Жырықтар

Жырық тар жайындағ ы мә селелер Гиппократ (б.ғ.д I. ғ), Гален (б.ғ.д I. ғ), Цельс (б.ғ.д I. ғ) жә не де басқ а авторлардың ең бектерінде кездеседі. Жеке алғ анда Цельс жырық тың насихалық анық тамасын берген болатын – бұ л туа біткен жә не жү ре пайда болғ ан «кереберіс» арқ ылы ішкі мү шелердің тампоны, жә не «печта» деп атағ ан. Ол кездең оперативті ережелері қ арапайым жә не зақ ымданғ ан болғ ан. Мысалы; шап жырығ ы кезінде аталық безімен қ оса жырық қ абын салып тастау, қ ысым сақ тнасынкесу (келотолия), ыстық темірмен сү йдіру жолыменен іш қ ұ рсағ ына ішкі мү шелерді орнатқ аннан кейін жырық тесілген тарыту операциялары ө ткізгілген. Мұ ндай операциялар науқ астардың ө лім жиілігін арттырғ ан.

Орта ғ асырларда жырық тарды емдеумен кө бінесе белгілер, санымен бірге «кильді елшілер» немесе «жырық тілушілер» айналысқ ан болатын. ә рине кө птеген алдамшылармен ө ткізген операциялар кө пті санды ө лімге ә келген.

Ресейдегі жә не басқ а да мемлекеттердегі хирургияның дамуы алестезия тә сілдерінің пайда болуымен, асептика жә не антисептиканың енгізуімен бйланысты болғ ан.

Шап жә не сан жырық тарының анатопиялық қ арапайым-қ атынастарын зерттеуімен алғ аш рет А. Соореч (1804) F.Hesselbash (1816), C.landenbesk (1821) П.Забалоцкий (1858).

Шап жырығ ы кезіндегі алғ ашқ ы платикалық операциялар 1885 ж жасалынды, Францияда L.Championnvere. Ресейде шап жырығ ы кезіндегі алғ аш операцияны 1892 ж А.А.Бобров жасады. Қ азіргі кездегі шап жырығ ын тілудің принципальды негіздері тілудің принципальды негіздері E.Bossini (1887), Wolfer (1892), Girard (1894), C.И Спасокукоцкий (1902) ғ ылымдарының атарымен байланысты.

Іштің сыртқ ы жарығ ы – бұ л тері жалынғ ысы бү тін кезіндегі алдың ғ ы немесе артқ ы қ ұ рсақ қ абырғ асы жә не жамбас астауының бұ лшық ет апоневратикалық қ абатындағ ы кө птеген тесіктер арқ ылы ішкі ағ залардың ішектің қ абырғ алық жапырақ шасымен бірге тонпаю болып кө ретін хирургиялық сырқ ат. «Ә лсіз жерлер» табиғ и анатомиялық тү рілімдер болу мү мкін, мысалы кіндік сақ инасы, сан сақ инасы, пети ұ шбұ рыш грюнгельд-песгафт арнығ ы жә не т.б. Ә лсіз аймақ тар жарақ ат немесе операциялардан кейін кө птеген аурулар кейін пайда болуы мү мкін. Іштің ішкі жарақ аттары іш қ уысы ішінде қ антамыр жә не қ атпарларда тү зетін немесе кеуде қ уысына табиғ и немесе пайда болғ ан тесіктер жә не кө кет саң ылаулары арқ ылы ө тетін жырық тар.

Жырық тү сінігіне эвектрация жә не тү сіп қ алу тү сініктері жақ ын. Эвентрацииия – бұ л алдымен қ ұ рсақ қ абырғ асының бұ лшық ет-апоневротикалық қ абатта жә не шетікте жедел дамитын ақ ау, нә тижесінде қ ұ рсақ қ уысының герметициялды жә не ол шекарадан ішкі мү шелердің шығ уы ү шін жағ дайлар пайда болады. Эвентрациялар туа біткен, жарақ аттық жә не операциядан кеиінгіболу мү мкін. Тү сіп қ алу ішкі ағ заның немесе оның бір бө лігінің іштікпен жабылғ аннан аймағ ының топмпайғ андығ ы жағ дай мысалы; жатырдың қ ынапқ а тү суі жырық тың эвентрация мен тү сіп қ алудан негізгі айырмашылығ ы жырық қ абының болуы.

Жырық келесі элементтерден қ ұ ралады;

Бұ л іш қ абырғ асының бұ лшық ет –апоневротикалық қ абатында туа біткен немесе жү ре пайда болғ ан тесік, ол арқ ылы кө птеген себептерден параметалдык іштік пен ішкі ағ залардың тампоны болады. Жырық кіреберісінің пішіні овал, домалақ, 0000 тә рә зді ұ шбұ рыштынемесе анық емес, болуы мү мкін. Олардың ө лшемдері деө згермелі болады: ақ сызық жырығ ы мен кіндік жырық тары кезінде дламетірі бірнеше см-ден 20-30 смге дейін жә не операциялардан кейінгі жырық тар жә не іштің тік бұ лшық еттерінің дластулалары кезінде одан ү лкен.

