Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Мультипликатор теориясы 3 страница






Соң ында, экономикалық ө судің институционалдық фактор-ларын да атап ө ткен жө н. Меншік қ ұ қ ығ ын мемлекеттік қ орғ ау, қ оғ амдық тә ртіпті орнату жә не қ олдау, тә уелсіз сот сияқ ты институционалдық факторлар экономикалық ө суге оң ә сер беріп ең бек ө німділігінің артуында ерекше рө л ойнайды.

Бү гінгі кү нге дейін ұ зақ мерзімді тұ рақ ты, ә рі тең герімді экономикалық ө судің нә тижелері туралы ортақ пікір жоқ. Сол себепті, ә ртү рлі макроэкономикалық мектеп ө кілдерімен тү сіндіріле-тін экономикалық ө судің ү лгілері ә ртү лі алғ ышарттар мен болжам-дарғ а сү йенеді.

Экономикалық ө судің теорияларын кө птеген экономистер дамытты. Соның ішінде, Дж.Кейнс, Ч.Кобб, П.Дуглас, Э.Денисон, С.Кузнец, Й.Шумпетер, Р.Харрод, Е.Домар, Р.Солоу, Э.Фелпс, П.Ромер, К.Эрроу, Г.Мэнкью, Д.Уэйл, Д.Ромер, Р.Лукас, Х.Юзава сияқ ты ғ алымдар ерекше ү лес қ осты.

Ә дебиеттер тізімі

 

1. С. Ә кімбеков, А.С. Баймұ хаметова, У.А. Жанайдаров. Экономикалық теория. Оқ у қ ұ ралы. Жалпы редакция С. Ә кімбековтікі. – Астана: 2002. - 464 б.

2. Жалпы экономикалық теория. Оқ улық. Ө.Қ. Шеденов, Е.Н. Сағ ындық ов, Б.А. Жү нісов, Ү.С. Байжомартов, Б.И. Комягин. /Жалпы редакциясын басқ арғ ан Ө.Қ. Шеденов – Ақ тө бе, «А-Полиграфия», 2004 – 455 бет.

3. Я. Ә убә кіров, К. Нә рібаев, М. Есқ алиев, Е. Жатқ анбаев, т.б. Экономикалық теория негіздері. Оқ улық. – Алматы, «Санат», 1998. – 479 бет.

4. Ғ абит Ж.Х. Экономикалық теория: оқ у-ә дістемелік кешен. – Астана: 2006., 248 б.

5. Нарматов С.Р., Нарматова А.С. Экономикалық теория. Лекциялар курсы. (Оқ у қ ұ ралы). – Алматы: «Эверо», 2009. – 516 бет.

6. Курс экономической теории: учебник – 5-е исправленное, дополненное и переработанное издание/ Под общ. ред. Чепурина М.Н. и Киселевой Е.А. – Киров: «АСА», 2006 – 832 с.

7. Сажина М.А., Чибриков Г.Г. Экономическая теория: Учебник для вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Норма, 2005. – 672.

8. Крымова В. Экономикалық теория: Кестелі оқ у қ ұ ралы. Алматы: Аркаим, 2009. – 196 б.

9. Женсхан Д.Ж. Экономикалық теория. Экономикалық емес мамандық тарғ а арналғ ан қ ысқ аша курс. Астана: Л.Н. Гумилев атындағ ы ЕҰ У., 2008. – 147 б.

10. Шеденов Ө.Қ. Экономикалық ілімдер тарихы: оқ улық. - Ақ тө бе: А - Полиграфия, 2006. – 316 б.

11. Қ Р-ның Президенті Н.Ә. Назарбаевтың халық қ а Жолдауы «Ә леуметтік-экономикалық жаң ғ ырту – Қ азақ стан дамуының басты бағ ыты», 2012 ж. 28 қ аң тар.

12. Қ Р-ның Президенті Н.Ә. Назарбаевтың халық қ а Жолдауы «Болашақ тың іргесін бірге қ алаймыз», 2011 ж. 28 қ аң тар.

13. Қ Р-ның Президенті Н.Ә. Назарбаевтың халық қ а Жолдауы «Жаң а онжылдық – Жаң а экономикалық ө рлеу – Қ азақ станның жаң а мү мкіндіктері», 2010 ж. 30 қ аң тар.

14. Қ Р-ның Президенті Н.Ә. Назарбаевтың халық қ а Жолдауы «Дағ дарыстан жаң ару мен дамуғ а». 2009 ж. 7 наурыз.

