ДӘРІС № 1. Цақсаты: Материалтанудың анықтамасы мен негізгі түсініктерін, медициналық мақсаттағы бұйымдарды дайныдауда

Тақ ырып: Материалтану

Цақ саты: Материалтанудың анық тамасы мен негізгі тү сініктерін, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды дайныдауда қ олданылатын материалдардың жіктелуін қ арастырады.

Дә ріс жоспары:

1. Негізгі тү сініктері мен анық тамалары.

2. Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды дайныдау ү шін қ олданылатын материалдардың жіктелуі:

- қ олданылуы бойынша

- тегі бойынша

- химиялық қ ұ рамы бойынша

3. Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды дайныдаудың технологиялық процесі.

Дә ріс тезисі:

Дә рілік заттардан басқ а, науқ астарды кү ту бұ йымдарын, таң у заттарын, медициналық приборлар мен саймандарды, кө зілдірік оптикасының бұ йымдарын, тараны, буманы жә не басқ а да тауар топтарын дайындау ү шін шикізат ретінде ә ртү рлі металдар мен олардың қ ұ ймалары, полимерлі материалдар, резең ке, ә йнек, ағ аш жә не фарфор, мақ та, тоқ ыма материалдары жә не т.б. қ олданылады.

Дә ріхана немесе емдеу-алдын алу ұ йымдарында ассортиментін қ алыптастыру кезінде тауарды дұ рыс таң дау, сонымен бірге тауарлық талдауды дұ рыс ө ткізу кө п жағ дайда осы материалдардың қ асиетін жә не олардан медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды дайындау технологиясын білуге байланысты болады..

Бұ л материалдардың қ асиетін зерттеумен арнайы ғ ылым – материалтану айналысады.

Материалтану – бастапқ ы материалдардың қ асиетін жә не қ ұ рылымын зерттейтін, олардың қ ұ рамы, қ ұ рылымы жә не қ асиеттері арасындағ ы байланысты анық тайтын ғ ылым.

Шикізат – басқ а кә сіпорынның ең бек ө німі болып табылатын ең бек қ ұ ралдары. Ол негізгі жә не кө мекші материалдар тү рінде қ олданылуы мү мкін.

Негізгі материалдар – кә сіпорындарда ө німді дайындау жә не бұ йымның негізгі қ асиеттерін анық тау ү шін қ олданылатын қ ұ ралдардың маң ызды бө лігін қ ұ райтын ө ндірістің заттық элементтері.

Кө мекші материалдар – медициналық бұ йымдарды дайындау процесінде технологиялық процесті жетілдіру немесе ө німге белгілі бір қ асиетті беру мақ сатымен қ олданылатын ө ндірістің заттық элементтері.

Кө мекші заттар – дә рілік заттарды дайындау процесінде дә рілік қ алыпты алу, дә рілік препараттың белгілі бір қ асиеттерін сақ тау немесе беру мақ сатымен қ олданылатын ө ндірістің заттық элементтері.

Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды дайындау ү шін қ олданылатын материалдар қ олданылуы, шығ у тегі жә не химиялық қ ұ рамы бойынша жіктеледі.

Қ олданылуы бойынша жіктелуі шартты тү рде. Бір материалдың ө зі негізгіге де жә не қ осымшағ а да жатуы мү мкін. Мысалы, қ ұ ралдарды жө ндеуге жұ мсалатын металл кө мекші материал болып табылады, ал тауар ө німін дайныдауғ а қ олданылса, онда негізгі.

Шығ у тегі бойынша материалдар табиғ и жә не синтетикалық болып бө лінеді. Табиғ и материалдар ө з кезегінде жануар текті (жібек, кетгут, тері жә не т.б.); ө сімдік текті: табиғ и научук, целлюлоза негізіндегі материалдар (кейбір металдар, гипс, карборунд, алмаз, рубин) болып бө лінеді.

Синтетикалық материалдарғ а синтетикалық каучук жә не оның негізінде алынатын резең ке; синтетикалық талшық тар мен пластмасса; органикалық қ осылыстар жатады.

Химиялық қ ұ рамы бойынша медициналық мақ сатта қ олданылатын барлық материалдарды екі ү лкен топқ а бө луге болады: бейорганикалық жә не органикалық.

Медициналық жә не фармацевтикалық тауартануда материалдарды металл жә не металл емес деп бө леді.

Медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды дайныдауғ а қ олданылатын шикізаттарғ а қ ойлыатын талаптар сә йкес стандарттармен жә не басқ а нормативті қ ұ жаттармен регламенттеледі.

Технологиялық процесс жә не медициналық бұ йымдарды дайныдаудың барлық стадиясы Мемлекеттік стандартпен регламенттеледі, онда нақ ты бұ йымды алудың технологиялық процесінің барлық стадиялары толығ ымен сипатталады.

Процесс – белгілі бір нә тижеге қ ол жеткізуге бағ ытталғ ан реттелген іс-ә рекеттердің жиынтығ ы.

Технологиялық процесс – дайын ө німді алу ү шін ғ ылыми негізделген мақ сатты бағ ытталғ ан іс-ә рекеттерден тұ ратын ө ндірістік процестің бө лігі.

Технологиялық процесс бірінен кейін бірі жү ретін бірнеше ө ндіріс стадияларынан тұ рады.

Ө ндіріс стадиясы – ө здерінің сапалық ерекшеліктері бар технологиялық операциялардың жиынтығ ы. Ә рбір стадия, ө з кезегінде реттелген технологиялық операциялардан тұ рады.

Технологиялық операция – бір жұ мыс орнында бір немесе бірнеше жұ мысшылармен атқ арылатын технологиялық процестің аяқ талғ ан бө лігі.

ДЕБИЕТ

1. О.А.Васнецова. Медицинское и фармацевтическое товароведение.- Москва: «ГЭОТАР-Медиа», 2005.

2. Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.П., Пучинина Т.Н. Медицинское и фармацевтическое товароведение. – Москва: ГЭОТАР-MED, 2004.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ (кері байланыс)

1. Материалтануғ а кіріспе.

2. Негізгі тү сініктері мен анық тамалары.

3. Қ олданылуы бойынша материалдардың жіктелуі.

4. Шығ у тегі бойынша материалдардың жіктелуі.

5. Химиялық қ ұ рамы бойынша материалдардың жіктелуі.

6. Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды дайындаудың технологиялық процесі.