Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
ЛПА ҚАБЫНУЫНЫҢ ДИАГНОСТИКАСЫ
|
|
| Тексеру | Диагностикалық симптомдар | Патогенездік негіздеме | |
| Ұ лпаның жедел қ абынуы(К04.01) (ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Ә ртү рлі тітіркендіргіштерден пайда болғ ан, тітіркендіргіштерді алып тастағ аннан кейін ұ зақ уақ ыт басылмайтын қ атты ауру сезімі | Ұ лпадағ ы ауру сезімі ә лсіз тітіркендіргіштер ә серінен пайда болады. Сауыты бү тін тіс 50–60 °С жылы температурағ а жә не 15–20 °С суық температурағ а жауап қ айтарса, ұ лпа қ абынуы кезінде 28–30 °С дейін температурағ а дейін жылытылғ ан сумен тісті жуғ ан кезде ауру сезімі пайда болады. Осындай ауру сезімінің пайда болуы ауру сезімін ө ткізуші жә не тітіркендіргішке жауап қ айтарушы миелинсіз талшық тардың ноцицептивті белсенділігімен байланысты болады. Қ абынғ ан ұ лпаның жү йке шетін тітіркендірген кезде «нейроннды тұ зақ» типтес нейронды торда айналмалы қ озу нә тижесінде ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі туындайды. Қ озу осындай торғ а тү се отырып онда ұ зақ уақ ыт айналып жү руі мү мкін жә не қ андайда бір сыртқ ы ә сер бұ л ү рдісті тоқ татқ анша немесе нейронды байламда «ә лсіреу» сияқ ты ү рдіс туындамайынша ұ зақ қ а созылғ ан рефлекторлы ә сер қ алдырады. | |
| Ө здігінен пайда болғ ан, ұ стама тә різді ауру сезімі; ару сезімінің қ айталауы (10–30 мин) ауру сезімінсіз кезең мен (бірнеше сағ ат) алмасып отырады. | Ө здігінен пайда болғ ан, ұ стама тә різді ауру сезімі қ абынғ ан ұ лпада қ ан айналымының бұ зылуы кезінде ұ лпаның ісінуі нә тижесінде жү йке рецепторларының кезең мен қ ысылуы нә тижесінде туындауы мү мкін. Мұ ндай гистамин, брадикинин сияқ ты вазобелсенді заттар ұ лпаның миелинсіз талшығ ын белсендіреді, сонымен қ атар интерстициальді қ ысымның жү йкеге ә сер етуін қ амтамасыз ете отырып тамырлардың ө ткізгіштігін жоғ арлатады, Қ андай да бір дең гейге жеткеннен кейін қ ысым жалқ ық ты дентин тү тікшелері арқ ылы сыртқ а шығ уы ү шін қ ысылуына ық пал етеді. Бұ л кезде ұ лпа ішілік қ ысым азаяды жә не ауру сезімі біраз уақ ытқ а дейін басылады. Жү йке жү йесінің бактериальді токсиндермен, дентин жә не ұ лпаның органикалық субстанциясының ыдаруы нә тижесіндегі заттармен тітіркендірілген кезде, қ абыну ошағ ында рН тө мендегенде, простогландиндердің жә не басқ а қ абыну медиаторларының босауынан қ атты ауру сезімі туындайды. Бұ л ү рдіс жү йке талшық тарынан нейропептидтердің босануы ә серінен кү шейе тү седі жә не қ андай да бір тітіркендіргіш агент ауру сезімі ретінде қ абылданады. | ||
| Ауру сезімінің тү нге қ арай кү шейуі | Ауру сезімінің тү нде кү шейуі тү нгі уақ ытта парсимпатикалық жү йке жү йесінің қ ызметінің басым болуымен байланысты болады жә не тү нгі уақ ытта жү рек қ ызметінің ритмінің, қ ан айналымының жә не зат алмасу ү рдісінің баяулауымен байланысты. Бұ л ұ лпада уытты заттардың алмасуының жиналуы ә серінен жү йке рецепторларын тітіркендіріп ауру сезімін туындатады. | ||
| Ауру тарихы | Тісінің ауырғ анына 2 кү ндей болғ ан. | 2 кү н ішінде сауыт ұ лпасында ошақ ты абсцесс қ алыптасады. Содан кейін абсцесс барлық сауыт ұ лпасына жә не жартылай тү бір ұ лпасына тарайды. Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы диффузды тү рге ауысады. | |
| Бұ рын химиялық, температуралық тітіркендіргіштерге қ ысқ а мерзімді ауру сезімі мазалағ ан | Ұ лпағ а патогенді микроорганизмдердің тісжегі қ уысы арқ ылы енуі | ||
| Тісі пломбыланғ ан, тісжегі бойынша емделген. | Диагноз қ ою кезіндегі қ ателік (ұ лпа қ абынуын тісжегі ретінде емдеген) жә не дұ рыс ем жү ргізілмеген. Тісті егеп тазалау сумен салқ ындата отырып жү ргізілмегендіктен ұ лпаның термиялық кү йуіне алып келген; терең тісжегі кезінде қ уысты пломбылау кезінде қ ышқ ылдық ә сердің ұ зақ уақ ыт ә сер етуі, қ уыс табанынан дұ рыс толық тай ұ ландырғ ыш заттарды шаймау; терең тісжегі кезінде композиттік материалдан емдік жә не аралық тө семсіз пломба қ ою; | ||
| Бұ рын ауру сезімі мазаламағ ан | Терең пародонтальді қ алта арқ ылы ұ лпаның ретроградты инфекциялануы немесе жедел инфекциялық арулар кезінде гематогенді жолмен ұ лпаның инфекциялануы | ||
| Ө мір тарихы, жынысы, жасы | Ұ лпа қ абынуымен еркек жә не ә йелдер бірдей ауырады. Жас адамдар арасында ұ лпаның жедел қ абынуы жиі кездеседі. | Жас адамдардың тіс ұ лпасында зат алмасу ү рдісінің жә не қ орғ аныс қ асиетінің жақ сы дамуы жедел ағ ымды қ абыну ү рдісіне жиі жауап қ айтарады. | |
| Бойынан ө ткерген жә не ілеспелі аурулары | Ағ залардағ ы соматикалық аурулардың болуы немесе болмауы ұ лпа қ абынуының ағ ымына, пайда болуына жә не таралуына ешқ андай ә сер етпейді. | Ұ лпа қ бануының этиологиясы жә не патогенезі соматикалық ауруларғ а байланысты емес. | |
| Қ арап тексеру, Сырттай қ арап тексеру | Ө згерістер жоқ | Ауру сыртқ ы ө згерістерсіз туындайды. | |
| Регионарлы лимфатү йіндерінде ө згеріс жоқ | Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | ||
