![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Және элементтеріне қысқаша сипаттама.
Периодтық системада сутектің алатын орны ерекше.
Периодтар бойынша атомдардың электрон қ абаттарынның саны ө згермейді.
А топтарында (негізгі топшаларда) жоғ арыдан тө мен тұ тас алғ анда атом радиусы ұ лғ аяды, есесіне иондану потенциалы, электрон тартқ ыштық, СЭТ, бейметалдық қ асиеттері азаяды. Бұ л тә уелділікті мұ қ ият қ арастырғ анда ішкі максимум жә не минимум болатынын байқ аймыз. Топ бойынша қ асиеттің біркелкі емес ө згеруі екіншілей периодтық пен, ал период бойынша біркелкі емес ө згеруі іштей периодтық қ ұ былысымен байланысты. Период бойымен солдан оң ғ а қ арай тотығ у дә режелерінің тұ рақ тылығ ы ө згереді: жұ п топтарда жұ п тотығ у дә режелері, ал тақ топтарда тақ тотығ у дә режелері тұ рақ ты. Мысалы, бор топшасы ү шін +1, +3, ал кө міртек топшасы ү шін +2, +4 тотығ у дә режелері тұ рақ ты. Период бойынша солдан оң ғ а қ арай жоғ арғ ы тотығ у дә режесінің тұ рақ тылығ ы кемиді, себебі: Мысалы,
Сыртқ ы Электрондық конфигурациялары бойынша негізгі топша элементтері электрондары жетімсіз жә не артық элементтер болып бө лінеді. Оларды IIIA жә не IVA топтарының арасынан ө тетін Цинтл шекарасы деп аталатын тү зу бө леді.
орбиталь саны электрон санынан артық, металдық қ асиет кө рсетеді.
Электрон жеткілікті. Электронның жеткілікті жә не артық болуы (IVА-ның оң жағ ында) бейметалдық қ асиет кө рсетуін тудырады.
Сутек.
Д.И.Менделеевтің қ азіргі периодтық кестесінде сутек VIIА тобында фтордың ү стінде орналасқ ан. Бұ л орын периодтылық тың қ азіргі физикалық мағ ынасына сә йкес келеді. Сутек-сілтілік металдармен жә не галогендермен ұ қ састығ ынан басқ а ө зіндік қ асиеті бар айрық ша элемент. 1) сілтілік металдармен ұ қ састығ ы: а) жалғ ыз валенттік электроны болуы ( ә) оң зарядты б) оптикалық спектрлерінің ұ қ састығ ы; в) молекулалық орбитальдарының г) тотық сыздандырғ ыштық қ асиет кө рсетуі. 2) галогендермен ұ қ састығ ы: а) ә) сутек -1 тотығ у дә режесін кө рсетеді; б) сутектің иондану энергиясының в) тотық тырғ ыштық қ асиет кө рсетеді ( г) екі атомды молекула – 3) сутектің айырмашылығ ы: а) ион ә) сутек тіпті б) Сутек ең кө п химиялық қ осылыс тү зеді. Табиғ атта кең тарағ ан, ол су, саз балшық, кө мір, мұ най, барлық жануарлар мен ө сімдік организмдерінің қ ұ рамына кіреді (жер қ ыртысындағ ы мө лшері 0, 88%, таралуы бойынша 9-орын алады). Одан басқ а сутек Кү ннің жә не кө птеген жұ лдыздардың жартысынан астамын қ ұ райды. Табиғ и сутек изотоптар қ оспасы болғ анымен, негізінен (~99, 98 масс.%) протийден тұ рады. Қ алыпты жағ дайда сутек – тү ссіз, иіссіз, дә мсіз жең іл газ. Сутек молекуласының беріктігі жоғ ары ( Ө неркә сіпте алынуы: 1) конверсия ә дісі; 2) қ атты отынды газификациялау; 3) кө мірсутектерін тотық тыру; 4) кокс газын жә не мұ най ө ң деу газдарын терең салқ ындату; 5) сілті ерітіндісін электролиздеу. Лабораторияда сұ йылтылғ ан Химиялық ө неркә сіпте Молекулалық сутектің химиялық активтігі тө мен, ал атомдық сутек активті. Кә дімгі жағ дайда Сутектің барлық бинарлы қ осылыстарын 3 негізгі класқ а бө луге болады: 1) тұ з тә різді (ионды) гидридтер – 2) металл тә різді (металдық байланыс) – кө птеген ауыспалы металдар гидридтері; 3) ұ шқ ыш (ковалентті) IVА-VIIА топтары элементтерінің гидридтері. Осығ ан сә йкес олардағ ы химиялық байланыс табиғ аты, қ ышқ ыл-негіздік қ асиеті, қ ұ рылымы, агрегаттық кү йі ө згереді. Сутектік байланыс тың тү зілуі сұ йық тарда олардың физикалық қ асиеттеріне ә сер ететін ассоциаттар:
Су. Сутектің негізгі қ осылысы – су тек 0, 00760С жә не 610, 381 Па – ү штік нү ктеде ғ ана бірмезгілде ү ш фазада бола алады. Судың максималь тығ ыздығ ы +40С-та. Су тығ ыздығ ы аномалиясының қ ататын суаттарда ө мір сү ретін жә ндіктердің ө мірі ү шін маң ызы ө те зор. Су – сұ йық, полюсті молекула, идеал амфолит, реакцияғ а ө те қ абілетті зат. Тотық тырғ ыш, тотық сыздандырғ ыш болумен бірге, гидролиз, аквакомплекс тү зу, тотығ у-тотық сыздану процестеріне қ атысады. Суда кө птеген бейорганикалық қ ышқ ылдар, негіздер жә не тұ здар ериді. Су бірқ атар химиялық процестерде катализатор болады.
|