Бап. Кеме жалдау (чартер) шарты

Кеме жалдау (чартер) шарты бойынша бiр тарап (кемемен жалданушы) басқ а тарапқ а (кеме жалдаушы) жолаушыларды, тең деме жү ктi жә не жү ктердi тасымалдау ү шiн бiр немесе бiрнеше кө лiк қ ұ ралын толық немесе оның сыйымдылығ ының бiр бө лiгiн бiр немесе бiрнеше рейске ақ ы тө леттiрiп беруге мiндеттенедi.
Кеме жалдау шартын жасасу тә ртiбi, сондай-ақ оның нысаны мен тү рлерi кө лiк туралы заң актiлерiмен белгiленедi.

692-бап. Тасымалдауды ұ йымдастыру туралы шарттар

Жү йелi тү рде тасымалдауларды жү зеге асыру қ ажет болғ ан кезде тасымалдаушы мен жү к жө нелтушi тасымалдауларды ұ йымдастыру туралы ұ зартылғ ан шарттар жасаса алады.
Жү ктердi тасымалдауларды ұ йымдастыру туралы шарт бойынша тасымалдаушы белгiленген мерзiмде жү ктi қ абылдауғ а, ал жү к жө нелтушi - келiсiлген кө лемде тасымалдауғ а жү к берiп тұ руғ а мiндеттенедi.
Тасымалдауды ұ йымдастыру туралы шартта тасымалдау кө лемдерi, мерзiмдерi, сапасы жә не кө лiк қ ұ ралдарын беру мен тасымалдауғ а жү ктердi берудiң басқ а да жағ дайлары, сондай-ақ тасымалдауды ұ йымдастырудың заң актiлерiнде кө зделмеген ө зге де жағ дайлары белгiленедi.

693-бап. Кө лiк ұ йымдары арасындағ ы шарттар

Ә ртү рлi кө лiк ұ йымдары арасында жү ктердi тасымалдауды қ амтамасыз ету жө нiндегi жұ мысты ұ йымдастыру туралы шарттар (тораптық келiсiмдер, жү ктердi орталық тандырылғ ан тү рде ә келу (ә кету) шарты жә не басқ алар)жасалуы мү мкiн.
Мұ ндай шарттарды жасасу тә ртiбi кө лiк туралы заң актiлерiмен белгiленедi.

694-бап. Тiкелей аралас қ атынас

Кө лiк ұ йымдарының жү ктердi, жолаушыларды, тең деме жү ктi ә ртү рлi кө лiк тү рлерiмен бiрың ғ ай кө лiк қ ұ жаты бойынша (тiкелей аралас қ атынас) тасымалдау кезіндегі ө зара қ арым-қ атынастары, сондай-ақ осындай тасымалдауларды ұ йымдастыру тә ртiбi тiкелей аралас тасымалдау туралы заң актiлерiне сә йкес тиiстi кө лiк тү рлерi ұ йымдарының арасындағ ы жасалатын келiсiмдермен белгiленедi.

695-бап. Жалпы пайдаланыстағ ы кө лiкпен тасымалдау

1. Коммерциялық ұ йым жү зеге асыратын тасымалдау, егер заң актiлерiнен, ө зге нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерден немесе осы ұ йымғ а берiлген лицензиядан (патенттен) бұ л ұ йым жолаушыларды, жү ктердi жә не (немесе) тең деме жү ктi кез келген азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның ө тiнiшi бойынша тасымалдауды жү зеге асыруғ а мiндеттi екенi туындайтын болса, жалпы пайдаланыстағ ы кө лiкпен тасымалдау болып танылады.
2. Жалпы пайдаланыстағ ы кө лiкпен тасымалдау шарты жария шарт болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).