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ын жә не қ ызылиекті қ арап тексеру | Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы жә не қ ызылиек ақ шыл қ ызыл тү стес, ылғ алды. | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы ауыз қ уысының кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте клиникалық кө ріністер бермейді. | |
| Ауырғ ан тісті тексеру | Ыдыранды жұ мсарғ ан дентинге толы терең тісжегі қ уысы. Тіс қ уысы ашылмағ ан. Тісжегі қ уысын зондпен сү ң гілеп тексергенде бір нү ктеде ауру сезімі байқ алады жә не ауру сезімі сү ң гілеп болғ аннан кейін де сақ талады. Cуық жә не ыстық ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімін туындатады. Тісті қ ағ ып тексергенде ауырмайды. Тіс ұ лпасының электрқ озғ ыштығ ы 15-25мкА.Ретген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады. Тү бірұ шы тіндерінде ө згеріс жоқ. | Кө птеген микроорганизмдер жә не олардың токсиндері терең тісжегі қ уысына жиналып ұ лпада қ абынуы ү рдісін туындатады. Ұ лпа мү йізшесі аймағ ында, тісжегі қ уысының ең жұ қ арғ ан табанында біріншілік қ абыну ошағ ы пайда болып, сү ң гілеп тексергенде қ атты ауру сезімі пайда болады. Дентин сезімталдығ ы туралы гидродинамикалық теорияғ а байланысты ауру сезімі ә ртү рлі тітіркендіргіштер ә серінен дентин ө зекшелеріндегі сұ йық тық тың ағ ымы ә серінен туындайды деп болжауғ а болады. Сұ йық тық тың ағ ымы кезінде гидродинамикалық кү ш дентин ө зекшелерінде қ ысымды жоғ арлатады да шеттік ұ лпа аймағ ындағ ы жү йке жү йесіне беріледі жә не оларды ынталандыра отырып афферентті импульсті қ алыптастырады. Бұ л импульстар ОЖЖ тү сіп ауру сезімін туындатады.Одонтобластардың ө сінділерін қ оздыру арқ ылы берілетін ауру сезімі рецепторы қ ызметін атқ аратын синаптикалық теория бар. | |
| Ұ лпаның ірің ді қ абынуы (К04.02) (ұ лпаның жедел диффузды қ абынуы) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Ө здігінен пайда болғ ан, солқ ылдап ауыратын, ұ стама тә різді, ұ зақ тығ ы 2 сағ аттан астамғ а созылатын, ауру сезімінсіз ашық мерзімі 30-40минутқ а жуық, тарала ауыратын ауру сезімі | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуына ұ қ сас | |
| Ауру сезімінің тү нге қ арай кү шейуі | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуына ұ қ сас | ||
| Барлық тітіркендіргіштерден ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі, тітіркендіргішті жойғ аннан кейін бірден басылмайтын, кө біне ыстық судан пайда болатын ауру сезімі. Суық су ауру сезімін аздап басады. | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуына ұ қ сас | ||
| Ү шкіл нерв тармағ ы бойымен аурудың таралуы: ү стің гі жақ тістердің ұ лпа қ абынуы кезінде – самайғ а, жақ сү йек аймағ ына, қ абақ қ а, астың ғ ы жақ тістерге, ал астың ғ ы жақ тістердің ұ лпа қ абынуы кезінде- желкеге, қ ұ лақ қ а, жақ асты аймағ ына, ү стің гі жақ тістерге беріледі. | Пациенттің қ атты ауру сезімінің анық анық тай алмауы нейроанатомиялық негізде ә лі зерттелмеген. Тістегі ауру сезімінің таралуы ү шкіл нерв, бет, тілжұ тқ ыншақ жә не кезбе нервтерінің талшық тарының жақ ын орналасуынан болуы мү мкін. | ||
| Жалпы ә лсіздік: бас ауруы, ә лсіздік, жұ мысқ а қ абілетінің тө мендеуі | Организмнің жалпы уыттануының кө ріністері | ||
| Ауру тарихы | Аурудың пайда болғ анынан 3 тә уліктен кейін ауру сезімі ұ лғ ая тү седі, ашық мерзім қ ысқ арады, ү шкіл енрв бойымен тарала ауыратын ауру сезімі пайда болады. Суық ауру сезімін аздап басады. Анальгетиктер ауру сезімін қ ысқ а мерзімге тоқ татады. Жалпы жағ дайы нашарлайды. | Тіс қ уысы мен тісжегі қ уысы арасында дренаждың болмауы инфекцияның сауыт ұ лпасыан тү бір ұ лпасына таралуына ық пал етеді. Нерв рецепторлары кө птеп қ абыну ү рдісіне ұ шырайды да ұ лпа қ абынуының ағ ымы кү шейе тү седі. | |
| Ө мір тарихы | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуына ұ қ сас | ||
| Қ арап тексеру, сырт келбетін қ арап тексеру | Бет терісінің бозарғ аны, науқ астың шаршағ ан тү рі байқ алады. | Ұ йқ ысыз тү ндер жә не қ атты ауру сезімінің нә тижесі | |
| Регионарлы лимфатү йіндері ө згеріссіз, сипап тексергенде ауырмайды. | Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | ||
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекті қ арап тексеру | Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы жә не қ ызылиек ақ шыл қ ызыл тү стес, ылғ алды. | ||
| Ауырғ ан тісті тексеру | Кө птеген жұ сарғ ан ыдыранды дентинге толы тіс қ уысымен байланыспағ ан терең тісжегі қ уысы. Тісжегі қ уысының табанын сү ң гілеп тексергенде ауырады. Cуық жә не ыстық ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімін туындатады. Тісті қ ағ ып тексергенде ауруы мү мкін. Тіс ұ лпасының электрқ озғ ыштығ ы 25-35мкА. Ретген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады. Тү бірұ шы тіндерінде ө згеріс жоқ. | Жалқ ық тың толық тай сауыт жә не жартылай тү бір ұ лпасына таралуы нә тижесінде ұ лпаішілік абсцесстер бір –бірімен қ осылып ұ лпа флегмонасына айналады да ұ лпаның барлық қ ұ рылымдық элементтерін зақ ымдайтын кері қ айтымсыз ү рдіс туындайды. | |
| Ұ лпаның созылмалы қ абынуы (К04.03) (ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Шағ ымы жоқ (аурудың симптомсыз ағ ымы кезінде) | Тісжегі қ уысы кө біне тітіркендіргіштер ә сер етуіне қ олайсыз жерде орналасқ ан | |
