Мақсаты: атмосфераның негізгі экологиялық проблемалары, ластау көздері және адам денсаулығына әсері туралы білімдерін қалыптастыру.

3. Оқ ыту мақ саты:

- Биосфераның маң ызды элементі – атмосфера туралы білімдерін қ алыптастыру.

- Атмосфералық ауа ластануының негізгі антропогендік факторлары жә не ластанудың тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері туралы білімдерін қ алыптастыру.

- Ауаның ластану дең гейін бағ алай алу қ абілеттілігін дағ дыландыру.

- Қ оршағ ан орта нысандарының ластануының адам денсаулығ ына ә сер ету дең гейін балай білу қ абілеттілігін дағ дыландыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары (білім қ ұ зіреттілігі, тә жірибелік, комуникативті дағ ды):

1. Атмосфера, оның бө лімдері. Озон – қ орғ аныш қ абаты. Атмосфера негіздері.

2. Атмосфералық ауаны негізгі ластаушылар қ андай?

3. Ауа ластануына негізін салушы шаруашылық тар?

4. Атмосфера ластануының экологиялық зардаптары қ андай?

5. Атмосфераның негізгі экологиялық проблемалары жә не халық денсаулығ ы

6. Атмосфераның ластану тү рлерін атап берің із?

7. «Парниктік эффект» дегеніміз не?

8. «Озон тесігі» дегеніміз не?

9. «Қ ышқ ылды жауындар» дегеніміз не?

5. Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: кіші топтармен жұ мыс, жағ дайлық есептерді шығ ару, пікірталас.

6. Ә дебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақ ашов Н.Ж. Экология жә не халық денсаулығ ы, 2003 – 200 б., 51-63 беттер.

2. Асқ арова Ұ.Б. Экология жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Қ уатбаев А. Экология жә не қ оршағ ан орта проблемалары: оқ у қ ұ ралы – 2011. – 350 б., 49-56 беттер.

4. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шә ріпова М. Экология жә не тұ рақ ты даму: оқ у қ ұ ралы – 2012. – 153 б., 52-64 беттер.

5. Экология: оқ у қ ұ ралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 5-15.

6. Учение об окружающей среде: оқ у қ ұ ралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

7. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қ азақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

7. Бақ ылау:

Бастапқ ы білімін ауызша сұ рау арқ ылы (білім қ ұ зіреттілігі):

1. Атмосфера ластаушыларының адам денсаулығ ына жә не ө мір сү руіне ә сері.

Оршағ ан ортаның физикалық, химиялық жә не биологиялық ластануы жә не атмосфера ластануының тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері.

3. Биосфераның жаһ андық экологиялық проблемаларын атап кө рсетің із?

4. Атмосфераның жаһ андық (парниктік эффект, озон тесіктері, қ ышқ ылды жауындар), аймақ тық жә не локальдық ластануларының экологиялық салдары.

5. «Антропогенді ә сер ету» дегеніміз не?

Ластану» деп нені атаймыз жә не оның негізгі тү рлері қ андай?

Оршағ ан ортаның физикалық, химиялық жә не биологиялық ластануы жә не оның тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері.

Тақ ырыбы: Гидросфера, Литосфера- биосфера элементтері. Топырақ пен су кө здері мен ластану кө зі мен сипаты жә не оның тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері.

2.Мақ саты: гидросфераның, литосфераның негізгі экологиялық проблемалары, ластау кө здері жә не адам денсаулығ ына ә сері туралы білімдерін қ алыптастыру.

3. Оқ ыту мақ саты:

- Гидросфера туралы, оның Жерде табиғ и орта ретінде тү зілу рө лі туралы білімдерін қ алыптастыру.

- Судың негізгі антропогенді ластану факторлары жә не ластанудың халық денсаулығ ына ә сері туралы білімдерін қ алыптастыру.

- Судың ластану дең гейін бағ алай білу қ абілеттіктерін дағ даландыру.

- Су кө здерінің адам денсаулығ ына ә серін бағ алай білу қ абілеттіктерін дағ дыландыру.

- Адам денсаулығ ына су кө здері мен топырақ тың ластану ә серін бағ алау дең гейі жө ніндегі білімдерін қ алыптастыру.

- Литосфера, литосфераның қ ұ рылу схемасы жә не биосферадағ ы рө лі туралы білімдерін қ алыптастыру.

