ЖМЗЖ есебінен зейнетақы төлеу қай кезеңнен басталады?

– 2023 жылдан бастап, яғ ни жарна тү се бастағ ан кезең нен 5 жыл ө ткеннен кейін. Осы 5 жыл ішінде қ орда зейнеткерге ө мір бойы тө лейтін қ аржы кө лемі жинақ талу керек. Егер жұ мыс істеуші ү шін ЖМЗЖ 2018 жылдан бастап аударылатын болса, ал жұ мыс істеуші 2019 жылдан 2023 жылдар аралығ ында зейнеткерлікке шығ атын болса, ө кінішке орай, ол бұ л тө лемдерді ала алмайды. Бұ л жерде ө зара алмастыру, бірінің орнын бірі жабу тә сілі жұ мыс істейді. Яғ ни, ең беккер мемлекеттік бюджет есебінен кө п мө лшердегі зейнетақ ы алса, одан кейінгі зейнеткерлер бұ л зейнетақ ы кө лемін ЖМЗЖ есебінен алатын болады.

Азір экономикалық ахуал мә з емес. Осығ ан орай зейнетақ ы жө ніндегі аударымдар арқ ылы бизнестің қ аншалық ты кө лең кеге кеткенін анық тауғ а бола ма?

– Біз бұ л мә селеге тұ рақ ты тү рде мо­ни­торинг жасап келеміз. Қ ордың база­сындағ ы ақ паратқ а негізделген біздің актуарлық орталық тың зерттеулері кө рсетіп отырғ анындай, жалпы алғ анда зейнетақ ы активтерінің ө су қ арқ ыны бұ рынғ ы дең ­гейінде сақ талғ ан. Қ ор жарналары кө лемінің тө мендеуі, тиісінше жалақ ының тө мендеуі байқ алмайды. Біздің актуарлық орталық сонымен бірге, ЖМЗЖ кө лемін де есепке алды. Атап айтқ анда, біз жү йенің даму сценарийінің ү ш тү рін кө рсететін арнаулы актуарлық модель қ ұ рдық: пессимистік, реалистік жә не оптимистік. Тіпті, пессимистік сценарий бойынша да жалпы алғ анда бұ л жү йе зейнеткерлерге тиімді зейнетақ ы алуғ а мү мкіндік береді жә не жалпы зейнетақ ы жү йесінің қ аржылық тұ рақ тылығ ын қ ам­тамасыз етеді. Ал бұ л тұ тастай алғ анда зейнетақ ы жү йесін жаң ғ ыртудың басты мақ саты болып табылады. Біз актуарлық есептеулеріміздің арқ асында тиімді зей­нетақ ы жү йесін қ алыптастыратын ү йлесімді модель қ ұ руғ а қ ол жеткіздік. Сонымен бірге, ЖЗЖ қ аржылық жағ ынан тұ рақ тылығ ын сақ тайды. Ең соң ында, ол ұ рпақ тар арасындағ ы ә ділеттілік мә селесін шешеді.

Осы орайда ү немі айтылып келе жатқ ан зейнетақ ылық тең естіру, яғ ни аз жұ мыс істеген адамның, бү кіл ғ ұ мырында тыным таппай кө п ең бек еткен адаммен бірдей зейнетақ ы алу мә селесіне тоқ талып ө тсең із.

– 2017 жылдан бастап базалық зейнетақ ы тағ айындау тә ртібі ө згереді. Ортақ зейнет­ақ ы тағ айындау тә ртібі сияқ ты бұ дан былай дифференциалды тә сіл қ олданылады. Мә селен, егер ең бек ө тілі 35 жыл болса, зейнеткер 1 ең тө менгі кү н кө ріс кө рсеткіші мө лшеріндегі зейнетақ ы алады. Егер ең бек ө тілі 10 жә не одан да аз жыл кө лемінде болса, 0, 5 ең тө менгі кү н кө ріс кө рсеткіші мө лшеріндегі зейнетақ ы алады. Ең бек ө тілі 10 жылдан асқ аннан кейін ә рбір жылғ а 2 пайыз қ осылып отырады. Сө йтіп, «тең естіру» мү мкіндігі базалық зейнетақ ы тағ айындау кезінде шешім табады. Ал зейнетақ ының жинақ таушы бө лігі ең ә діл ү рдіске қ ұ рылғ ан: яғ ни қ анша жинадың – инвестициялық кірістерді қ оса есептегенде, сонша зейнетақ ы аласың.