| Тітіркендірігіштер ә серінен пайда болғ ан ұ зақ қ а созылғ ан сыздап ауыратын ауру сезімі (кө біне ыстық жә не қ атты тағ амдардан), ың ғ айсыздық сезімі-дискомфорт | Тітіркендіргіштер ә серінен туындағ ан ару сезімі тітіркендіргіштерге жауап қ айтаратын ару сезімін тасымалдаушы болып келетін миелинсіз талшық тардың ноцицептивті белсенділігіне байланысты. Осындай химиялық - гистамин, брадикинин, простогландин сияқ ты қ абыну медиаторлары вазодилатацияны туындатып қ ан тамырларының ө ткізгіштігін жоғ арлата отырып нерв ұ штары аймағ ында интерстициальді қ ысымның жоғ арлауына ық пал етеді де ұ лпаның миелинсіз талшық тарын ынталандыратыны анық талды. | ||
| Суық бө лмеден ыстық бө лмеге ауысқ анда пайда болатын сыздап ауыратын ауру сезімі | Температураның бірден қ атты ауысуы қ абынғ ан ұ лпағ а қ атты тітіркендіргіш болып саналады. | ||
| Ауру тарихы | Тісі бұ рыннан мазалайды. Тісінде бұ рын ө здігінен пайда болғ ан қ атты ауру сезімі болғ ан. Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуының ағ ымы бірнеше аптадан бірнеше жылдар бойы сақ талуы мү мкін | Тіс қ уысының ашылуы ә серінен дренаждың пайда болуынан ұ лпаның жедел қ абынуы аурудың клиникалық кө ріністерін ауыстырып, созылмалы тү ріне ауысады. | |
| Ө мір тарихы, жынысы, жасы | Ұ лпа қ абынуымен еркек жә не ә йелдер бірдей ауырады, бірақ орта жә не егде тартқ ан жастағ ы адамдар арасында ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы жиірек кездеседі. | Орта жә не егде тартқ ан адамдардың организмінің реактивтілігі тө мендейді. Ұ лпада дистрофиялық жә не склероздық ө згерістер туындайды, қ ан жә не нерв ұ штары саны азаяды. Осының нә тижесінде ұ лпаның созылмалы тү рлері симптомсыз тү рде жү реді | |
| Жас ұ лғ аюына байланысты ә ртү рлі тітіркендіргіштерге ауру сезімінің табалдырығ ы жоғ арлайды. | Жас ұ лғ айғ ан сайын ұ лпада дистрофиялық жә не склероздық ө згерістер жү реді. | ||
| Бойынан ө ткерген жә не ілеспелі аурулары | Ағ залардағ ы соматикалық аурулардың болуы немесе болмауы ұ лпа қ абынуының ағ ымына, пайда болуына жә не таралуына ешқ андай ә сер етпейді. Пародонт ауруы, сонымен қ атар ОЖЖ жалпы аурулары жә не эндокриндік жү йе аурулары ұ лпаның электр тогына жә не басқ а сыртқ ы тітіркендіргіштерге сезімталдығ ына ә сер етуі диагноз қ оюды қ иындатады. | Ұ лпа қ бануының этиологиясы жә не патогенезі соматикалық ауруларғ а байланысты емес. ОЖЖ жә не гармональді бұ зылыстар ұ лпаның созылмалы қ абынуы кезінде нервтің қ озуын ө згертеді жә не ә ртү рлі тітіркендіргіштерге ауру сезімінің табалдырығ ының ө згеруіне тікелей ә сер етеді. | |
| Қ арап тексеру | Ө згеріс жоқ | Ауру сыртқ ы ө згерістерсіз туындайды. | |
| Регионарлы лимфатү йіндері ө згеріссіз, сипап тексергенде ауырмайды. | Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | ||
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекті қ арап тексеру | Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы кезінде ауыз қ уысы кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте ө згеріс болмайды. | ||
| Ауырғ ан тісті тексеру | Жұ мсарғ ан дантинге толы терең тісжегі қ уысы бар. Тіс қ уысы бір нү ктеде ашылғ ан болуы мү мкін. Зондпен сү ң гілеп тексергенде табанының барлық бетінде ауру сезімі анық талады, ә сіресе ұ лпа мү йізшесі ө сіндісінде. Тіс қ уысы ашылғ ан жағ дайда табанын сү ң гілегенде бір нү ктеде қ атты ауырады жә не қ анайды. Температуралық реакция оң. Ұ лпаның электрқ озғ ыштығ ы 40-60мкА дейін тө мендеген. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады, ал 30% жағ дайда тү бір ұ шында периодонт саң ылауының кең ейгені байқ алады. | Тіс қ уысы ашылмағ ан жағ дайда микроскопиялық зерттеу кезінде тісжегі қ уысының тіс қ уысымен байланысуы анық талады. Сондық тан дренаж пайда болып ұ лпаның жедел қ абынуы созылмалы тү ріне ауысады. Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланысқ ан жағ дайда қ уыстағ ы қ ысым тө мендейді жә не ауру сезімінің сипаттамасы ө згереді. Ұ лпада фиброзды ө згерістер жү реді жә не тек қ ана кү шті тітіркендіргіштер (жоғ ары температура, механикалық қ ысым) сыздап ауыратын ауру сезімін туындатады. Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы кезінде тек сауыт ұ лпасы ғ ана емес тү бір ұ лпасы да зақ ымданады. Кейбір жағ дайларда тү бір ұ лпасынан микроорганизмдер тү бір ұ шы тесігі арқ ылы тү бірұ шы тіндеріне қ арай ө тіп, периодонтальді саң ылауда ө згерістер мен абсцесстердің пайда болуына ық пал етеді. | |
| Тісте тұ рақ ты пломба бар. Температуралық жылы ә сер оң. Тіс тө мпешіктерінде жү ргізілген электродиагностика ұ лпаның электр қ озғ ыштығ ының тө мендегенін кө рсетеді, бірақ кейде ұ лпаның электрқ озғ ыштығ ы қ алыпты жағ дайда болады. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады, тісжегі қ уысы пломбалық материалмен толы. Кейде периодонт саң лауының кең ейгені анық талады. | Диагноз қ ою кезінде қ ателік жіберілген: ұ лпа қ абынуы тісжегі ретінде диагноздалғ ан, жә не соғ ан байланысты дұ рыс ем жү ргізілмеген немесе тіс бұ рын тісжегі бойынша емделген, бірақ егеп тазалау технологиясы мен пломба қ ою технологиясы дұ рыс сақ талмағ ан. | ||