- Қ азақ стан Республикасының табиғ и жә не жасанды биогеохимиялық аймақ тары жә не осы аймақ тарда тұ ратын тұ рғ ындардың денсаулық жағ дайлары туралы білімдерін қ алыптастыру.

1. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары (білім қ ұ зіреттілігі, қ ұ қ ық тық, тә жірибелік комуникативті дағ ды):

1. Жер ү сті жә не Жер асты су кө здерінің приоритетті.

2. Гидросфераның негізгі ластау тү рлері.

3. Қ азақ станның ә ртү рлі аймақ тарындағ ы су нысандарының ластау кө здері. Арал тең ізі жә не Арал аймағ ы жө ніндегі сабақ тар.

4. Топырақ қ а антропогенді ә сер ету.

5. Эрозия тү сінігі жә не тү рлері.

6. Топырақ ластануының экологиялық зардаптары (пестицидтермен, минералды тың айтқ ыштармен, ауыр металдармен, мұ най ө німдерімен).

7. Топырақ тың биологиялық ластануы жә не эпидемиялық қ ауіптілік.

8. Қ азақ стан территориясындағ ы табиғ и жә не жасанды биогеохимиялық аймақ тар жә не оларғ а сипаттама. Қ азақ стан территориясындағ ы антропогенді биогеохимиялық аймақ тар.

Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: кіші топтармен жұ мыс, жағ дайлық есептерді шығ ару, пікірталас.

6. Ә дебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақ ашов Н.Ж. Экология жә не халық денсаулығ ы, 2003 – 200 б., 51-63 беттер.

2. Асқ арова Ұ.Б. Экология жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Бейсенова Ә.С. жә не т.б. Экология жә не табиғ атты тиімді пайдалану, 2005 – 1000 б., 50-62 беттер.

4. Қ уатбаев А. Экология жә не қ оршағ ан орта проблемалары: оқ у қ ұ ралы – 2011. – 350 б., 49-56 беттер.

5. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шә ріпова М. Экология жә не тұ рақ ты даму: оқ у қ ұ ралы – 2012. – 153 б., 52-64 беттер.

6. Экология: оқ у қ ұ ралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 5-15.

7. Учение об окружающей среде: оқ у қ ұ ралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

8. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қ азақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

9. Экология: оқ у қ ұ ралы / В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315б, 5-14 беттер.

7. Бақ ылау:

Бастапқ ы білімін ауызша сұ рау арқ ылы (білім қ ұ зіреттілігі):

1. Судың негізгі ластаушылары қ андай?

2. Жер ү сті жә не жер асты суларының негізгі ластау кө здері қ андай?

3. Гидросфера ластануының экологиялық салдары қ андай?

4. Арал тең ізіндегі экологиялық апаттың себебі неде?

5. Гидросфера ластануы тұ рғ ындар денсаулығ ына қ алай ә сер етеді?

6. Топырақ тың негізгі ластау кө здері қ андай?

7. «Топырақ деградациясы» дегеніміз не жә не оның себептері?

8. Топырақ қ а антропогенді ә сердің экологиялық зардаптары. Адам денсаулығ ына ә сері.

9. Табиғ и жә не жасанды биогеохимиялық аймақ тарғ а тү сінік.

10. Топырақ ластануының тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері.

11. Топырақ арқ ылы қ андай аурулар жұ ғ ады?

Тақ ырып: «Тұ рақ ты даму» жә не оның тұ рақ ты даму концепциялары мен принциптерін іске асырудағ ы экологияның рө лі. Тұ рақ ты дамудың ә ртү рлі дең гейдегі саясаты мен стратегиясы: жаһ андық, аймақ тық жә не жергілікті.

2. Мақ саты: Қ Р мен басқ а да елдердегі тұ рақ ты дамудың концепциялары, стратегилары жә не тә жірибелік міндеттерінің қ азіргі тү сініктері туралы білімдерін қ алыптастыру.

- тұ рақ ты дамудағ ы саясат пен стратегия аумағ ындағ ы білімдерін қ алыптастыру.

3.Оқ ыту мақ саты:

1. Тұ рақ ты дамудың механизмдері, мә ні, мақ саты, міндеттері, жаң а ашылғ ан негіггі концепциялары туралы білімдерін қ алыптастыру.

2. Тұ рақ ты даму тү сінігі туралы білімдерін қ алыптастыру.