Тек неврапотологиялық жырық тарда айқ ын жырық кереберісіболмайды бірақ та іш қ абырғ асының толық бойымен денервация нә тижесінде бұ лшық ет қ абатының тонусыжоғ алады, немесе аторфияғ а ұ лпалар болмайды, сол себепті іш қ абырғ асының осы бө лігітомпалды, мысал ретінде, дифография реакциясы немесе нервтендіруші жү йке талшық тарының операциялық жарақ аты нә тижесінде алдынғ ы іш қ абырғ асы бұ лшық еттерінің таралғ ан атордиясы.

Жырық қ абы -жырық қ ақ пасы арқ ылы шық қ ан парлетальды ішектің бө лімі; жырық қ абының мойын, делесі мен тө бесін ажыратады, ә детте ол доғ ал немесе алмұ рт пішінді болады. Жырық қ абының майлы бұ л оның жырық қ ақ пасындағ ы проксимальды бө лімі. Денесі – теріастында тікелейорналасқ ан ең кең бө лімі. Тө бесі қ аптың дистальды бө лімі. Жырық қ абы бір немесе кө п камералы болуы мү мкін. Оның қ абырғ асына ішкі ақ алар қ абысуы мү мкін. Жырық қ абысуының сыртқ ы қ абырғ асы айналадағ ы тің дермен (тер асты клетка, ұ рық шынбырының қ абық тары жә не т.б) ә лсін байланысқ ан сондық тан да жырық қ ұ рамын іш қ уысына салғ анда ө ап орнында қ алады.

Жырық қ абының ө лшемі ауытқ ымалы; жырық тү зілуінің алғ ашқ ы тү рінде кішіден жә не ұ зақ уақ ыт дамығ анда ү лкен немесе ө те ү лкен ө лшемді болуы мү мкін.

Жырық қ ұ рамы – іш қ абырғ асының кез келген мү шесі болу мү мкін. Жиі тү рде ол аш ішек тің қ озғ алмалы ішегі болу мү мкін. Ол қ ақ паө лшеміне, жә не қ ақ паа дейінгі қ ашық тық қ а байланысты. Жырық қ ұ рамыә лсіз істелген мү шелер болуы мү мкін:

- ішек; - қ уық;

- ү лкен шарбы; ұ иқ ы безі;

- қ ұ рт тә різді ө сінді; -асқ азан,

- қ осындылары бар жатыр; - Меккель диверитикалы h. Litrica.

а. қ арапайым бір мү ше;

б. камбинырленген бірнеше мү шелер.

Жырық қ абық тары; ә детте жырық 3 абаттан тұ рады.

- жырық қ абы;

- ішкі қ абаты; плевра, іштік, ми қ абық тары.

- Сыртқ ы қ абаты; тері, терасты клетка, беткей фасция.

Басқ а қ абаттары – кіндік тері, кіндікті, жапқ ыш, шонданайжырық тарында.

Тойғ ыш жырық -мұ ндай жырық 000 жырық қ ақ пасына кіреді немесе тойып кетеді, ағ за ә детте мезоперитонеанды 3 жақ тан жойылады.

- іштік бекітілген мү ше толды;

- ағ за оның жә не іш қ абырғ асының арасында май ұ лпасы болса, тайып кетеді.

- Тойғ ан ағ за жырық қ бы болады. Диагноз: жырық белгілері тойғ ан мү ше белгілері (қ уық іші дизурия)

Орынына келмейтін жырық;

Аурырсыну, ісіну тұ рақ ты, іштің кебуі, іш қ ату, бас ауруы, ә лсіз илеус, қ алпына кемеу, ө ткізгіштің болмауы себептері.

1. жырық қ абының жырық қ ұ рамы мен айнала тің дерімен бітісіп қ алуы;

2. кангломераттың тү зілуі,

3. гипертафия (веналық толық қ андылық);

4. склероз,

5. ү лкен ө лшемдер ұ зақ уақ ыт тіршілік.

Этиология жә не потогенез:

1. зорлық: тартыну, жарақ ат, операция, дене ең бегі кезіндегі іш қ абырғ асының кернеуі;

2. ә лсіздік: анетемиялық (шап ө зесі), жү ре пайда болғ ан (кә сіби бұ зымдастар), туа біткен (кіндік жырығ ы),;

3. тү рткі факторлар: ә ртү рлі этиологисы бар қ ұ рсақ ішілік қ ысымның жоғ арлауы; жү деу, семіру, инфекциялық аурулар (іш сү зегі), жасы, жынысы, тұ қ ым қ уалау, қ оректендірудің бұ зылуы бронхит (жө тел кезіндегі қ ұ рсақ ішінін қ ысымның кө терілуі).