| Ұ лпаның ө ліеттенуі (ұ лпаның шіруі) (К04.1) (ұ лпаның созылмалы шіри қ абынуы) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Ә ртү рлі тітіркендіргіштерден, ә сіресе ыстық тан сыздап ауыратын ауру сезімі. Ауру сезімі тітіркендіргішті алып тастағ аннан кейін басылмайды. Ауру сезімі біртіндеп ұ лғ айады жә не баяу басылады. Тісінде ың ғ айсыздық сезімі бар. | Тісжегі қ уысының тіс қ уысымен кең байланысуы жә не сауыт ұ лпасының гангренасы кү шті тітіркендіргіштерден ауру сезімінің пайда болуын толық тү сіндіреді. Ауру сезімінің механизмі ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуына ұ қ сас келеді. | |
| Суық бө лмеден ыстық бө лмеге ауысқ анда пайда болатын сыздап ауыратын ауру сезімі жә не кері | Бірден температураның алмасуы сауыт ұ лпасының гангренасы кезінде де кү шті тітіркендіргіш болып саналады. | ||
| Ауыздан жағ ымсыз иістің шығ уы | Ұ лпаның гангренасы қ абынғ ан ұ лпағ а анаэробты микроорганизмдердің енуінен басталады жә не ауыз қ уысында жағ ымсыз иістің пайда болуын туындатады. | ||
| Ауру тарихы | Бұ рын жедел жә не сыздап ауыратын ауру сезімі болғ ан. Уақ ыт ө те келе ауру сезімі басылғ ан жә не пайда болуы азайғ ан. | Сауыт ұ лпасының гангреналық зақ ымдануы жә не кең ауқ ымды дренаж баяуағ ымды созылмалы қ абыну ү рдісіне алып келеді | |
| Ө мір тарихы, жынысы, жасы | Ұ лпа қ абынуымен еркектер мен ә йелдер де бірдей ауырады, бірақ орта жә не егде тартқ ан жастағ ы адамдар арасында ұ лпаның созылмалы шіри қ абынуы жиірек кездеседі. | Орта жә не егде тартқ ан адамдардың организмінің реактивтілігі тө мендейді. Ұ лпада біртіндеп склероздық ө згерістер туындайды, қ ан жә не нерв ұ штары саны азаяды. Осының нә тижесінде ұ лпаның созылмалы тү рлері симптомсыз тү рде жү реді | |
| Жас ұ лғ аюына байланысты ә ртү рлі тітіркендіргіштерге ауру сезімінің табалдырығ ы жоғ арлайды. | Жас ұ лғ айғ ан сайын ұ лпада дистрофиялық жә не склероздық ө згерістер жү реді. | ||
| Бойынан ө ткерген жә не ілеспелі аурулары | Ағ залардағ ы соматикалық аурулардың болуы немесе болмауы ұ лпа қ абынуының ағ ымына, пайда болуына жә не таралуына ешқ андай ә сер етпейді. Пародонт ауруы, сонымен қ атар ОЖЖ жалпы аурулары жә не эндокриндік жү йе аурулары ұ лпаның электр тогына жә не басқ а сыртқ ы тітіркендіргіштерге сезімталдығ ына ә сер етуі диагноз қ оюды қ иындатады. | Ұ лпа қ бануының этиологиясы жә не патогенезі соматикалық ауруларғ а байланысты емес. ОЖЖ жә не гармональді бұ зылыстар ұ лпаның созылмалы қ абынуы кезінде нервтің қ озуын ө згертеді жә не ә ртү рлі тітіркендіргіштерге ауру сезімінің табалдырығ ының ө згеруіне тікелей ә сер етеді. | |
| Қ арап тексеру | Ө згеріс жоқ | Ауру сыртқ ы ө згерістерсіз туындайды. | |
| Регионарлы лимфа тү йіндері ө згеріссіз, немесе сырқ ат тіс жағ ындағ ы лимфа тү йіндері ұ лғ аюы мү мкін жә не аздап ауырады. | Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | ||
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекті қ арап тексеру | Ұ лпаның созылмалы шіри қ абынуы кезінде ауыз қ уысы кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте ө згеріс болмайды. | ||
| Ауырғ ан тісті тексеру | Тіс сауытының тү сі сұ р тү стес болып келуі мү мкін. Тіс қ уысымен кең байланысқ ан терең тісжегі қ уысы бар. Температуралық тітіркендіргіштер ә рқ ашан ауру сезімін туындатпайды. Терең сү ң гілеп тексергенде ауырады. | Тіс қ уысына тісжегі қ уысы арқ ылы анаэробты инфекцияның енуі алғ ашында сауыт ұ лпасының гангренасына ал содан кейін тү бір ұ лпасының гангренасына алып келеді. Сондық тан барлық тітіркендіргіштерге сезімталдық тө мендейді. | |
| Ү рдістің ұ зақ ағ ымды кезінде сауыт ұ лпасы толық тай ыдырайды жә не сауыт сұ р тү стес болады. Қ ағ ып тексергенде аздап ауырады. Ұ лпаның электр қ озғ ыштығ ы 40-80мкА дейін тө мендейді. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады жә не тү бір ұ шы аймағ ында периодонтальді саң ылау кең іген немесе сү йек тіндерінің сорылуы байқ алады. | Микроорганизмдер еш кедергісіз тү бір ұ шы тіндеріне еніп деструктивті ө згерістер туындатады. | ||
| Созылмалы гиперпластикалық (ұ лпалық) полип (К04.05) (ұ лпаның созылмалы ө се қ абынуы) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Ә р тү рлі тітіркендіргіштерден, ә сіресе механикалық жә не ыстық тан пайда болатын сыздап ауыратын ауру сезімі | Грануляциялық тінге ұ қ сас ө скен ұ лпа ә ртү рлі тітіркендіргіштерге жауап қ айтаруы мү мкін, бірақ тек кү шті тітіркендіргіштер ғ ана айқ ын кө ріністі ауру сезімін туындатады. Ауру сезімінің механизмі ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуына сияқ ты. Кө птеп ө скен дә некер тін нерв ұ штарына тітіркендіргіштердің, қ абыну реакциясы нә тижесінде пайда болғ ан химиялық медиаторлардың ә сер етуін тежейді. | |
| Тісжегі қ уысында жіне тіс қ уысында ө скен тін анық талады. | Ө сіп кеткен ұ лпа тіс қ уысынан шығ ып тұ рады. | ||
| Аздағ ан жарақ аттаушы факторлардың ә серінен тістен аздап қ анау байқ алады. | Гипертрофияланғ ан грануляциялық тін жақ сы дамығ ан капиллярлы тордан тұ рады. | ||