3. Қ азіргі заманғ ы жаһ андық экологиялық мә селелер бойынша конвенциялар мен келісім шарттар туралы білімдерін қ алыптастыру.

4. Тұ рақ ты даму генезисі.

5. Тұ рақ ты дамудың негізгі принциптері мен «2007-2024 жылдардағ ы Қ Р тұ рақ ты дамуғ а ө ту концепциясы» туралы білімдерін қ алыптастыру.

6. Қ Р мен басқ а да елдердегі тұ рақ ты дамудың концепциясы, стратегиясы жә не тә жірибелік міндеттері туралы білімдерін қ алыптастыру.

7. Қ азақ стан Республикасының тұ рақ ты дамуғ а ө туіндегі негізгі принциптері мен механизмдері жә не міндеттері.

8. Экологиялық процесстерді талдауды, нақ ты міндеттерді қ оя білуді жә не табиғ ат пен қ оғ амның тұ рақ ты даму приоритеттерін талдай алуын дағ дыландыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары (білім қ ұ зіреттілігі, қ ұ қ ық тық, тә жірибелік комуникативті дағ ды):

1.Тұ рақ ты даму. Тұ рақ ты даму генезисі (Қ оршағ ан ортаның дамуы бойынша конференция (Рио-де-Жанейро, 1992), Мың жылдық саммиты (Нью-Йорк, 2000), Тұ рақ ты даму бойынша бү кіл ә ледік саммит (Йоханнесбург, 2002), XXI ғ асырдағ ы кү н тә ртібіне қ ойылғ ан Меморандум (Қ азақ стан, 1995)).

2.Қ Р тұ рақ ты дамуғ а ө туінің жетістікері, міндеттері жә не ө ту кезең дері.

3.Тұ рақ ты экожү йелік даму тұ рақ тылығ ының аумақ тары (ірі бассейіндер дең гейнде аймақ тық мә селелерді шешу принциптері).

1. Экожү йелік аймақ тың тұ рақ ты даму концепцияларын қ андай мә селелер қ арастырады?

2. Тұ рақ ты дамудың қ андай қ оғ амдық механизмдерін сіз білесіз?

3. Тұ рақ ты дамудың экономикалық механизмдерін ашың ыз.

4. Жаһ андық жә не аймақ тық дең гейде тұ рақ ты даму принциптерін атаң ыз жә не ашың ыз?

5. Қ Р тұ рақ ты дамуғ а ө туінің негізгі бағ ыттары қ андай?

5.Оқ ыту жә не сабақ беру ә дістері: Пікірталас, кіші топтарда жұ мыс.

6.Ә дебиет:

1. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қ азақ университеті, 2012 -133 с., стр. 58-65с.

2. Концепция перехода Республики Казахстан к устойчивому развитию на 2007-2024 годы. Указ Президента республики Казахстан №216 (14.11.06).

3. Экологический кодекс (23.01.07).

4. Семенова Л.И. Устойчивое развитие: Учебное пособие. – Алматы: Фонд «ХХI век», 1997.

5. Доклад конференции ООН по окружающей среде и развитию. – Рио-де-Жанейро, 1992 (т.1). – Нью-Йорк, 1993.

6. Экология в вопросах и ответах: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2009.-378с, стр. 255-245.

7. Учение об окружающей среде: учеб. пособие/ Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153с., стр 112-1215.

8. Экология: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315с, стр. 5-14.

7.Бақ ылау (сұ рақ тар):

1. Тұ рақ ты дамуғ а анық тама берің із.

2. Экология аймағ ында халық аралық ә ріптестіктің мә ні қ андай?

3. Тұ рақ ты даму жө ніндегі тың ойлар талқ ыланғ ан халық аралық конференцияларды атаң ыз.

4. Тұ рақ ты дамудың мақ саты мен оның негізгі концепциялары.

5. Тұ рақ ты даму міндеттерін атаң ыз.

6. Тұ рақ ты даму концепциясының мә ні неде?

7. Жаһ андық жә не аймақ тық дең гейде тұ рақ ты даму ұ станымдарының мә нін атаң ыз жә не ашың ыз.

8. Ұ лттық жә не жергіікті дең гейде тұ рақ ты дамудың ұ станымдық мә нін атаң ыз жә не мә нін ашың ыз.