Жіктелуі:

1. қ уысына байланысты: - бас қ аң қ асы мишық; - іш қ ұ рсағ ының; жұ лындық; - бұ лшық еттік; - кеуде қ уысының.

2. ішкі ағ залардың шығ уына бағ ытына байланысты:

1. сыртқ ы; шап, сан, кіндік, ақ сызық тық, спигель сызығ ының, ПТИ ұ шбұ рышының, Легсофт – грюгельд ұ шбұ рышы жапқ ыш ө зінің, шонданайлық (ү лкен кіші тесіктерінің), шатаралық.

2. ішкі – кө кеттік (ө зектің – кіші шарбыдан; қ олқ а, тө менгі қ уысты венаның, соқ ыр ішектің, парастенальды); ү лкен шарбының:

- гепатодуденальды., - аш ішектің шарбысы:

- 000 тә різді ішек шарбысы, - винлов тесігі;

- қ осошқ ылар мен жатыр байланының;

- терінің байланының қ антарары

- recesses recbi.

3. анатомиялық ерекшеліктер 000

- қ арапайым (қ ұ рамында – 1 ағ за)

- қ осарланғ ан (бірнеше мү шелер)

- тайғ ыш.

4. тегі бойынша: туа пайда болғ ан – hernia condenita, жү ре пайда

болғ ан hernia aefuisita.

5. клиникасы бойынша: - кү рделі емес орнына салынбайтын –h.

reponibilis.

- орнына салынбайтын- h. anreponibilis.

- кү рделі қ ысылғ ан- h. incorceraba.

- қ абыну

- копростаз.

6. даму дә режесі бойынша:

1 кез-бастапқ ы (incipiens) тек қ ана қ ақ палар;

2 кез- толық емес (incompleta) барлық қ ұ рам бө ліктер, ішектің 2/3 –нен шық пайды.

3 кез-толық (completa);

4 кез- ү лкен (modna);

5 кез - ө те ү лкен (permadna)

қ иғ аш шап (ұ шалық)- pernia scrotalis.

Жіктелуі

Анатомилық классификация басты шап, сан, кіндік жә не ақ сызық жырық тарын ажыратады. Локанзиациясы сирек жырық тарғ а спигель сызығ ы, семсер тә різді ө сіндінің жырық тары, белдік, шанданайлық, шатаралық, кө кет жырық тары жатады.

Этиологиясына байланысты туа біткен жә не жү ре пайда болғ ан жырық тарды ажырату жү ре пайда болғ ан жырық тар арасныда ө з алдына операциядан кейінгі рецедивті жарақ аттың, неврапотологиялық жырық таркездеседі. Клиникада орнына салынатын жырық ты ажыратады, ол кезде жырық қ ұ рамы іш қ уысынан жырық қ абына жә не керісінше оң ай ауыстырады. ә ртү рлі механикалық тітіркендіргіштер ә серінен жырық қ абының асептикалық қ абынуы тү зілед, оның ә серінен жырық қ абы қ абырғ алары мен іш қ уысы ағ залары арасын да бірікпелер пайда болады бұ дан орнына келмейтін жырық тар тү зіледі.

Іш жырық тарының маң ызы клиникалық формасы бұ л жедел тү рде оперативті кө мекті қ ажет ететін қ ысылғ ан жырық. Қ ысылудың маң ызы бұ л жырық қ абына шық қ ан ағ залардың қ ап шойын аймағ ындағ ы қ ысылу болып табылады. Мұ ндайғ а қ ан жә не лимфа аиналымының бұ зылыстары дамиды жә не қ ысылғ ан мү шелер ө лімінің қ аупі туады. Жырық қ абы қ ұ рамының қ ысылуы ә р тү рлі миханизмге ие болуы мү мкін. Қ ұ рсақ іші қ ысымының жедел тү рде кө терілуі жиі тү р жырық қ ақ паларының қ ысқ а кезінде ұ лғ айып жү реді, нә тижесінде жырық қ абына ә деттегіндей кө п ішкі ағ заларда шығ ады. Кейін жырық қ ақ палары ә детті ө лшемдерге дейін кішірейеді жә не ішкі ағ залар қ ұ рсақ қ уысына қ айтуғ а ү лгермейді. Мұ ндай қ ысылу эластикалқ деп аталынады. Қ ысылудың басқ а тү рі-қ алдық негізінде кә рі адамдарда кездседі. Жырық қ абына тү скен ішекілмегі баяулап толады, осының ә серінен іштің ә кетуімен оны қ оректендіретін тамырлары қ ысылады. Қ андық қ ысылу эластикалық тү ріне қ арағ анда сә л жең ілдеу ө тді.