696-бап. Кө лiк қ ұ ралдарын беру, жү ктi тиеу (тү сiру)

1. Тасымалдаушы жү к жө нелтушiге жү к тиеуге қ абылданғ ан ө тiнiмде (тапсырыста), тасымалдау шартында белгiленген мерзiмде тиiстi жү кті тасымалдауғ а жарайтын кү йінде ақ аусыз кө лiк қ ұ ралдарын беруге мiндеттi.
Жү к жө нелтушi тиiстi жү ктi тасымалдауғ а берiлген жарамсыз кө лiк қ ұ ралдарынан бас тартуғ а қ ұ қ ылы.
2. Жү ктi тиеудi (тү сiрудi) кө лiк ұ йымдары мен жү к жө нелтушi (жү к алушы) кө лiк туралы заң актiлерiнде жә не оларғ а сә йкес шығ арылғ ан ережелерде белгiленген талаптарды сақ тай отырып, шартта кө зделген тә ртiппен жә не мерзiмде жү зеге асырады.
3. Жү к жө нелтушiнiң (алушының) кү шiмен жә не қ ұ ралдарымен жү зеге асырылатын жү к тиеу (тү сiру), егер мұ ндай мерзiмдер кө лiк туралы заң актiлерiнде жә не оларғ а сә йкес шығ арылғ ан ережелерде белгiленбесе, шартта белгiленген мерзiмде жү зеге асырылуғ а тиiс.

697-бап. Кiре ақ ысы

1. Егер заң актiлерiнде ө згеше кө зделмесе, жү ктердi, жолаушыларды жә не тең деме жү кті тасымалдау ү шін тараптардың келiсiмiнде белгiленген ақ ы тө ленедi.
2. Жалпы пайдаланыстағ ы кө лiкпен жү ктердi, жолаушыларды, тең деме жү ктi тасымалдауғ а ақ ы тө леу кө лiк туралы заң актiлерiнде белгiленген тә ртiппен бекiтiлетiн тарифтер негiзiнде айқ ындалады.
3. Жү к иелерiнiң талабы бойынша орындалатын жә не тарифтерде кө зделмеген жұ мыстар мен қ ызмет кө рсетулерге ақ ы тараптардың келiсiмi бойынша тө ленедi.
4. Тасымалдаушының ө зiне тасымалдау ү шiн берiлген жү ктер мен тең деме жү ктi оғ ан тиесiлi кiре ақ ысын жә не тасымалдау жө нiндегi басқ а да тө лемдердi (осы Кодекстiң 292-бабы) қ амтамасыз ету ү шiн, егер заң актiлерiнде, тасымалдау шартында ө згеше белгiленбесе немесе міндеттеме мә нiнен туындамаса, ұ стап қ алуғ а қ ұ қ ығ ы бар.

698-бап. Жү ктi, жолаушыны жә не (немесе) тең деме жү ктi
жеткiзу мерзiмi

Тасымалдаушы жү ктi, жолаушыны жә не (немесе) тең деме жү ктi тиiстi пунктке кө лiк туралы заң актiлерiнде айқ ындалғ ан жә не оларғ а сә йкес тасымалдау ережелерiнде белгiленген мерзiмде жеткiзуге мiндеттi.
Егер жү ктi, жолаушыны немесе тең деме жү ктi жеткiзу мерзiмi белгiленбесе жә не тараптар бұ л мерзiмдi шартта кө здемеген болса, жеткiзу қ исынды мерзiмде жү ргiзiлуi тиiс.