| Ауру тарихы | Тіс бұ рын мазалағ ан. Тісінде бұ рын жедел жә не сыздап ауыратын ауру сезімі болғ ан. | Ұ лпаның жедел қ абынуының созылмалы ағ ымғ а ауысуы ұ лпаның ө се қ абынуына тә н клиникалық кө ріністермен сипатталады. | |
| Ө мір тарихы, жынысы, жасы | Ұ лпа қ абынуымен еркектер мен ә йелдер де бірдей ауырады. Ұ лпа қ абынуының бұ л тү рі 30 жастағ ы жастар арасында жиі кездеседі. | Грануляциялық тіннің ө суі тісжегі қ уысының тіс қ уысымен кең байланысуына ық пал етеді. Жас организмнің жә не ұ лпаның жоғ ары реактивтілігі пролиферация кезең інің альтерация жә не эксудация кезең інен басым болуына алып келеді. | |
| Бойынан ө ткерген жә не ілеспелі аурулары | Ағ залардағ ы соматикалық аурулардың болуы немесе болмауы ұ лпа қ абынуының ағ ымына, пайда болуына жә не таралуына ешқ андай ә сер етпейді. | Ұ лпа қ бануының этиологиясы жә не патогенезі соматикалық ауруларғ а байланысты емес. | |
| Қ арап тексеру | Ө згеріс жоқ | Ауру сыртқ ы ө згерістерсіз туындайды. | |
| Регионарлы лимфатү йіндері ө згеріссіз | Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | ||
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекті қ арап тексеру | Ұ лпаның созылмалы ө се қ абынуы кезінде ауыз қ уысы кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте ө згеріс болмайды. | Ұ лпаның созылмалы ө се қ абынуы кезінде ауыз қ уысы кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте ө згеріс болмайды. | |
| Ауырғ ан тісті тексеру | Тіс қ уысымен кең інен байланысқ ан ашық қ ызыл тү сті аздап ауыратын, сү ң гілегенде тез қ анайтын грануляциялық тінге толы терең тісжегі қ уысы анық талады. Суық қ а қ арағ анда ыстық қ а тіс жауап қ айтарады. Ұ лпаның созылмалы ө се қ абынуы кезінде тіске электроодонтодиагностика жү ргізу қ иындайды. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады, тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс болмайды. Периодонттальді саң ылау кең ейуі мү мкін | Кейбір жағ дайларда ұ лпаның қ абынуы кезінде оның ыдырауы бірден немесе жарақ ат ә серінен тіс қ уысының ашылуы оның тісжегі қ уысымен кең інен байланысуы нә тижесінде тоқ тап қ алуы мү мкін. Тіндік некроз пролиферация реакциясына ауысады да тісжегі қ уысын біртіндеп толтыратын грануляциялық тіннің пайда болуына ық пал етеді. Грануляциялық тін сү ң гілеп тексергенде тез қ анайтын майда ұ сақ қ ан тамырларғ а, жасушалық элементтерге бай. | |
| Тіс қ уысымен кең інен байланысқ ан терең тісжегі қ уысы бозарғ ан қ ызыл тү стес ісік тә різді тығ ыз ө сіндімен жабылғ ан. Ө сіндіні сү ң гілеп тексергенде аздап ауырады, температуралық тітіркендіргіштерге реакциясы нашар, тез қ анайды. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады, тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс болмайды. Периодонттальді саң ылау кең ейуі мү мкін | Тісжегі қ уысынң жас грануляциялық тінмен жабылуы кезінде сыртқ ы механикалық тітіркендіргіштер оны жиі жарақ аттайды да оның ө суін ынталандырады. Грануляциялық тін дамып жетіледі жә не беті эпителиймен жабылып тығ ыз полип пайда болады. | ||
| Анық талмағ ан ұ лпа қ абынуы (К04.09) (ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі) | |||
| Сұ рау, шағ ымы | Ө здігінен пайда болғ ан, ұ стама тә різді, аурусыз ашық мерзіммен сипатталатын ауру сезімі. Ауру сезімі кешке жә не тү гі уақ ытта пайда болады; сыртқ ы тітіркендіргіштерден ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі. Аурудың нерв тармақ тары бойымен таралуы мү мкін. | Тісжегі қ уысының тіс қ уысымен байланысқ ан кезінде дренажды тесік тамақ шайнағ ан кезде ас қ алдық тарымен тығ ыздалып жабылады да жалқ ық тың шығ уы бұ зылады. Бұ л ө те қ олайлы жағ дайда анаэробты микрофлора жақ сы дамыйды. Осының нә тижесінде ұ лпада микроабсцесстер қ алыптасады, ұ лпаішілк қ ысым жоғ арлайды, рН қ ышқ ылдық жақ қ а қ арай ө згереді, простогландиндер жә не басқ а қ абыну медиаторлары мен жасушалардың ыдырағ ан заттары босайды. Кө рсетілген ү рдіс ұ лпаның жедел қ абынуына тә н клиникалық кө рініс береді. | |
| Ауру тарихы | Бұ рын тісінде ұ лпаның созылмалы қ абынуының бір тү ріне сә йкес ауру сезімі болғ ан. Соң ғ ы бірнеше кү н бойы ұ лпаның жедел қ абынуына тә н ауру сезімі пайда болғ ан. | Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуіне тіске артық салмақ тың тү суі, тістің жарақ аты, тіс қ уысының тісжегі қ уысымен байланысының ас қ алдық тарымен жабылуы, организмнің суық тауы, вирусты жә не бактериальді инфекция ық пал етуі мү мкін. | |
| Ө мір тарихы, жынысы, жасы | Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі барлық жастағ ы адамдарда болады жә не олардың жынысына байланысты болмайды. | Жынысы жә не жасы ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуіне ә сер етпейді | |
| Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуіне тіске артық салмақ тың тү суі, тістің жарақ аты, тіс қ уысының тісжегі қ уысымен байланысының ас қ алдық тарымен жабылуы, организмнің суық тауы, вирусты жә не бактериальді инфекция ық пал етуі мү мкін. | Аталғ ан патологиялық жағ дайлар жалпы организмнің жә не тіс реактивтілігін тө мендетеуі нә тижесінде ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі дамиды. | ||