Жарты тамырлары қ ысылғ анда қ ысылғ ан ілмектерде алғ ашқ ыда ісіну дамиды. Венаның іріктелу жә неэкссудация қ ұ былыстары жырық қ абының қ уысында генорогиялық сипатқ а ие болатын мө лдір сұ йық тық тың жиналуына ә келеді. Қ ысылғ ан ішек ілмегінде некротикалық ө згерістер ішек қ абырғ асы арқ ылы бейнетериялардың ө туінен жә не жырық ауаның инфекция кенуімен бірге жү реді, ал ол спецификалық қ ан иесіне ие болып бұ ның ғ ырланады. Егер бұ л науқ асқ а уақ ытында кө мек кө рсетілмесе, ө лім қ ауіпі туавды, жә не бұ л ішек ө ткізілуінен, преитониттен немесе сирек жағ дайда ірің ді-некротикалық процесс жарық қ абында терімен тері астыки-насынан қ оса басқ а ұ лпаларғ а таралуынан болады. Мұ ндай жағ дайда жырық қ абының флегманасы тү зіледі, ал оны ашқ аннан кейін ішек жылан кө зі анық талады.

Жырық қ абында қ ысылғ ан ішек ілмегінің ө міршең дік дә режесін анық тағ анда қ ауіпті қ атерді туғ ыза алатынжағ дай бұ л некротикалық ө згерістердің шырышты қ абатынан басталатындығ ы, ал осығ ан қ арамастан ішектің іштік жамылғ ысы ө згеріссіз қ алады. Мұ ндай жағ дайларда қ ысылғ ан ішек перистальтикасының ә лсіреуі, тамырында лү пілінің болмауы болмауы, оның серлі қ абатындағ ы қ ара дақ тардың болуы хирургтың назарын аударады керек жә не ішек кесіндісінің ө мірі туралы кү мә н келтіруі мү мкін.

Қ ысылудың атиптік формалары қ абырғ аның ретогродты жә не жырығ ы болыптабылады. Қ абырғ алық қ ысылу кезінде жырық қ абына толғ анымен емес, тек оның шынырқ ай қ арсы шеті бойымен қ абырғ асының бір бө лігі ғ ана тү седі. Ретогрфты қ ысылуда жырық қ абына орналасқ ан ғ ана емес, сонымен бірге іш қ уысында орналасқ ан ішек шажырқ айы қ ысылады.

Меккель диверентикуланың қ ысылуы литтре жырығ ы деп аталыныды.

Іш жырық тарының оперативті емінің негізі принципі – бұ л жырық тілу ә дістерін таң даудағ ы индидуальды дифференцирлеуші кірісу болып табылады. Бұ л мә селені шешкенде жырық формасын, оның патогенезін, алдың ғ ы іш қ абырғ асы ұ лпаларының жағ дайын, жырық ақ ауының ө лшемі есепке алуы тиіс.

Жырық тар кезінде кө птеген операция тә сілдері іш қ абырғ асының кө п қ олданғ ан тің дер принципі бойынша жү елендіреді. Гернопластиканың 5 негізгі ә дістері бар;

1. фасцияальды-апоневратикалық.

2. бұ лшық ет-апонерватикалық.

3. бұ лшық еттік.

4. қ осымша биологиялық немесе синтетикалық матерялдарының плстикасы (апроплсатика, экспиантация).

5. қ осарланғ ан (аутотің дер мен бө тен ұ лпаларды қ олдану).

Алғ ашқ ы 2 ә діс аутопластикалық тү ріне жатқ ызса, қ алғ ан 2-уін аллопластикалық деп атайды.

Шап жырық тарында ұ сынылғ ан жырық тың ә дістері 80 нен асады; олардың 30-ы оперативті ем шараларында жаң а ой пікірлер берді. Қ олданылатын ә ртү рлі 50-шақ ты жә не олардың кейбірулері негізгі ә дістерге, қ арағ анда ың ғ айлы.

Қ азіргі кезде жырық тарды аутопрактикалық ә діспен, 00 негізгісі бұ лшық ет-апаневретикалық пластика болып табылады. Бұ л ә дісте іш қ абырғ асы ақ уалды бекіту тек апоневразбен ғ ана емес, бұ лшық етермен де бекітеді. Б.Апоневратикалық пастиканың маң ызы кө птеген оперативті тә сілдердің негізінде жатыр, олардың ішінде кө бісі қ азірде тек тарихи мә селе болып есептелінеді.

Шап жырығ ы кезінде кө п жағ дайда Жирар, Спасокукоцкий, Бассини, Постемский, кринер ә дістері, кіндік жырық тарында-Меио ә дісі, операциядан кеиінгіжә не ақ сызық жырық тарында –Сапежко ә дісі мен оның кө птеген модификациялары қ олданылады.

Бұ лшық ет- апоневратикалық пластиканың маң ызды ерекшелігі бұ л қ ұ рсақ қ абырғ асы ақ ауының бұ лшық ет ұ лпасына бекітілуі ал ол ө з оадында жиырылу мен пластикалық қ асиеттеріне байланысты қ ұ рсақ ішілік қ ысым тербелістеріне активті динамикеалық кө сете алады. Негізінде апонерватикалық тің дер тек пассивті бекіту ролін атқ арады.оыслайша, бұ лшық ет-апонерватикалық пластиканы қ олданғ анда операцияның жеміст нә тидесін анық тайтын негізгі жағ дай – бұ л бұ лшық ет қ ызылет сақ талуы болып табылады, бірақ та бұ л ә рқ ашан да бола бермейді.бұ лшық ет ұ лпасы ө те ә рқ ашан да бола бермейді.