699-бап. Жү кке билiк ету қ ұ қ ығ ы

1. Жү к жө нелтушi немесе жү кке билiк ету қ ұ жатының иесi тасымалдаушығ а тасымалдауды тоқ татуды немесе жү ктi қ айтаруды талап ете алады не басқ а да ө кiм бере алады. Бұ л жағ дайда тасымалдаушы жасалғ ан тасымалғ а ақ ы тө леуді, сондай-ақ жасалғ ан ө кімге байланысты келтiрген шығ ындарды ө теуiн талап етуге қ ұ қ ылы.
2. Жү к баратын жерiне жеткеннен кейiн жү к алушығ а жү ктi берген кезде жү к жө нелтушi алдың ғ ы тармақ та кө рсетiлген қ ұ қ ық тардан айырылады.
3. Жү к алушы ерекше сақ талу жағ дайларын қ ажет ететiн (тез бү лiнетiн) жү ктi алу жө нiндегi мiндеттемелердi орындаудан жалтарғ ан кезде, мұ ндай жү ктi сақ тау мү мкiн болмағ ан жә не оның бү лiнуiне ә кеп соғ уы ық тимал жағ дайда жү к жө нелтушiнiң оғ ан қ алай иелiк ету керектiгi жө нiнде нұ сқ ауы болмаса, тасымалдаушының жү ктi сатуғ а қ ұ қ ығ ы бар.
Жү ктi сатудан тү скен сома тасымалдаушығ а тиесiлi соманы шегергеннен кейiн нотариустың атына депозит шартымен салынады.
Ескерту. 699-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2001.12.06. N 260 Заң ымен.

700-бап. Жолаушылардың қ ұ қ ық тары

Кө лiк туралы заң актiлерiнде кө зделген тә ртiп бойынша жолаушының:
1) ө зiмен бiрге балаларды тегiн немесе ө зге де жең iлдiктi жағ дайларда алып жү руге;
2) белгiленген нормалардың шегiнде ө зiмен бiрге қ ол жү гiн ақ ысыз алып жү руге;
3) тең деме жү кті тариф бойынша ақ ы тө леп, тасымалдауғ а тапсыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

701-бап. Тасымалдау жө нiндегi мiндеттемелердiң бұ зылғ аны
ү шiн жауапкершiлiк

1. Тасымалдау жө нiндегi мiндеттемелер орындалмағ ан немесе тиiстi дә режеде орындалмағ ан жағ дайда, тараптар осы Кодексте, кө лiк туралы заң актiлерiнде, ө зге заң актiлерiнде, сондай-ақ тараптардың келiсiмiнде белгiленгендей жауапты болады.
2. Кө лiк ұ йымдарының жолаушылармен жә не жү к жө нелтушiлермен (жү к алушылармен) заң актiлерiнде белгiленген жауапкершiлiктi шектеу немесе жою туралы келiсiмдерi, жү ктi тасымалдау кезiнде мұ ндай келiсiмдер жасау мү мкiндiгi кө лiк туралы заң актiлерiнде кө зделгеннен басқ а жағ дайларда, жарамсыз болады.

702-бап. Тасымалдаушының кө лiктi бермегенi ү шiн жә не
жө нелтушiнiң берiлген кө лiк қ ұ ралдарын
пайдаланбағ аны ү шiн жауапкершiлiгi

1. Тасымалдаушы қ абылданғ ан ө тiнiмге (тапсырысқ а) немесе ө зге шартқ а сә йкес жү ктi тасымалдау ү шiн кө лiктi бермегенi ү шiн, ал жө нелтушi жү ктi ұ сынбағ андығ ы не ө зге себептер бойынша берiлген кө лiк қ ұ ралдарын пайдаланбағ аны ү шiн кө лiк туралы заң актiлерiнде, сондай-ақ тараптардың келiсiмiнде белгiленгендей жауапты болады.
2. Тасымалдаушы жә не жү ктi жө нелтушi кө лiк қ ұ ралдары берiлмеген немесе уақ тылы берiлмеген не кө лiк қ ұ ралдары пайдаланылмағ ан жағ дайда, егер ол:
1) дү лей кү штің;
2) кө лiк туралы заң актiлерiнде кө зделген тә ртiппен белгiленген белгiлi бiр бағ ыттарда жү ктердi тасымалдауды тоқ татудың немесе шектеудiң;
3) заң актілерiнде кө зделген ө зге де жағ дайлардың салдарынан болса, жауаптылық тан босатылады.

703-бап. Тасымалдаушының тiкелей аралас қ атынас
кезiндегi жауапкершiлiгi

Тасымалдаушылар тiкелей аралас қ атынаста жү ктiң жоғ алғ аны, бү лiнгенi, зақ ымданғ аны, кем шық қ аны ү шiн жү ктi жө нелтушiнiң (жү к алушының) алдында ортақ тасып жауап бередi.
Кешiктiргенi ү шiн, егер кешiктiру тасымалдаушылардың кiнә сiнен болмағ анын дә лелдемесе, соң ғ ы тасымалдаушы жауапты болады.