15. Н.Ә. Назарбаев. Қ азақ стан - 2030: «Ел Президентінің Қ азақ стан халқ ына жолдауы», Алматы – 1998 ж.

Ө зін-ө зі тексеру сұ рақ тары

1. Циклдік толқ улардың себептері қ андай?

2. Экономикалық цикл неше фазадан ө теді?

3. Экономикалық дағ дарыстардың тү рлері қ андай?

4. Экономикалық циклдің ұ зақ тылығ ына байланысты типтері қ андай?

5. Экономикалық циклдің факторлары қ андай?

6. Экономикалық циклге қ арсы саясат шаралары қ андай?

7. Экономикалық ө судің негізгі кө рсеткіштері қ андай?

8. Экономикалық ө судің факторлары қ андай?

9. Экономикалық ө судің Қ азақ стандағ ы ерекшеліктері қ андай?

10. «Қ азақ стан-2030» Стратегиясының негізгі басым бағ ыттары қ андай?

11. Экономикалық ө судің негізгі ү лгілері қ андай?

12. Экономикалық ө судің жағ ымды жә не жағ ымсыз жақ тары қ андай?

Студенттің ө зіндік жұ мыстары

1. Тақ ырып бойынша экономикалық сө здік жасау (глоссарий).

2. Тақ ырып бойынша логикалық схемалар қ ұ растыру.

3. Мына сұ рақ тарғ а жауап берің із (конспект):

1) Ростоу моделі.

2) Қ азақ стандағ ы экономикалық ө судің негізгі бағ ыттары.

 

4. Тест тапсырмалары:

1. Экономикалық ө су қ алай бейнеленуі мү мкін:

A) Ө ндірістік мү мкіншілік қ исығ ының солғ а жылжуымен.

B) Ө ндірістік мү мкіншілік қ исығ ының оң ғ а жылжуымен.

C) Ө ндірістік мү мкіншілік қ исығ ымен нү ктенің қ озғ алысы арқ ылы. D) Ө ндірістік мү мкіншілік қ исығ ы ішінде бір нү ктеден екіншіге қ озғ алу арқ ылы.

E) Ө ндірістік мү мкіншілік қ исығ ынан тыс бір нү ктеден екіншіге қ озғ алу арқ ылы.

2. Қ ай кө рсеткіштің сандық мә ні ө рлеу фазасында азайып, қ ұ лдырау фазасында ө седі?

A) Қ ұ нды қ ағ аздар бағ амы.

B) ЖҰ Ө кө лемі.

C) Жұ мыс аптасының орташа ұ зақ тығ ы.

D) Жалақ ы дең гейі.

E) Ө ң деуші ө неркә сіптегі тауар қ орларының кө лемі.

3. Дж. Кейнстің тұ жырымдамасына сә йкес, экономикалық циклдің себебі мынағ ан байланысты:

A) Тек сыртқ ы факторлар ә серіне.

B) Тек ішкі факторлар ә серіне.

C) Жиынтық сұ раныс динамикасына басымды ә сер ететін факторларғ а.

D) Жиынтық ұ сыныс динамикасына басымды ә сер ететін факторларғ а.

E) Тек кездейсоқ саяси факторларғ а.

4. Экономикалық цикл (кезең) дегеніміз – бұ л:

А) Экономикада кезең кезең мен қ айталанатын ө рлеу қ ұ былыстары. В) Тұ тыну мен инвестициялардың ө зара қ атынастарының ауытқ уы. С) Бір экономикалық фазаның басталуынан екінші бір фазаның басталуына дейінгі кезең.

D) Экономикада кезең ділікпен орын алатын қ ұ лдыраулар.

Е) Жиынтық сұ раныс пен жиынтық ұ сыныстың ө зара ауытқ улары.

5. Жұ мыспен толық қ амтылғ ан экономикадағ ы экономикалық ө судің жоғ ары қ арқ ыны мынаны талап етеді:

A) Қ ор жинақ тау мен инвестицияның тө менгі мө лшерін.

B) Қ ор жинақ таудың жоғ ары мө лшерін жә не инвестицияның тө менгі мө лшерін.

C) Қ ор жинақ таудың жоғ ары мө лшерін жә не инвестицияның жоғ ары мө лшерін.

D) Қ ор жинақ таудың жә не инвестицияның тө менгі мө лшерін.

E) Қ ор жинақ таудың тө менгі мө лшерін жә не инвестицияның жоғ ары мө лшерін.