Жарақ аттарғ а бейім келеді. Оның кез келген ауытқ улары, тегістермен басылып қ алуы, қ ан айналымының жә не нервтенуінің бұ рыштары ауыр морфологияның ө згерісте мен қ ызметінің алып келеді. Кө птеген хирургтар жырық кезінде операция ә дістерінқ ұ растырып, таза механикалық жолмен жырық ақ ауларын мық ты бекіту мақ сатында жұ мыс істегенде, операциядан кейінгі кезең де қ андай жағ дайлар қ алыптастындығ ын ойламай, іш қ абырғ асы қ абаттарын тым жылжытады: бұ л тиздер қ ызметін сақ талуына, регенерацияғ а қ абілеті жоғ ала ма, тігілетін ұ лпалар біртектілік принципі бұ рыла ма деген сұ рақ тар жиі қ арастырылмайды. Ә детте спаженко ә дісін немесе тігілетін тең дердің тым керілуінің жағ дайларында оның модификаацияларын пайдаланғ анда алдымен іш қ абырғ асының бұ лшық еттерінде ө те ауырмарфалогиялық ө згерістер қ алыптасады. Мұ ндай жағ дайда ү лкен жырық ақ ауларында кең бұ лшық ет дупликатурасын қ алыптастырғ анда байқ алады. Микрекаксаиттоарды пайдаланатын қ азіргі кездегі –наркоз операция уақ ытында бұ лшық еттердің максимальды басқ аруына жағ дай жасайды бұ л ү лкен ақ аулар шеттерін де оң ай тартылуына ә келеді. Бірақ лперациядан соң іш қ абырғ асының тің дері тым керілеу жағ дайында қ алып қ ояды, бұ л алдың ғ ы іш қ абырғ асының анатомиялық қ ұ рылымдарының ө згерістеріне алып келеді: бұ лшық еттердің фасцияальды қ ынаптардың толық бұ зылуына немесе талшық тардың таралып кетуіне, ананевроздың тыртық ты қ алпына келеді, жә не бұ лшық еттер атродиясы.

Қ ысылғ ан жырық жэедел оперативтік кірісуді қ ажет етеді. Операцияғ а бір ғ ана қ арсы кө рсеткіш-науқ астың агональды жағ дайы. Қ ысылғ ан жырық ты кү шпен орнына салу ү лкен қ ате, себебі жұ мсақ ұ лпаларғ а ішек жә не шажырқ ай ьқ абырғ асына қ ан кетулерді, тамыр тромборын, шажырқ ойдың ажырауынан, ішек предюроциясын тудырады. Сонымен біргше бұ л жойғ ан жырық ты орнына салуғ а алып келеді. Тек сирек жағ дайларда, науқ ас операцияғ а рұ қ сат бермесе, немесе жақ ын уақ ытта ишокард индократтасы болса, ми қ анайналымының бұ зылуына жә не қ ысылудан кейін 1-1, 5 сағ аттан кө п аспаса, кейбір консервативті шараларды ө ткізуге мү мкіндік бар:

1 мм 0, 1% атропин ертіндісін терастына енгізу қ уық ты босату;

тазалағ ыш жылы клизма;

0, 25% новакаин ертіндісін жырық қ ақ пасы маң айындағ ы тің дерге енгізу.

Жамбасты сә л кө теру.

Жалғ ан орнына салудың ә ртү рлі нұ сқ алары болуы мү мкін, мысалы дө рекі манипуляцияларда мү мкін болатын жағ дайлар:

· жырық қ абын танығ анмен айнала қ оршағ ан тің дерден ажыратып жә не оны іш қ уысына немесе іштіқ анды клетка қ ысылғ ан ағ замен бірге орнына салу.

· жырық қ абының басқ а бө лімдерінен мойнын жұ лып алу жә не оны іш қ уысына қ ысылғ ан мү шемен бірге орнына салу.

· кө пкамералы жырық қ абында қ ысылғ ан ағ заларды 1 камерадан 2-шісіне ауыстыру (терең ге, ә детте іштікқ анды клеткағ а).

Қ ысылғ ан жырық кезіндегі маң ызды кезең бұ л жырық қ абын ажырату болып табылады, одан кейін қ ысым сақ инасын қ иғ аннан кейін ағ за тіршілігін бағ алау мен қ арау қ ажет. Шырынның қ ысылғ ан бө лімдерін барлық жағ дайларда резцирлеу қ ажет. Ал ішек қ абырғ асының тіршілікке қ абілеттілігін анық тау бә рінен бұ рын хирург квалификациясының тә жірбисіне байланысты болады. Аш ішек тіршілік дә режесін анық тауды маң ызды мә селелер;

· Қ алпты қ ызмет тү стің қ алпына келуі;

· Сірі қ абық тан кө рінетін қ ара дақ тар мен странгулянциянды болмауы;

· Жажырқ ай тамыры лү пілінің сақ талуы;

· перистальтиканың болуы.

