ сат тұ тады. Ол қ ызметі мен беделі жоғ ары адамдар алдында ө зін ө згелерден ерекше кө рсету ү шін жағ ымпаздық жасайды. Кө ң іліне ұ намағ ан адамдар жайында ө тірік-ө сек тарату арқ ылы кү ншілдік пен қ ызғ аншақ тық кө рсетеді.

Амбиция - ө зін ө зі сү ю, ө зіне сенушілік, басқ а адамдарғ а деген жағ ымсыз қ атынас, олардың кү ші мен жағ дайларына сенбеушіліктің кү шеюі. Амбиция адамдардың жанұ яда, ұ жымында қ атынастарын қ иындатады.

Уақ ыт — ө лшемдер жү йесінің оқ иғ аларды реттеу, олардың ұ зақ тығ ын жә не араларындағ ы интервалдарын сипаттауда, жә не нә рселердің қ озғ алысын сипаттауда пайдаланатын маң ызды мү шесі.

Қ олө нер - қ олданбалы ө нер – дә стү рлі тұ тыну жә не сә ндік бұ йымдарын жасайтын ұ сақ ө ндіріс. Қ олө нершілер негізінен табиғ и шикізаттарды пайдаланып, қ арапайым ең бек қ ұ ралдарының кө мегімен кө ркем композицияның шешімімен тұ рмысқ а қ ажетті мү ліктер, музыкалық аспаптар, қ ару - жарақ, қ ұ рал - саймандар жасайды. Ә рбір қ олө нер туындысы ө з заманының материалдық мә дениетінің ү лгісі жә не халық талғ амының, ә леуметтік қ оғ амдық жағ дайының, діни сенімінің, салт-дә стү рінің нақ тылы кө рінісі.

Кино -(гр. kіneo – жылжытамын, жылжимын), кино ө нері — ө нердің бір саласы, кинематографияның техникалық негізде қ алыптасқ ан кө ркем шығ армашылық тү рі.

Театр - (грекше theatron – ойын-сауық орны; ойын-сауық) – сахналық ө нердің ө мір кө ріністерін драмалық ә рекет арқ ылы кө рермендердің кө з алдында актерлер кү шімен бейнелейтін бір тү рі; ойын - сауық немесе спектакль; тү рлі сахналық ойын-сауық тар, сонымен қ атар жалпы мә дени шаралар ө ткізілетін орын - жай.

Ө нер - кө ркем образдар жү йесі арқ ылы адамның дү ниетанымын, ішкі сезімін, жан дү ниесіндегі қ ұ былыстарды бейнелейтін қ оғ амдық сана мен адам танымының формасы. Ө нер ө мірде болғ ан оқ иғ аларды қ аз-қ алпында алмай, ө згертіп, тү рлендіріп, кө ркем образдарды типтендіру арқ ылы сомдайтын эстетикалық қ ұ былыс.

Айтыс - ауыз ә дебиетінде ежелден қ алыптасқ ан поэзиялық жанр, топ алдында қ олма - қ ол суырып салып айтылатын сө з сайысы, жыр жарысы.

Кү й - музыкалық жанр, қ азақ халқ ының аспаптық пьесасы. Домбыра, қ обыз, сыбызғ ыда шығ арылып, тартылып келген. Музыка ө нерінің дамуына байланысты, кү йлер халық аспаптары оркестрлерінің репертуарларында кө п орындалады. Кү й - қ азақ, қ ырғ ыз, ө збек халық тарының аспаптық музыкасына тә н атау.

Табиғ ат -Бізді қ оршағ ан орта: жан жануарлар мен ө сімдіктер, Жер мен Ай, Кү н мен алыстағ ы жұ лдыздар – осылардың барлығ ы да табиғ ат деген ауқ ымды ұ ғ ымды білдіреді.

Экология -гректің " Эко-Ойкос" деген сө зінен шық қ ан, ү й, бізді қ оршағ ан орта, біз ө мір сү ретін айнала деген ұ ғ ымды білдіреді.

Ұ лттық саябақ - елімізде қ орғ алатын ландшафтылардың жаң а тү рі. Олар ә лі де толық ө ріс алып, дами қ ойғ ан жоқ. Мұ ның қ орық тардан айырмашылығ ы - туристер мен тынығ ушылардың кіріп кө руіне рұ қ сат етіледі. Бірақ олардан табиғ атты қ орғ ау ретін сақ тау талап етіледі. Қ азақ станда 5 саябақ ұ йымдастырылғ ан.

Университет - жаратылыстану, қ оғ амдық, техникалық, ә леуметтік ғ ылымдар саласынан кең кө лемде жоғ ары білімді мамандар даярлайтын, кө п салалы жоғ ары оқ у орны.

Қ оғ ам - жалпы мағ ынасында, мә дениеті ортақ, белгілі бір аумақ та тұ ратын жә не ө здерін біртұ тас, ө згеше бірлестік деп білетін адамдар тобы; тар мағ ынасында бұ рыннан немесе жақ сы танымал ұ лттық бірлестік.

Білім - адамдардың белгілі бір жү йедегі ұ ғ ымдарының, деректері мен пайымдауларының, т.б. жиынтығ ы. Білім адамзат мә дениетінің ең ауқ ымды ұ ғ ымдарының бірі болып табылады.

МАЗМҰ НЫ

А.А.Ақ ажанова

Теруге жіберілді 20.02.2015 Басуғ а қ ол қ ойылды 20.02.2015

Пішімі 60х84 1/16 Тапсырыс 241

Шартты баспа табағ ы Таралымы 50 дана

С.Сейфуллин атындағ ы Қ азақ агротехникалық университеті баспасы, 2015 ж.

010011. Астана қ аласы, Жең іс даң ғ ылы, 62 а. тел.39-39-17