Нозоареал мәселелері мен оның құрылымы

Географиялық эпизоотологияда эпидемиологиялық географияда (географиялық эпидемиологияда) тә різді, нозоареал (ауру ареалы) мә селесі маң ызды орынғ а шығ ады, себебі эпизоотологиялық аудандастыру нақ тылы аумақ тарда тиімді профилактикалық шаралар жү ргізуіндегі шешуші фактор борлып саналады. Ветеринария практикасы ү шін географиялық эпизоотологияның басты маң ызы міне осығ ан келіп саяды.

Эпизоотологиялық аудандарғ а бө лу ауруларды профилактикалауда максималды аз материалдық шығ ындар шығ ару мақ сатымен дифференцирленген жол табу ү шін жануарлардың инфекциялық аурулары таралуындағ ы ерекшелік-ө згешеліктерді анық тауды кө здейді. Алайда аталғ ан ерекшеліктерді бө ліп кө рсету жекелеген топтар мен нозологиялық формалар туралы нақ тылы ұ ғ ым қ алыптасуында ғ ана мү мкін болады. Осы тұ рғ ыдан алғ анда нозоареал, немесе ауру ареалы мә селесі мен оның қ ұ рылымы немесе ішкі қ ұ рылысы маң ызды орын алады.

Ауылшаруашылығ ы жануарларының эпизоотологиясы ү шін ареал қ ұ рылымы туралы сұ рақ тың біршама жаң а екендігін ескере отырып, ең алдымен нақ ты ареал ұ ғ ымына тоқ талу керек.

Аталғ ан ұ ғ ым ертеден қ олданып келе жатқ ан биогеография ілімінде ареал қ ұ рылымы ұ ғ ымын (немесе топографиясын), немесе индивидиумдардың орнығ у тығ ыздығ ын, немесе қ андай да бір тү рлердің бө ліну сипатын білдіреді.

Кейбір эпизоотологтар адамдардың табиғ и ошақ тық аурулары таралуын қ арастыра отырып, тұ рақ ты энзоотия аймақ тары мен энзоотялар шығ арылу аудандарын айырады.

Тү рлі ауру топтары ареалдарының табиғ аты біркелкі болмауына орай екенін есте ұ стап, ареал ұ ғ ымын пайдаланғ ан кезде ауру ареалы дегенді немесе нозареал дегенді ө з жерінің (аумағ ының) кө лемінде аталғ ан ауру энзоотиялы болып саналатын жердегі жер кө лемін тү сіну керек.

Ауру қ оздырушысының ареалы паразитарлық жү йе сипатына тура тә уелділікте болады, оның кү рделігі мен сипаты ауылшаруашылық жануарларының ә р тү рлері ү шін біркелкі бола бермейді. Осы кезде инфекция ошақ тарының кең істіктік орналасуы ешқ ашан тұ тас болмайды, сол себептен қ оздырушы ареалының шынайы геометриясы дө ң геленген шең бер тү рінде – ареал шең бері тү рінде болады.

Аурудың (нозоареалдың) ө зінің сипаттамасында қ оздырушыны тасымалдаудағ ы ерекшеліктер аса маң ызды болып табылады. Сондық тан нозоареал қ ұ рылымы немесе оның ішікі қ ұ рылысы тү рлі жануар аурулары топтарына қ атысты ә ртү рлі болады.

Жұ мыстардың кө бі географиялық факторларғ а сә йкес табиғ и-ошақ тық ауруларды зерттеуге арналғ ан. Кө птеген нозологиялық формалар бойынша ветеринариялық география ә дістерін пайдалана отырып жаң а ғ ылыми мә ліметтер алынғ ан.