Егер де аталғ ан белгілер айқ ын болса, онда ішек тіршілікке қ абілетті деп есептелініп, іш қ уысына орналастырылады. Сә л ғ ана кү дік туса ішек резекциясын жасау қ ажет. Ішектің тіршілікке қ абілетінің болмауының белгілері-бұ л қ ара тү ске ие болуы, бұ лың ғ ыр сері қ абық, босаусығ ан қ алың қ абырғ а, престальтика мен шажырқ ай тамырлары лү пілінің болмауы. Некраздың кө рінетін шекарасынанә келетін ішек кесіндісінен 30-40 смден кем емес жә не ә кетуден 15-20 смкесу керек екндігін дә лелдеген.

Жырық қ абының делегациясында замтер операциясы жоспарланады, ол ортаның папортциясынан басталады. Жырық қ абында орналасқ ан ішек бө ліміне резекция жасалынады, ә кетуші жә не ә келушіілмектерарасына анастоназ жасалынады.лапротомды жара тығ ыз тігіледі. Одан кейін жырық ісігі ү стіндегі теріні, клетканың жырық қ абын тіледі.ірің экссудатын алып тастайды. ө те тиянақ ты тү рде жырық қ ақ пасын тіледі, яғ ни қ ысырғ ан ілмекпен ішектің ұ штарын алып тастау ү шін.

Айнала қ оршағ ан тің дерден жырық қ абын ажыратуды жасамайды.

Жырық тілуінің негізгі кезең дері.

Шап жырығ ы кезінде кө птеген операциялар ө ткізіледі, бірақ та олардың барлығ ы бір-бірінен соң ғ ы кезең ненерекшеленеді шап ө зінің пластикасы, басқ а операция кезең дері біртекті ө теді.

Алғ ашқ ы кезең –шап ө зегіне жету теріні шап байламына паралель жә не содан 2 см медальды жасайды, алдың ғ ы доғ ары шық ын қ ырқ асынан ситезге дейін. Теріні жә не тер асты клетканы тілгеннен кейін толық гемостаз ө ткізбейді. Іштің сыртқ ы қ иғ аш апонервазы толығ ымен май ұ лпасынан басталады.кейін шап ө зегінің сыртқ ы тесігі арқ ылы кохерзондын енгізеді, жә не ол арқ ылы шап ө зегінің алдың ғ ы қ абырғ асын кеседі. Тү зілген апоневроз кескіндерін қ ысқ ышпен алып тупдгер кө мегімен жақ ын ұ лпалардан ажыратады: жоғ ары кескін-ішкі қ иғ аш бұ лшық етпенен, ал сыртқ ы –ұ рық шынбырынан, ол кезде шап байламының жү иесі шат тө пшігіне дейін ашылады.

Екінші кезең: айнала қ оршағ ан тің дерден ажыратып жырық қ абын алып тастау тін шап жырығ ында ұ рық шылбырн ұ стағ ышқ а алады дапатеральды жақ қ а ауыстырады, жырық қ абы оданмедиальды орналасып, іштікқ анды клетканың жің ішке қ абатынан кө лденең адасуыменен жабылады. Қ иғ аш жырық та алдымен ұ рық шынбырының қ абығ ын қ абатты алып, жә не оның элементтері арасында жырық қ абы анық талады. Жырық қ абын іздеуді жең ілдету ү шін науқ астың жө телуін сұ райсыз. Ол кезде мү шелердің шығ уы нә тижесінде қ ан жақ сы айқ ындалады. Жырық қ абының қ абырғ асын Бильрот қ ысқ ышына алып, оны қ оршағ ан тің дерден ажырата бастайды. Тура жырық кезінде ажырату тез жә не оң ай ө ткізіледі, ал қ иғ аш жырық та элементтерді ажырату тің дерге тиянақ тылық ты қ ажет етеді. Бұ л жағ дайда жырық қ абы қ абырғ асы мен жырық қ абаттары арасына новокамнді енгізіп, гидровликалық преправканы қ олдану қ олайлы болады. Жырық қ абын ажырату толық болуғ а тиісті. Жырық қ абын кескеннен кейін онда орналасқ ан оң айлап іш қ уысына орналастырады. Тігіліп қ ап шойын байлап тастайды.

Ү шінші кезең - шап тесігін қ алыпты ө лшемдерге дейін тігіп тастау. Тө ртінші кезең - шө п ө зегінің пластикасы.

Шап ө зегінің алдың ғ ы қ абырғ асын бекіту ә дісі.

