ДӘРІС № 5. Тақырып: Таңбалау және буып-түю

Тақ ырып: Таң балау жә не буып-тү ю

Мақ саты: Буманың, тараның, тығ ындау заттарының тү рлерін жә не оларғ а қ ойылатын талаптарды қ арастыру.

Дә ріс жоспары:

1. Бума жә не буманың негізгі компоненттері.

2. Тара жә не оның тү рлері:

· Біріншілік;

· екіншілік;

· топтық;

· тасымалдау.

3. Таң балау жә не таң балаудың функциясы.

Дә ріс тезисі:

Бума – ө німді зақ ымдану мен жоғ алудан, қ оршағ ан ортадан, ластанудан қ орғ ауды, сонымен бірге айналым процесін қ амтамасыз ететін зат немесе заттар жиынтығ ы.

Тара – буманың негізгі элементі, ол ө німді салуғ а жә не кең істікте орнын ауыстыруда ың ғ айлы болуын қ амтамасыз етеді.

Бума келесі негізгі компоненттерден тұ рады:

· тара;

· тығ ындау заттары;

· кө мекші заттар;

· ақ паратты материалдар.

Қ олданылуына байланысты таралардың келесідей тү рлері болады:

· біріншілік (жеке), фармацевтикалық ө німнің материалымен тікелей жанасады;

· екіншілік, бір немесе бірнеше біріншілік буманы салуғ а арналғ ан;

· топтық, біріншілік жә не екіншілік буманың бірнеше мө лшерін салуғ а арналғ ан;

· тасымалдау, ө німді дайындаушы-кә сіпорыннан тарату (кө терме буын) немесе сату орнына (бө лшек буын) дейін жеткізуге арналғ ан.

Орау материалдары – тараны, тығ ындау заттарын дайындау ү шін, орауғ а, ө німді тасымалдау кезінде зақ ымдалудан қ орғ ау ү шін тығ ыздап салуғ а жә не амортизацияна арналғ ан материалдар.

Тығ ындау заттары – тараны немесе дайын ө німді герметизациялау ү шін қ олданылатын заттар.

Кө мекші орау материалдары – тұ тынушылық қ асиеттерін жақ сарту ү шін қ олданылатын заттар.

Ақ паратты материалдар – қ олданушығ а ақ парат беру ү шін бума қ ұ рамына кіретіндердің барлығ ы жатады (дә рілік заттардың қ осымша қ ағ аздары, қ олданылуы бойынша нұ сқ аулық).

Медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен дә рілік заттарды буып-тү ю ү шін ә ртү рлі материалдар қ олданылады:

· целлюлоза эфирінің негізінде жасалғ ан (картон гофрленген, орау қ ағ азы, парафинделген қ ағ аз, пергамент, пергамент астына тө селетін қ ағ аз, целлофан, фанер жә не т.б.);

· силикатты материалдар (нейтралды ә йнек, тарағ а арналғ ан медициналық тү ссіз ә йнек; сарғ ыш ә йнек, химиялық жә не термиялық тұ рақ ты ә йнек, фарфор);

· металл материалдар;

· полимерлі материалдар.

Бума сапасының дең гейі келесі кө рсеткіштердің жиынтығ ымен анық талады:

· функционалдық қ олданылуы;

· эргономикалық;

· эстетикалық;

· стандартизация жә не унификация;

· патентті-қ ұ қ ық тық;

· экономикалық.

Таң балау – бумағ а немесе тауарғ а енгізілген шартты белгі немесе сурет, сонымен бірге тауарды немесе оның басқ а да қ асиеттерін идентификациялауғ а, тауардың сандық жә не сапалық сипаттамалары, дайындаушы туралы ақ паратты тұ тынушығ а жеткізуге арналғ ан басқ а да кө мекші заттар.

Таң балаудың функцияларына ақ параттық, идентификациялау, мотивациялық, эмоционалдық функциялар эатады.

Таң балауғ а жататын жалпы талаптарғ а келесілер жатады: шынайылығ ы, ақ параттың жеткілікті жә не жетімді болуы.

Таң балауғ а қ ойлыатын арнайы талаптар: мә тіннің жә не иллюстрацияның айқ ын болуы; кө рнекілігі; мә тінінің бір мә нді болуы; мә тінінің тауардың тұ тынушылық қ асиетіне сай болуы; таң балау ү шін медицинада қ олдануғ а рұ қ сат етілген жуылып кетпейтін бояулардың қ олданылуы; таң балаудың ә рбір элементінің шынайы болуы.

Дә рілік заттар туралы заң ғ а сә йкес дә рілік заттардың таң балануында негізгі ақ параттар болу керек, оғ ан келесілер жатады:

1) дә рілік заттың атауы жә не оның халық аралық патенттелмеген атауы;

2) дайындаушы-кә сіпорынның аты;

3) серия нө мірі жә не дайындалғ ан кү ні;

4) қ олдану тә сілі;

5) мө лшері жә не бумадғ ы мө лшерінің саны;

6) жарамдылық мерзімі;

7) босату тә ртібі;

8) сақ тау шарттары;

9) дә рілік затты қ олдану кезіндегі ескерту шаралары.

Тасымалдау жә не топтық тарағ а енгізілетін таң балау жазбалары дайын дә рілік заттары бар тұ тынушы бумасының таң балануынан ерекшеленеді.

Таң балау этикеткағ а, тұ тынушы бумасының жақ тауларына, кольереткаларғ а, қ осымша қ ағ аздарғ а, биркаларғ а, ярлыктарғ а, бақ ылау ленталарына енгізілуі мү мкін жә не клейма, штамп тү рінде болады.

Таң балау мә тіннен, суреттен жә не шартты белгілерден (ақ параттық белгілер) тұ руы мү мкін, олар тауарлық ақ параттың қ атынасымен жә не жетімділік дә режесімен, тарату кең дігімен жә не басқ а да кейбір функцияларымен ерекшелене ді.

ДЕБИЕТ

1. О.А.Васнецова. Медицинское и фармацевтическое товароведение.- Москва: «ГЭОТАР-Медиа», 2005.

2. Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.П., Пучинина Т.Н. Медицинское и фармацевтическое товароведение. – Москва: ГЭОТАР-MED, 2004.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ (кері байланыс)

1. Бума деген не?

2. Таралар қ алй жіктеледі?

3. Медициналық бұ йымдар мен дә рілік заттардың бумасына қ андай материалдар қ олданылады?

4. Таң балау қ андай функцияларды орындайды?

5. Таң балауда қ андай ақ параттар болу керек?