| Қ арап тексеру | Ө згеріс жоқ Регионарлы лимфатү йіндері ө згеріссіз | Ауру сыртқ ы ө згерістерсіз туындайды. Лимфоидты жасушаны антигенді ынталандыру жоқ | |
| Ауыз қ уысының кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекті қ арап тексеру | Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі кезінде ауыз қ уысы кілегей қ абығ ында жә не қ ызылиекте ө згеріс болмайды. | Осы жағ дайда ауыз қ уысы кілегей қ абығ ы мен қ ызылиекте ө згеріске тә н кө ріністер болмайды. | |
| Ауырғ ан тісті тексеру | Тіс қ уысымен байланысқ ан терең тісжегі қ уысы бар. Табанын сү ң гілеп тексергенде ауырады. Суық қ а ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі туындайды. Тістің электрқ озғ ыштығ ы 40-80мкА. Рентген суретте 30% жағ дайда тістің тү бір ұ шы аймағ ында периодонтальді саң лаудың кең ейгені байқ алады. | Тіс қ уысынан жалқ ық тың шығ уы бұ зылғ ан жағ дайда немесе дренажды тесіктің ас қ алдық тарымен жабылуы кезінде анаэробты микрофлораның дамуына қ олайлы жағ дай туындайды жә не микроабсцесстер пайда болады да тісте ө ршу ү рдісі дамиды. | |
5.4. Ұ ЛПА Қ ЫБЫНУЫНЫҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТКАСЫ
| Аурулар | Жалпы клиникалық кө ріністері | Айырмашылық белгілері |
| Ұ лпаның жедел қ абынуының салыстырмалы диагностикасы (К04.01) | ||
| Ұ лпаның қ ызаруы | Жалпы жағ дайы ө згермеген | |
| Температуралық немесе химиялық тітіркендіргіштер ә сер еткенде пайда болатын ошақ талғ ан қ атты ауру сезімі | Терең тісжегі кезінде механикалық, температуралық, химиялық тітіркендіргіштер ә серінен пайда болатын қ ысқ а мерзімді, тітіркендіргішті жойғ аннан кейін тез басылатын ауру сезімі. | |
| Жұ мсарғ ан ыдыранды дентинге толы терең тісжегі қ уысы бар. Тісжегі қ уысын сү ң гілеп тексергенде табанында ауырады.Тіс қ уысы ашылмағ ан. | Сү ң гілеп тексергенде тісжегі қ уысының табаны терең тісжегіда аздап ауырады, ал ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуында қ атты ауру сезімі анық талады. | |
| Рентген суретте тіс қ уысымен байланыспағ ан терең тісжегі қ уысы анық талады, тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс болмайды. | Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы терең тісжегі кезінде 2-12мкА, ал ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы кезінде 15-25мкА | |
| Ұ лпаның ірің ді қ абынуы (ұ лпа абсцессі) | Ө здігінен пайда болғ ан, ұ зақ қ а созылғ ан, температуралық, химиялық тітіркендіргіштерден жә не тү нге қ арай кү шейе тү сетін ауру сезімі | Ұ стама тә різді, ө здігінен пайда болады жә не 2 немесе одан да кө п уақ ытқ а созылатын жә не аурусыз ашық мерзімі 10-30 мин дейін болатын ауру сезімі. Ұ лпаның жедел диффузды қ абынуы кезінде науқ астың жалпы жағ дайы ө згеруі мү мкін. Ұ шкіл нерв тармақ тары бойымен ауру сезімі тарала ауырады. |
| Тіс қ уысымен байланыспағ ан терең тісжегі қ уысы бар. Рентген суретте тіс қ уысымен байланыспағ ан терең тісжегі қ уысы анық талады, тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс болмайды. | Тісжегі қ уысының табанын сү ң гілеп тексергенде табанында ауру сезімі болады жә не сү ң гілеп болғ аннан кейін де ауру сезімі сақ талады. Тігінен қ ағ ып тексергенде ауруы мү мкін. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 25-35мкА | |
| Ұ лпаның созылмалы қ абынуы | Жалпы жағ дайы ө згермеген | |
| Температуралық тітіркендіргіштерден пайда болғ ан ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі | Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы кезінде ару тарихында бұ рын қ атты ауру сезімі болғ ан немесе сыздап ауырғ ан.Қ оршағ ан ортаның температурасы ауысқ ан кезде пайда болатын сыздап ауыратын ауру сезімі. Ауру сезімі тү нде болмайды | |
| Терең тісжегі қ уысы жұ мсақ, ыныдранды дентинге толы. Қ ағ ып тексергенде ауырмайды. | Тіс қ уысы ашылғ ан. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 20-40мкА. Рентген суретте тү бір ұ шындағ ы тіндерде периодонтальді саң ылау аздап кең ейген. | |
| Анық талмағ ан ұ лпа қ абынуы | Ө здігінен пайда болғ ан, температуралық немесе химиялық тітіркендіргіштер ә серінен ұ лғ ая тү сетін жедел ауру сезімі | Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі кезінде бұ рын жиі қ айталайтын жедел немесе сыздап ауыратын ауру сезімі болғ ан. Аурудың сипаттамасы ұ лпаның созылмалы қ абынуының қ андай да бір тү рінің ө ршуіне сә йкес келеді. Ө здігінен пайда болғ ан себепсіз немесе ұ зақ сыздап ауыратын ауру сезімі болуы мү мкін. Ауру сезімі ү шкіл енрв тармағ ы боймен тарала ауырады. |
| Терең тісжегі қ уысы | Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланысқ ан, сү ң гілеп тексергенде қ атты ауырады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 40-80мкА. Электровозбудимость пульпы зуба — 40–80 мкА. Рентген суретте тү бір ұ шындағ ы тіндерде периодонтальді саң ылау аздап кең ейген. | |
| Острый катараль- ный локализован- ный гингивит (папиллит) | Ас қ абылдағ анда пайда болатын қ атты ауру сезімі | Қ ызылиектің жедел катаральді қ абынуы кезінде қ ызылиек бү ртікшелері қ абынғ ан, қ ызарғ ан, тіс кө біне бү тін. |