Жирар тә сілі

Ішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттерді толық бойымен шап байламына тігеді. Кейін тігілген апонервоздың медиальды кескіні мен шап байламы арасына тегістердің 2-ші қ атарын салады. Кейін апонервоздың латеральды кескінін дуплекатура тү рінде медиальды 3-ші қ атар тігістерге тігіп тастайды. Шат тө мпегі маң айына тігістерді салғ анда жаң а тү зілген шап ө зегінің сыртқ ы тесігі шынашақ ұ шын ө ткізе алатынын тексереді. Ұ рық шылбырының қ ысылып қ алуы аталық без қ орытуының бұ зылу қ аупін тудырады. Жирар ә дісінің кемшілігі бұ л шап байламын зақ ымдайтын жә не талшық тарын тарқ атып тасталатын тігістердің кө п қ атарлығ ы.

Спаскуацкий ә дісі. Бұ л ә діс Жирар ә дісінің модификациясы болып табылады. Ол бұ лшық еттер мен апоневроздың медиальды кескінінің шап байламына бір тегіспен тігілетіндігімен ерекшеленеді.бұ л ә діс кезінде шап байламы аз зақ ымдалады.

Кимбаров тегісі. Бұ л модификация тү рінде біртекті ұ лпалар байланысу принципі қ олданылады. Алғ ашқ ы тегісішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттердің тө менгі шеттері іштің сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апонервоздың жоғ ары кескінмен жабылатындай етіп салынады. Ол ү шін апоневроз тілігінің шетінен жоғ ары 1, 5-2 см-дей алшақ бірінші ине салуын жасайды. Ине толық бұ лшық еттер қ алың дығ ы арқ ылы ө тіп, апоневроздың медиальды кескінің алдың ғ ы беткейіне ең шетіне қ айтады. Кейін осы инемен шап байламын қ армалап алады. Қ алғ ан осы тегістер осы тә сілмен салынады. Іштің сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттерінің апоневрды медиальды жоғ ары салып, оғ ан тү йндік тегістермен бекітеді.

Шап ө зегінің артқ ы қ абырғ асын бекіту тә сілдері.

Бассини ә дісі

Ұ рық шылбыры астына терең тігістер салынады:

1. Іштің тік бұ лшық етінің шеті мен оның қ ынабы мен шат тө мпегі сү йек ү стінің арасына, мұ нда 1-2 тігіс жеткілікті;

2. ішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттер арасына жә не де кө лденең фасцияның 1 жағ ынан жә не шап байламымен 2-ші жағ ынан. Бұ л 5-6 тігіс шап аралығ ын толығ ымен жойды. Ұ рық шылбырын салып, ү стінен сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еті апаневрозының шеттерін тігіп тастайды.

Кукуджанов ә дісі.

Тігістер салынады:

1. Купер байламы мен іштің тік бұ лшық еті қ ынабының арасына;

2. жайланысқ ан сің ір мен тілінген фасцияның жоғ арғ ы жиегі мен кө лденең фасциясының тө менгі жиегі арасына. Опреацияны іштің сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еті апоневрозының дупликатурасын жасаумен аяқ тайды.

Мак-Вей ә дісі.

Терең шап сақ инасын кө лденең фасцияны тігу жолымен қ алыптастырады. Шап байламының пртқ ы қ абырғ асын қ алпына келтіру алдында байланысқ ан сің ір мен бұ лшық еттер қ абаттарының оң ай озғ алысы ү шін іштің тік бұ лшық етінің қ ынабына босансуын 4-5 см ұ зындық пен тілу жасалады, кейін ішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттер сің ірлермен бірге кө лденең фасацияны купер байламына жиі тегістермен тігеді. Тігістер пакулярлы байламынан сан тамырына дейін толық бойымен тегіс саналады.ұ рық тамырын салып, іштің сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апонервацияның шеттерін дуплекатурасын тіліп тастайды.

Шолдис ә дісі

Тері тілігі ә детегіндей. шап ө ргінің алдынғ ы қ абырғ асын тілгеннен кейін мық ын-шат жү йесін ұ стағ ышқ а алып ажырату керек. m. eremaster талшық тарын тіліп оларды, толығ ымен кесіптас тайды, ә сіресе оның ұ рық шылбырына ауысар жерінде. Пластикада кө дденең фасацияның маң ызы зор, оны ішкі шап сақ инасынан шаттө нпегінде дейін шап байлана парлель одан 1-2 см мендельды тіледі. Фасацияның медиальды жыпырақ шасын іштікалды мойнынан іштің бұ лшық ет қ ынабының артқ ы қ абырғ асына дейін мабилизациялайды.

Ә рі қ арай шап ө зегінің артқ ы қ абырғ асын қ алпына келтіру ө ткізіледі. Алғ ашқ ы ү здіксіз тігісті шат тө мпешігінен медиальды бастайды. Оның кө лемімен кө лденең фасацияның лотеральды жиегін тік бұ лшық етті қ ынабының артында медиальдының тө менгі беткейіне тігіп тастайды. Бұ л тегісті ішкіішкі сақ ина мациясында байлап тастайды жә не жіптің бір шетін ұ зын қ ылтырып тастайды. Тегісті шат тө мпегіне дейін кө лденең фасациялық 2 бө лімнен байланыстырып тө мен қ арай кері бағ ытта тігіп жалғ астырады. Тігісті май тө мпешігіне жеткен кезінде оны қ алғ ан жіппен байлайды.