6. Экономикалық циклдің сыртқ ы факторлары – бұ лар:

А) Тұ тыну. В) Инвестициялау. С) Соғ ыстар. D) Ү кімет шаралары.

Е) Инфляция.

7. Қ ысқ а мерзімді экономикалық циклдер кімнің атымен аталады?

А) П. Самуэльсонның. В) С. Кузнецтің. С) Дж. Китчиннің.

D) Н. Кондратьевтің. Е) К. Маркстің.

8. Мыналардың қ айсысы экономикалық ө судің жағ ымды жақ тарына жатпайды?

А) Ә леуметтік кө мектерді арттыру.

В) Адамның табиғ атқ а белсенді тү рде араласуы.

С) Адамдардың мә дени дең гейін арттыру.

D) Адамдардың тұ лғ а ретінде даму мү мкіндіктіктерін ө сіру.

Е) Тұ тыну стандарттарын арттыру.

9. Экономикалық циклдің ө рлеу немесе шың фазасында экономикада не байқ алады?

А) Бағ алардың едә уір ө суі. В) Жалақ ының артуы. С) Фрикциондық жұ мыссыздық тың мардымсыз орын алуы. D) Жинақ тау кө лемінің артуы. Е) Осы аталғ андардың барлығ ы.

10. Экономикалық ө судің қ арқ ынын графикалық тү рде қ андай қ исық нақ ты бейнелей алады?

А) Жалпы шығ ындар қ исығ ы. В) Инвестиция мен жинақ тар қ исығ ы. С) Ө ндірістік мү мкіндіктер қ исығ ы. D) Сұ раныс қ исығ ы. Е) Ұ сыныс қ исығ ы.

11. Экономикалық ө су дегеніміз – бұ л:

A) Қ ұ лдырау алдындағ ы ө ндіріс дең гейінің ө суі.

B) Бір экономикалық циклдің басынан екінші экономикалық циклдің басына дейінгі кезең.

C) Ұ лттық ө німнің сандық жә не кө лемдік жағ ынан ұ лғ аюы.

D) Ұ лттық ө німнің сандық ұ лғ аюы жә не сапалық жетілдірілуі.

E) Берілген жылдағ ы инвестиция ө сімінің алдың ғ ы жылғ ы ұ лттық табыс ө сіміне сандық қ атынасын кө рсететін жағ дай.

12. Алғ ашқ ы экономикалық тоқ ырау қ ай елде болды:

A) АҚ Ш-та. B) Қ азақ станда. C) Германияда. D) Англияда.

E) Канадада.

13. Елімізде тә уелсіздік алғ аннан бері алғ ашқ ы экономикалық ө су қ арқ ыны қ ай жылы байқ алды деп айтуғ а болады?

А) 1992 жылы. В) 1995 жылы. 1999 жылы. С) 2000 жылы. D) 2001 жылы. Е) 1997жылы.

14. Экономикалық ө судің ұ сыныс факторлары қ алай сипатталады?

А) Табиғ и ресурстармен.

В) Ең бек ресурстарымен.

С) Негізгі капиталдың кө лемімен.

D) Технологиямен.

Е) Аталғ андардың барлығ ы дұ рыс берілген.

15. Мына кө рсеткіштердің қ айсысы проциклдік параметрлерге жатады?

А) Экспорт кө лемі. В) Корпорациялардың пайдасы.

С) Жұ мыссыздық дә режесі. D) Дайын ө нім қ орлары.

Е) Фирмалардың банкроттық қ а ұ шырауы.

16. Н.Д. Кондратьевтің «ұ зын толқ ындары» теориясын кім дамытты:

А) С. Кузнец. В) Дж.М. Кейнс. С) Й. Шумпетер. D) В. Леонтьев.

Е) Э. Хансен.

17. Домар мен Харродтың экономикалық ө су ү лгілерінде қ андай факторғ а басты назар аударылады:

А) Салық тарғ а. В) Мемлекеттік шығ ындарғ а. С) Адам капиталы факторына. D) Инвестициялық факторғ а. Е) Ұ лттық табысқ а.

18. Экономикалық ө су типтеріне мыналар жатады:

A) Экстенсивті, интенсивті жә не аралас. B) Экстенсивті жә не аралас. C) Интенсивті жә не аралас. D) Ең бектік жә не капиталдық.

E) Шикізаттық жә не ақ шалай.