| Ұ лпаның жедел ірің ді қ абынуының салыстырмалы диагностикасы (К04.02) | ||
| Ұ лпаның жедел қ абынуы | Ө здігінен пайда болғ ан, температуралық, химиялық тітіркендіргіштершін жә не тү нге қ арай кү шейе тү сетін ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі. Кейде ауру сезімі кө рші тістерге тарала ауырады. | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы кезінде науқ астың жалпы жағ дайы ө згермеген. Ө здігінен пайда болғ ан жедел ошақ ты ауру сезімі барлық тітіркендіргіштерден ұ лғ ая тү седі. Ұ зақ тығ ы 30-40 минут. Аурусыз ашық мерзімі 2 сағ аттан ұ зақ болады. |
| Тіс қ уысымен байланыспағ ан терең тісжегі қ уысы бар | Тісжегі қ уысының табанын сү ң гілеп тексергенде бір нү ктеде ауырады. Ауру сезімі сү ң гілеп болғ аннан кейін де сақ талады. | |
| Ренген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады. Тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс жоқ. | Тігінен қ ағ ып тексергенде ауырмайды. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 15-25мкА. | |
| Анық талмағ ан ұ лпа қ абынуы | Ө здігінен пайда болғ ан, температуралық немесе химиялық тітіркендіргіштер ә серінен ұ лғ ая тү сетін жедел ауру сезімі | Ұ лпаның созылмалы қ абынуының ө ршуі кезінде бұ рын жиі қ айталайтын жедел немесе сыздап ауыратын ауру сезімі болғ ан. |
| Ауру сезімі ү шкіл нерв тармағ ы бойымен тарала ауырады. | Аурудың сипаттамасы ұ лпаның созылмалы қ абынуының қ андай да бір тү рінің ө ршуіне сә йкес келеді. Ө здігінен пайда болғ ан жедел ауру сезімімен бірге сыздап ауыратын ауру сезімі болуы мү мкін. | |
| Терең тісжегі қ уысы бар | Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланысқ ан. Тісжегі қ уысын сү ң гілеп тексергенде табанында жә не ұ лпада ауру сезімі болады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 40-80мкА. Рентген суретте тү бір ұ шы тіндерінде периодонтальді саң ылаудың кең ейгені болуы мү мкін немесе сү йек тінінің контурының анық еместігі анық талады. | |
| Периодонттың жедел қ абынуы | Басы ауруы мү мкін, жалпы ә лсіздік, жұ мысқ а қ абілетінің тө мендеуі | Периодонттың жедел қ абынуы кезінде дене қ ызуының кө терілуі, регионарлы лимфатү йіндерінің ұ лғ аюы жә не сипап тексергенде себепші тіс жағ ында ауырады. |
| Жедел ұ стама тә різді ауру сезімі | Ошақ талғ ан, тұ рақ ты, ас қ абылдағ анда немесе тісі тісіне тиіп кеткенде кү шейе тү сетін, кейде ү шкіл нерв тармағ ы бойымен тарала ауыратын ауру сезімі | |
| Жұ мсарғ ан дентинге толы терең тісжегі қ уысы | Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланыспағ ан, сү ң гілеп тексергенде ауырмайды. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 100мкА жоғ ары. | |
| Тісті қ ағ ып тексергенде ауырады. | Себепші тіс аймағ ындағ ы ө тперлі қ атпар қ ызарғ ан, ісінген. Ретген суретте сү йек тінінің борпылдақ затының суреттерінің анық кө рінісі жойылғ ан жә не себепші тіс аймағ ындағ ы периодонтальді саң лаудың кө рінісі анық емес. корня причинного зуба | |
| Жоғ арғ ы жақ сү йек қ уысының қ абынуы - гайморит | Басы ауруы, жалпы ә лсіздік, жұ мысқ а қ абілетінің тө мендеуі | Жоғ арғ а жақ сү йек қ уысының қ абынуы кезінде дене қ ызуының кө терілуі, жө телгенде, басын ең кейткенде кү шейе тү сетін бас ауруы |
| Ү стің гі жақ сү йекте айқ ын кө рінетін ұ зақ қ а созылғ ан жә не солқ ылдып ауыратын ө здігінен пайда болғ ан ауру сезімі | ауырғ ан жағ ында тыныс алу жолдарының бітеліп қ алу сезімі, мұ рыннан ірің нің ағ уы | |
| Ауру сезімі ү шкіл нерв тармағ ы бойымен тарала ауырады | Регионарлы лимфа тү йіндерінің ұ лғ аюы жә не сипап тексергенде ауруы. Тіске ә ртү рлі тітіркендіргіштердің ә сер етуі ауруғ а ешқ андай ә сер етпейді. Тістеген кезде қ абынғ ан қ уыс жағ ында ауру сезімі болуы мү мкін. Ренген суретте ү стің гі жақ гаймор қ уысының кү ң гірттенуі байқ алады. | |
| Ү шкіл нервтің невралгиясы | Ө здігінен пайда болғ ан ұ стама тә різді, ү шкіл нерв тармағ ымен тарала ауыратын ауру сезімі | Жалпы жағ дайы ө згермеген. Ү шкіл нервтің невралгиясы кезінде аурудың пайда болуына тригерлік белдеуге температуралық, механикалық тітіркендіргіштердің ә сер етуінен туындайды. Тү нгі ауру болмайды. Бет терісінің қ ызаруы, жасаурау, сілекейдің кө п бө лінуі сияқ ты вегетативті ө згерістер жү реді. Шайнау бұ лшық еттерінің жиырылуы. Науқ ас аурудың ұ стамасы кезінде қ озғ алудан қ орқ ып белгілі бір қ алыпта тұ рып қ алады.Тынысы жиілейді. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы қ алыпты жағ дайда. |
| Альвеолит | Басы ауруы мү мкін, жалпы ә лсіздік, жұ мысқ а қ абілетінің тө мендеуі Ұ зақ қ а созылғ ан ұ стама тә різді жедел ауру сезімі | «альвеолит» диагнозы ауру тарихын сұ рау негізінде қ ойылады. (тісті жұ лу). Қ ан ұ йығ ы жоқ, қ абыну белгілері бар ашық альвеола ұ яшығ ы анық талады. Регионарлы лимфа тү йіндер себепші тіс жағ ында ұ лғ айғ ан, ауырады. |
| Ұ лпаның созылмалы қ абынуының салыстырмалы диагностикасы (К04.04) | ||