704-бап. Тасымалдаушының жолаушыны жө нелтудi кiдiрткенi
ү шiн жауапкершiлiгi

1. Жолаушыны тасымалдайтын кө лiк қ ұ ралын жө нелтудi кiдiрткенi немесе мұ ндай кө лiк қ ұ ралының баратын жерiне кешiгiп барғ аны ү шiн (қ алалық жә не қ ала маң ы қ атынастарындағ ы тасымалдауды қ оспағ анда) тасымалдаушы, егер кiдiрту немесе кешiгу дү лей кү штiң салдарынан орын алғ анын дә лелдемесе, жолаушығ а кө лiк туралы тиiстi заң актiлерiнде белгiленген мө лшерде айыппұ л тө лейдi.
2. Жолаушы кө лiк қ ұ ралы жө нелтiлуiнiң кiдiруi себебiнен тасымалдаудан бас тартқ ан жағ дайда, тасымалдаушы жолаушығ а кіре ақ ысын толық кө лемiнде қ айтаруғ а, сондай-ақ жолаушығ а осындай кiдiртуге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруғ а мiндеттi.

705-бап. Жү ктiң немесе тең деме жү ктiң жоғ алғ аны, кем
шық қ аны жә не зақ ымданғ аны (бү лiнгенi) ү шiн
тасымалдаушының жауапкершiлiгi

1. Тасымалдаушы жү ктi немесе тең деме жү ктi тасымалдауғ а қ абылдап алғ ан кезден бастап жә не алушығ а, ол жү ктi алуғ а уә кiлеттi адамғ а немесе тең деме жү ктi алуғ а уә кiлеттi адамғ а бергенге дейiн олардың сақ талуын қ амтамасыз етедi.
2. Егер тасымалдаушы жү ктiң немесе тең деме жү ктiң жоғ алуы, кем шығ уы немесе зақ ымдануы (бү лiнуi) ө зiнiң кiнә сiнен болмағ андығ ын дә лелдемесе, ол жү ктiң немесе тең деме жү ктiң жоғ алғ аны ү шiн жауап бередi.
3. Жү ктi немесе тең деме жү ктi тасымалдау кезiнде келтiрiлген зиянды тасымалдаушы:
1) жү к немесе тең деме жү к жоғ алғ ан немесе кем шық қ ан жағ дайда - жоғ алғ ан немесе кем шық қ ан жү ктiң немесе тең деме жү ктiң қ ұ ны мө лшерiнде;
2) жү к немесе тең деме жү к зақ ымданғ ан (бү лiнген) жағ дайда - оның қ ұ нының тө мендеген сомасының мө лшерiнде, ал зақ ымданғ ан жү ктi немесе тең деме жү ктi қ алпына келтіру мү мкiн болмағ ан кезде - оның қ ұ ны мө лшерiнде;
3) тасымалдауғ а қ ұ ны жарияланып тапсырылғ ан жү к немесе тең деме жү к жоғ алғ ан жағ дайда - жү ктiң немесе қ ол жү гiнің жарияланғ ан қ ұ ны мө лшерiнде ө тейдi.
Жү ктiң немесе тең деме жү ктiң қ ұ ны оның сатушының шотында кө рсетiлген немесе шартта кө зделген бағ асының негiзiнде, ал шот болмағ ан немесе шартта бағ а кө рсетiлмеген кезде, салыстырмалы мә н-жайлар кезiнде ә детте осығ ан ұ қ сас тауарлар ү шiн алынатын бағ аны негiзге ала отырып белгiленедi.
4. Тасымалдаушы жү ктiң немесе тең деме жү ктiң жоғ алуынан, кем шығ уынан немесе зақ ымдануынан (бү лiнуiнен) келтiрiлген белгiленген зиянның орнын толтыра отырып жө нелтушiге (алушығ а), егер бұ л ақ ы жү к қ ұ нына кiрмейтiн болса, жоғ алғ ан, кем шық қ ан, бү лiнген немесе зақ ымданғ ан жү ктi немесе тең деме жү ктi тасымалдау ү шiн алынғ ан кiре ақ ысын қ айтарады.
5. Жү ктiң немесе тең деме жү ктiң сақ талмау себептерi туралы тасымалдаушы бiржақ ты тә ртiппен жасағ ан қ ұ жаттар, (коммерциялық акт, жалпы фирманың актiсi жә не т.б.) дау туғ ан жағ дайда, жү ктi немесе тең деме жү ктi тасымалдаушының, жө нелтушiнiң не алушының жауапкершiлiгi ү шiн негiз бола алатын мә н-жайларды куә ландыратын басқ а қ ұ жаттармен бiрге соттың бағ алауына жатады.