19. Экономикалық циклдің форрестерлік типінің басты ерекшелігі:

А) Ө ркениеттердің дамуы. В) Энергия мен материалдар. С) Тұ рғ ын ү й қ ұ рылысы. D) Техникалық проресс. Е) Тауарлық қ орлардың кө лемі.

20. Экономикалық циклдің қ ұ лдырау фазасында қ андай қ ұ былыс байқ алады?

А) Жаппай жұ мыссыздық тың орын алуы.

В) Жалақ ының тө мендеуі.

С) Бағ алардың айтарлық тай ө суі.

D) Инвестициялардың артуы.

Е) Тауарлардың кем ө ндірілуі.

21. Мына алғ ышарттардың қ айсысы экономикалық ө судің неоклассикалық моделін қ ұ руда қ арастырылмайды?

А) Бағ алардың икемділігі.

В) Жетілген бә секе.

С) Ө ндіріс факторларының ө зара алмастырылуы.

D) Ө ндіріс ауқ ымының тұ рақ тылығ ы.

E) Мемлекеттік реттеуді жү зеге

асыру.

22. Экономикалық циклдың фазалары – бұ лар:

A) Ө ндіріс, ең бек бө лінісі, мамандандыру, сауда.

B) Жиынтық сұ раныстың қ ысқ аруы, жиынтық ұ сыныстың қ ысқ аруы, бағ алардың қ ұ лдырауы, ө ндірістің жандануы.

C) Ө ндіру, бө лу, айырбас, тұ тыну.

D) Ө рлеу, қ ұ лдырау, тоқ ырау, жандану.

E) Туу, ө су, кемелдену, шегіне жету.

23. Экономикалық ө су мынадай тү рде бейнеленеді:

A) Ө ндіріс мү мкіндіктері қ исығ ының оң ғ а жылжуымен.

B) Ө ндіріс мү мкіндіктері қ исығ ындағ ы нү ктенің жылжуымен.

C) Ө ндіріс мү мкіндіктері қ исығ ының солғ а жылжуымен.

D) Ө ндіріс мү мкіндіктері қ исығ ының ішінде орналасқ ан нү ктелердің біреуінен екіншісіне жылжумен.

E) Ө ндіріс мү мкіндіктері қ исығ ының сыртындағ ы нү ктелердің біреуінен екіншісіне жылжуымен.

24. Экономикалық циклдің фазаларын алғ аш рет кім зерттеп қ арастырып еді?

А) Н. Кондратьев. В) С. Кузнец. С) К. Жугляр. D) К. Маркс. Е) Дж. Китчин.

25. Жуглярдың циклдерін қ андай себептермен байланыстыруғ а болады?

А) Ақ ша айналымымен.

В) Жиынтық сұ раныстың ү немі жеткіліксіздігімен.

С) Инвестициялық процесстердің кезең ділігімен.

D) Тауардың ө мір сү ру уақ ытымен.

Е) Инновациялармен.

26. Экономикалық ө судің интенсивті типі кезінде ө ндіріс кө лемінің ұ лғ аюы ненің есебінен орын алады?

А) Жаң а ө ндірістік куаттылық ты енгізу арқ ылы.

В) Ең бек ө німділігінің артуымен.

С) Ө ндірістің тиімділігін арттырумен.

D) Ғ ылыми жетістіктерді енгізу жолымен.

Е) Осы аталғ андардың барлығ ы дұ рыс.

27. Қ азіргі уақ ытта Қ азақ станда адам басына шақ қ андағ ы ЖІӨ кө рсеткіші қ анша долларғ а жетіп отыр?

А) 6500-7000 долл. В) 3500-4500 долл. С) 5500 долл. D) 1200 долл.

Е) 1000 долл.

28. С. Кузнецтің циклдері – бұ л ұ зақ тылығ ы қ анша жылғ а созылатын экономикалық толқ улар?

А) 10 жылғ а.В) 18-25 жылғ а. С) 2-4 жылғ а. D) 48-65 жылғ а. Е) 200 жылғ а.

29. Экономикалық ө судің қ андай моделінде Ғ ТП басты фактор ретінде қ арастырылады?

А) Солоу ү лгісінде. В) Кейнстің моделінде. С) Харродтың ү лгісінде. D) Домардың ү лгісінде. Е) Кобб-Дуглас моделінде.

30. Мыналардың қ айсысы экономикалық циклдің фазаларына жатпайды?

А) Инфляция. В) Қ ұ лдырау. C) Тоқ ырау. D) Шың. E) Кө терілу.