| Ұ лпаның қ ызаруы | Жалпы жағ дайы ө згермеген. Температуралық немесе химиялық тітіркендіргіштер ә сер еткенде пайда болатын ошақ талғ ан қ атты ауру сезімі | Терең тісжегі кезінде механикалық, температуралық, химиялық тітіркендіргіштер ә серінен пайда болатын қ ысқ а мерзімді, тітіркендіргішті жойғ аннан кейін тез басылатын ауру сезімі. |
| Жұ мсарғ ан ыдыранды дентинге толы терең тісжегі қ уысы бар. Тісжегі қ уысын сү ң гілеп тексергенде табанында ауырады.Тіс қ уысы ашылмағ ан. | Сү ң гілеп тексергенде тісжегі қ уысының табаны терең тісжегіда аздап ауырады, ал ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуында қ атты ауру сезімі анық талады. | |
| Тіс қ уысы ашылмағ ан | Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 2-12мкА | |
| Ұ лпаның ө ліеттенуі (ұ лпа гангренасы) | Жалпы жағ дайы ө згермеген. Ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі температуралвқ тітіркендіргіштер ә серінен туындайды. Терең тісжегі қ уысы бар. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы тө мендеген. | Ұ лпаның созылмалы қ абынуы кезінде ауру сезімі температуралық тітіркендіргіштерден біртіндеп кү шейіді де ұ зақ қ а созылмайды. (ыстық тамақ қ абылдағ анда). Тістегенде тіснде ауру сезімі болуы мү мкін. Сү ң гілеп тексергенде сауыт жә не тү бір ұ лпасының терең қ абаттарында ғ ана ауру сезімі болады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 40-80мкА. Рентген суретте тү бір ұ шы аймағ ында периодонтальді саң ылау аздап кең ейген, сү йек тінінің сорылуы болуы мү мкін. |
| Ұ лпаның созылмалы гиперпластикалық қ абынуының салыстырмалы диагностикасы (К04.05) | ||
| Қ ызыл иектің ө се қ абынуы, фиброзды тү рі | Жалпы жағ дайы ө згермеген. Тісжегі қ уысын жауып тұ рғ ан гипертрофияланғ ан полипті тін. Қ ағ ып тексергенде ауырмайды. Периодонтта ө згерістер болмайды. | Тіс кө біне бү тін. Тісті мойын бө лігінен зондпен айнала отырып қ ызылиек жиегін кері қ арай ығ ыстыруғ а болады. |
| Ұ лпаның ө ліеттене қ абынуы (гангрена) (К04.1) | ||
| Ұ лпаның созылмалы қ абынуы | Ағ ымы симптомсыз болуы мү мкін. Жалпы жағ дайы ө згермеген. Жылы температуралық тітіркендіргіштер ә сер еткенде пайда болатын ұ зақ қ а созылғ ан сыздап ауыратын ауру сезімі. Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланысқ ан. Ұ лпаның электр қ озғ ыштығ ы тө мендеген. Рентген суретте тү бір ұ шы аймағ ында периодонтальді саң ылау аздап кең ейген, сү йек тінінің сорылуы болуы мү мкін. | Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы кезінде ару тарихында бұ рын қ атты ауру сезімі болғ ан немесе сыздап ауырғ ан.Қ оршағ ан ортаның температурасы ауысқ ан кезде пайда болатын сыздап ауыратын ауру сезімі. Ауру сезімі тү нде болмайды Ұ лпаны немесе тісжегі қ уысының табаның сү ң гілегенде ауырады, ауру сезімі сү ң гілеп болғ аннан кейін де сақ талады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 20-40мкА |
| Периодонттың созылмалы қ абынуы | Ағ ымы симптомсыз болуы мү мкін. Аздағ ан кө рінісі айқ ын емесауру сезімі болады. | Сыртқ ы тітіркендіргіштерге ауру сезімі болмайды. Сауыт қ уысын жә не тү бір ө зегін зондпен сү ң гілеп тексергенде ауырмайды. Электрө озғ ыштығ ы -100 мкА жоғ ары. |
| Тісімен тістегенда аздап ауру сезімі пайда болады. Тіс қ уысымен бейланысқ ан жұ мсарғ ан дентинге толы терең тісжегі қ уысы бар. Қ ағ ып тексергенде аздап ауырады немес ауырмайды. | Рентген суретте себепші тіс ұ шында периодонтальді саң ылаудың кең ейгені немес сү йек тінінің шекарасы анық емес сорылуы анық талады. | |
| Анық талмағ ан ұ лпа қ абынуының салыстырмалы диагностикасы (К04.00) | ||
| Ұ лпаның ірің ді қ абынуы (ұ лпа абсцессі) | Ө здігінен пайда болғ ан, ас қ абылдағ анда ұ лғ ая тү сетін ұ зақ қ а созылғ ан ауру сезімі. Тісті тігінен қ ағ ып тексергенде ауруы мү мкін. | Ұ лпаның жедел диффузды қ абынуы кезінде науқ астың жалпы жағ дайы ө згеруі мү мкін. Ө здігінен пайда болғ ан, ұ стама тірізді2 сағ аттан ұ зақ қ а созылатын жә не 10-30 минутқ а басылып барып қ айтадан пайда болатын ауру сезімі. Ауру сезімі ү шкіл енрв тармағ ы бойымен тарала ауырады. Тісжегі қ уысын сү ң гілеп тексергенде табанында қ атты ауру сезімі болады. Ауру сезімі сү ң гілеп болғ аннан кейін де сақ талады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 25-35мкА. Рентген суретте терең тісжегі қ уысы анық талады. Тү бір ұ шы тіндерінде ө згеріс болмайды. |
| Периодонттың жедел қ абынуы | Ө здігінен пайда болғ ан, солқ ылдап ауыратын, ас қ абылдағ анда ұ лғ ая тү сетін ауру сезімі. Тісжегі қ уысы тіс қ уысымен байланысқ ан. Тісті тігінен қ ағ ып тексергенде ауырады. | Аурудың бірінші фазасы уыттану сатысы кезінде себепші тісте сыздап ауыратын тұ рақ ты тісі тісіне тиіп кеткенде ауыратын ауру сезімі. Аурудың екінші фазасы –жалқ ық ты сатысы кезінде ауру қ арқ ындалады да солқ ылдап ауыратын, кейде жан-жақ қ аұ шкіл енрв тармағ ы бойымен тарала сипатталатын, жұ лқ ып ауыратын ауру сезімі пайда болады. Тісжегі қ уысын сү ң гілеп тексергенде ауырмайды.Себепші тіс аймағ ындағ ы ө тперлі қ атпар қ ызарғ ан, тегістелген, ісінген, сипап тексергенде ауырады. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 100-200мкА. Рентген суретте себепші тіс аймағ ындағ ы периодонтальді саң ылаудың қ ұ рылымының бұ зылуы жә не деформациясы анық талады. |