706-бап. Жү ктердi тасымалдау жө нiндегi талаптар мен
талап қ оюлар

1. Тасымалдаушығ а жү ктi тасымалдаудан туындайтын талап қ оюғ а дейiн оғ ан кө лiк туралы заң актiлерiнде кө зделген тә ртiпте талаптар қ ойылуы мiндеттi.
2. Жү к тасымалдаудан туындайтын талаптар бойынша талап қ ою мерзiмi бiр жыл деп белгiленедi.
3. Осы баптың ережелерi жолаушыны жә не тең деме жү ктi тасымалдаудан туындайтын талаптарғ а қ олданылмайды.

707-бап. Жолаушының ө мiрi мен денсаулығ ына зиян
келтiргенi ү шiн тасымалдаушының жауапкершiлiгi

Жолаушының ө міріне немесе денсаулығ ына зиян келтірілуі салдарынан туындайтын мiндеттемелер бойынша тасымалдаушының жауапкершiлiгi, егер заң актiлерiнде немесе шартта тасымалдаушының жоғ ары жауапкершiлiгi кө зделмесе, осы Кодекстiң 47-тарауындағ ы ережелер бойынша белгiленедi.

35-тарау. Кө лік экспедициясы

708-бап. Кө лiк экспедициясы шарты

1. Кө лiк экспедициясы шарты бойынша бiр тарап (экспедитор) сыйақ ы ү шiн жә не басқ а тараптың (клиенттің - жү к жө нелтушінің, жү к алушының немесе экспедитор қ ызметтеріне мү дделі ө зге тұ лғ аның) есебiнен жү ктi тасымалдауғ а байланысты экспедиция шартында белгiленген қ ызмет кө рсетулердi орындауғ а немесе орындауды ұ йымдастыруғ а, оның iшiнде клиенттiң атынан немесе ө з атынан жү ктi тасымалдау шартын (шарттарын) жасасуғ а мiндеттенедi.
Кө лiк экспедициясы шартында қ осымша қ ызметтер кө рсету ретiнде экспорт немесе импорт ү шiн талап етiлетiн қ ұ жаттарды алу, кедендiк жә не ө зге шарттылық тарды орындау, жү ктiң саны мен жай-кү йiн тексеру, оны тиеу мен тү сiру, клиентке жү ктелетiн баждарды, алымдар мен басқ а да шығ ындарды тө леу, жү ктi сақ тау, оны баратын жерiнде алу, сондай-ақ ө зге де операцияларды орындау мен қ ызмет кө рсетулер сияқ ты жү ктi жеткiзу ү шiн қ ажеттi операцияларды жү зеге асыру кө зделуi мү мкiн.
Клиенттің келiсiмiмен экспедитор клиенттің мү ддесiн, тарифтер дең гейiн жә не жеткізу мерзiмдерiн ескере отырып, клиенттің жү гiн кө лiктiң қ ай тү рiмен тасымалдауды ө зi белгiлей алады.
2. Осы тарауда реттелмеген бө лiгiнде экспедиция шартына қ атысты қ атынастарғ а, егер шарт талаптары бойынша экспедитор клиенттiң атынан iс-ә рекет жасаса, осы Кодекстiң 41-тарауының ережелерi қ олданылады, егер ол ө з атынан iс-ә рекет жасаса, осы Кодекстiң 43-тарауының ережелерi қ олданылады.
Ескерту. 708-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