Екінші ү здіксіз тігіс ішкі сақ инадан басталады, онымен шап басталады, онымен шап байламын астында ішкі қ иғ аш жә не байланысқ ан сің ірді сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневраның артқ ы бетімен байланыстырады. Бұ л тегісті шат тө мпешігіне дейін жалғ астырады, кейін жіптің жоғ ары бос ұ шымен алдымен қ атардан сә н жетпей, қ айтардан ішкі қ иғ аш бұ лшық етін сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық етапоневрозымен тігіп тастайды.тігісті шат 0000 байлайды.

Ү здіксіз тігістерді синтетикалық жіппен апровентикалық инемен салады. Ұ рық шылбырын салады. Ұ рық шылбырын салып, ү стінен сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозды жиектерін тігіп тастайды.

Бостемский ә дісі

Бұ л ә діс шап ө зегінің толық жайылуын қ арастырады.

Сан жырық тары пластикасының ә дістері

Бассини ә дісі

Ұ зындығ ы 8-10 см тілікті шап байламынан тө мен жә не паралель жасайды. Шап байламын жә не іштің сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттің апоневрозын ашады. Жырық қ абын ашады.жырық қ абын ашады. Жарық қ абының қ ұ рашын іш қ уысына салады. Жырық қ абын тіліп іш қ уысына орналастырады. Ә рі қ арай шап жә не шат байланыстарын тігеді. Тігістердің 2-ші қ атарын сан ө згенің сыртқ ы тесігін бекіту мақ сатында греебль фасция мен сананың кең фасациясының орақ тә різді шеті арасына салады.

Руджи Паралавеченко ә дісі

Тілікті шап жырық тарындай жасалынады. Сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттің апоневросын ашады, m. cremastet тамақ қ атарын ажыратады. Жұ мыр байламы мен ұ рық шылбырын ажыратып, жоғ ары кө тереді. Бұ лшық еттерді жоғ ары кө теріп, кө лденең фасацияны тіледі. Жарық қ абы шойын тауып, ұ стағ ышқ а алады. Жарық қ ұ рамын іш қ уысына салады. Жарық қ абын ажыратып, мойн аймағ ында тіледі.

Шап жә не шат байламы аласына тігістер салады. Тігістердің екінші қ атарымен ішкі жә не кө лденең бұ лшық еттерді жә не тілігін кө лденең бұ л қ ызметтерді жә не тігілген кө лденең фасацияның жоғ арғ ы шетін қ армап, оларды шап байламына тігеді. Жұ мыр байламды бетіне жатқ ызады да шап ө зегінің пластикасын ө ткізеді.

Кіндік жырығ ы

Мейо ә дісі

Жарық ты барлық артық салбырап тұ рғ ан майлы қ атпарды қ ормайтын екі қ оспалы кө лденең тіліктермен қ оршайды. Жорық қ апшығ ының негізіндегі 5-6 шең бер қ ашық тығ ында тері асты клетчаткасын апоневроз жорық қ апшығ ына ажыратады. Іш қ уысына салары, жарық қ апшығ ын кесіп алып тастайд, оның шеттерін кө лденең бағ ытта тігеді. Жарық тесігін, іштің ақ сызығ ын жә не тін бұ лшық еттерін 2 кө лденең кесіндісімен олардың ішкі шеті кө рінгенше кемітеді. Одан кеиін тө менгі кескін жоғ арысының астында жататындай етіп п-тә різді тігістерді салады. Тү йін тігістің екінші қ атарымен жоғ арғ ы кескінді тө мпешігіне дублекактура тү рінде тігеді.

Сапежко ә дісі

Босаң сығ ан ө згерген теріні кіндікпен бірге кесіп алып тастау мақ сатында 2 кө лденең жиектін тілік жасайды. Кіндікті тек ү лкен емес жарық кезінде сақ тауғ а болады. Жарық қ апшығ ын болу, ө ң деу жә не алып тастауды алдың ғ ы ә дістен жасайды. Жарық қ ақ пақ тарын іштің ақ сызығ ының жің ішкерген жә не ө згерген кө рінетін жің ішкеге дейін жоғ ары жә не тө мен кеседі. Жарық қ ақ пақ тарының тыртық ты ө згерген этномды етіп тіледі. Іштің тік бұ лшық етінің біреуінің қ ынабының артынан 2-4 с-ге қ ойлымен ажыратады. Іштікті шетерін тү йістіріп 000 жібімен тігеді.

Кейін №5-6 сентетикалық жіптермен бө лек тігісті тілік ө лшеміне байланысты 2-5 сирек п –тә різді тігістер салынады.