Тақ ырып: Қ азіргі кездегі жаһ андық экологиялық мә селелер бойынша халық аралық конвенциялар мен келісім шарттар. Тұ рақ ты дамуды қ амтамасыздаудың шынайы жә не мү мкіндік уақ ытша кезең дері.

2.Мақ саты: бейбітшілікті сақ тау жә не халық аралық қ ауіпсіздікті негізгі қ ұ растырушысы халық аралық экологиялық байланыс, сонымен бірге, экологиялық қ ұ қ ық жә не табиғ и-ә леуметтік факторлардың адам денсаулығ ына ә серлері туралы білімдерін қ алыптастыру.

Оқ ыту мақ саты:

1. Қ оршағ ан орта туралы білімдерін қ алыптастыру. Ұ лттық, халық аралық жә не БҰ Ұ қ оршағ ан орта бойынша бағ дарламасының қ ұ рылымы жө ніндегі білімдерін қ алыптастыру (ЮНЕП).

2. Бү кілә лемдік табиғ ат хартиясының принциптері, қ оршағ ан орта жә не даму бойынша конференциялар, климаттың ө згеруі жө ніндегі БҰ Ұ рамалық конвенциясы, Аралды қ ұ тқ ару бойынша халық аралық қ ор, «Миллиард ағ аштар» компаниясы туралы білімдерін қ алыптастыру.

3. Ө мір сү ру сапасы, адам дамуының потенциалы жә не ресурстарды пайдаланудың тиімділігі мен халық саны туралы білімдерін қ алыптастыру.

4. Қ оршағ ан ортаның ұ лттық жә не халық аралық нысандарын атап беру. Космос. Ә лемдік мұ хит. Атмосфералық ауа. Антарктида.

5. Ө мір сапасының дең гейін аша алу, адам потенциалының даму индексін бағ алауын дағ дыландыру.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары (білім қ ұ зіреттілігі, қ ұ қ ық тық, тә жірибелік комуникативті дағ ды):

1. Қ оршағ ан орта нысандары. Ұ лттық жә не халық аралық.

2. Қ оршағ ан орта бойынша БҰ Ұ бағ дарламасының қ ұ рылымы (ЮНЕП).

3. Қ оғ ам мен табиғ ат арасындағ ы байланыстың қ азіргі концепциясы.

4. Рим клубындағ ы баяндамалардың экологиялық концепциялары, олардың мазмұ ны мен мағ ынасы.

5. Тұ рақ ты даму концепциясы жаң а экологиялық концепцияның қ ұ рылуындағ ы Рио-де-Жанейродағ ы (1992) БҰ Ұ халық аралық конференциясының маң ызы.

6. «Қ оршағ ан орта жә не даму бойынша декларацияның», «21 ғ асырдың кү н тә ртібі», «Биологиялық алуантү рлілік конвенциясы» конференцияларында қ ойылғ ан негізгі ережелері.

7. Қ Р тұ рақ ты дамуғ а ө ту концепциясы.

5. Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: кіші топтармен жұ мыс, жағ дайлық есептерді шығ ару, пікірталас.

6. Ә дебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақ ашов Н.Ж. Экология жә не халық денсаулығ ы, 2003 – 200 б., 51-63 беттер.

2. Асқ арова Ұ.Б. Экология жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Бейсенова Ә.С. жә не т.б. Экология жә не табиғ атты тиімді пайдалану, 2005 – 1000 б., 50-62 беттер.

4. Қ уатбаев А. Экология жә не қ оршағ ан орта проблемалары: оқ у қ ұ ралы – 2011. – 350 б., 49-56 беттер.

5. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шә ріпова М. Экология жә не тұ рақ ты даму: оқ у қ ұ ралы – 2012. – 153 б., 52-64 беттер.

6. Экология: оқ у қ ұ ралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 5-15.

7. Учение об окружающей среде: оқ у қ ұ ралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

8. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қ азақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

9. Экология: оқ у қ ұ ралы / В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315б, 5-14 беттер.

7. Бақ ылау:

Бастапқ ы білімін ауызша сұ рау арқ ылы (білім қ ұ зіреттілігі):

- Халық аралық қ арым қ атынастың экологиядағ ы рө лі

- Қ оршағ ан ортаның ұ лттық жә не халық аралық нысандары

- Халық аралық қ атынастарда Қ азақ станның рө лі

- Табиғ атты қ орғ ау бойынша халық аралық ұ йымдар.