709-бап. Шарттың нысаны

1. Кө лік экспедициясы шарты жазбаша тү рде жасалады.
2. Клиент экспедиторғ а, егер ол оның мiндеттерiн атқ аруғ а қ ажет болса, сенiмхат беруге тиіс.
Ескерту. 709-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

710-бап. Экспедиторғ а берiлетiн қ ұ жаттар мен
басқ а да ақ парат

1. Клиент экспедиторғ а жү ктiң қ асиеттерi, оны тасымалдау ережелерi туралы қ ұ жаттарды, сондай-ақ экспедитордың шартта кө зделген мiндеттердi орындауына қ ажеттi ө зге де ақ паратты беруге мiндеттi.
2. Экспедитор клиентке алғ ан ақ параттың анық талғ ан кемшіліктері туралы хабарлауғ а, ал ақ парат толық болмағ ан жағ дайда, клиенттен қ ажеттi қ осымша деректердi сұ рауғ а мiндеттi.
3. Клиент қ ажеттi ақ паратты бермеген жағ дайда, экспедитор осындай ақ парат берiлгенге дейiн ө зiнiң тиiстi мiндеттерiн атқ аруғ а кiрiспеуге қ ұ қ ылы.
4. Осы баптың 1-тармағ ында кө рсетiлген ақ паратты беру жө нiндегi мiндеттердi бұ зуына байланысты экспедиторғ а келтiрген залалдары ү шiн клиент жауапты болады.
Ескерту. 710-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

711-бап. Экспедитордың мiндеттерiн ү шiншi
тұ лғ аның атқ аруы

1. Егер экспедиция шартынан экспедитордың ө з мiндеттерiн жеке ө зiнiң атқ аруы мiндетi туындамаса, экспедитор ө з мiндеттерiн орындауғ а басқ а тұ лғ аларды тартуғ а қ ұ қ ылы.
2. Мiндеттеменiң орындалуын ү шiншi тұ лғ ағ а жү ктеу экспедиторды шарттың орындалуы ү шiн клиенттiң алдындағ ы жауаптылық тан босатпайды.

712-бап. Ұ стап қ алу қ ұ қ ығ ы

Экспедитор жү ктi тек оның экспедициялық қ ызмет кө рсетулерi ү шiн алуы тиiс сыйақ ының тө ленбеуiне байланысты ғ ана ұ стап қ алуғ а қ ұ қ ылы.

713-бап. Кө лiк экспедициясы шарты бойынша экспедитордың
жауапкершiлiгi

1. Экспедиция шарты жө нiндегi мiндеттердi орындамағ аны немесе тиiстi дә режеде орындамағ аны ү шiн экспедитор осы Кодекстiң 20-тарауындағ ы ережелерге сә йкес белгiленген негiздер мен мө лшер бойынша жауапты болады.
2. Егер экспедитор мiндеттi бұ зу тасымалдау шарттарының тиiстi дә режеде орындалмауынан пайда болғ анын дә лелдесе, экспедитордың клиент алдындағ ы жауаптылығ ы да экспедитордың алдында тиiстi тасымалдаушы жауап беретiн ережелермен белгiленедi.
Ескерту. 713-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

714-бап. Кө лiк экспедициясы шартын орындаудан
бiржақ ты бас тарту

1. Клиент немесе экспедитор, бұ л туралы басқ а тарапқ а қ исынды мерзiмде ескерте отырып, кө лiк экспедициясы шартын орындаудан бас тартуғ а қ ұ қ ылы.
2. Шартты орындаудан бiржақ ты бас тарту кезiнде бас тартуды мә лiмдеген тарап екiншi тарапқ а шарттың бұ зылуынан келтiрiлген залалды ө тейдi.
Ескерту. 714-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.