31. Қ азақ станда алғ ашқ ы экономикалық ө сім қ анша пайыз болды?

А) 1998 жылы 2 % болды. В) 1999 жылы 2, 7 % болды. С) 2000 жылы 10 % болды. D) 1995 жылы 0, 5 % болды. Е) 1996 жылы 9.6 % болды.

32. Мына кө рсеткіштердің қ айсысы контрциклдік парамертлерге тә н болып табылады?

А) Корпорациялардың пайдасы.

В) Экспорт. С) Жұ мыссыздық дә режесі.

D) Ө ндірістік қ уаттардың қ олданылуы. Е) Бағ а дең гейі.

33. Экономикалық ө судің экстенсивті жолының кө здері қ андай?

А) Технологиялық ө згерістер. В) Жұ мыскерлердің біліктілік дең гейі. С) Жұ мысшылар санының артуы. D) Қ азіргі заманғ ы ақ параттық технологиялар. Е) Ең бек ө німділігінің артуы.

34. «Ұ зын толқ ындар» теориясы кімнің атымен байланысты:

А) К. Маркстің. В) Дж.М. Кейнстің. С) Н.Д. Кондратьевтің.

D) Й. Шумпетердің. Е) С. Кузнецтің.

35. Кез-келген елде экономикалық ө суді ө лшеудің басты кө рсеткіші:

А) Мемлекеттік бюджет. В) Жиынтық сұ раныс пен жиынтық ұ сыныс. С) Жан басына шақ қ андағ ы ЖІӨ. D) Инвестициялар. Е) Ұ лттық байлық.

36. Экономикалық циклдің ө рлеу фазасында қ андай параметрлер байқ алады?

А) Несие пайызының ең тө менгі дең гейі.

В) Бағ алардың едә уір ө суі.

С) Жинақ тардың тө мендеуі.

D) Жұ мыссыздық тың сә л азаюы.

Е) Тауарлардың артық ө ндірілуі.

37. Экономикалық ө судің сұ раныс факторлары қ алай сипатталады?

А) Жиынтық шығ ындардың дең гейімен.

В) Ресурстарды тиімді пайдалану арқ ылы.

С) Технологиямен.

D) Ең бек ресурстармен.

Е) Адам капиталын жетілдіру жолымен.

38. Экономикалық циклдің тоффлерлік типінде басты ерекшелік ретінде не қ арастырылады?

А) Инфляция мен жұ мыссыздық. В) Негізгі қ орлар. С) Ө ркениеттік даму. D) Миграция мә селелері. Е) Демографиялық факторлар.

39. Орта мерзімдік экономикалық циклдің толқ улары қ анша жылғ а дейін созылуы мү мкін?

А) 40 жылғ а дейін. В) 65 жылғ а дейін. С) 12 жылғ а дейін. D) 5 жылғ а дейін. Е) 25 жылғ а дейін.

 

13-ТАҚ ЫРЫП

Жұ мыссыздық пен инфляция мә селелері макроэкономикалық тұ рақ сыздық тың кө рінісі ретінде

Мақ саты: макроэкономикалық тұ рақ сыздық тың негізгі белгілері ретінде кө рінетін жұ мыссыздық пен инфляцияның негізгі себептеріне, тү рлеріне, кө рсеткіштеріне жә не оларғ а қ арсы реттеу шараларына кең інен тоқ талу.

 

Талқ ылау сұ рақ тары:

13.1 Жұ мыссыздық: мә ні, пайда болу себептері, тү рлері, зардаптары, оғ ан қ арсы кү рес шаралары. Оукен заң ы

13.2 Инфляция: мә ні, пайда болу себептері, тү рлері, ә леуметтік-экономикалық салдарлары. Филлипс қ исық сызығ ы. Инфляцияғ а қ арсы саясат

 

Негізгі ұ ғ ымдар: жұ мыссыздық, толық жұ мысбастылық, жұ мыссыздық дең гейі, жұ мыссыздық тың табиғ и дең гейі, фрикциондық жұ мыссыздық, қ ұ рылымдық жұ мыссыздық, циклдік жұ мыссыздық, Оукен заң ы, жұ мыссыздық тың зардаптары, инфляция, дефляция, дезинфляция, инфляция қ арқ ыны, баяу инфляция, ү демелі инфляция, гиперинфляция, импортталғ ан инфляция, ашық инфляция, жабық инфляция, Филлипс қ исық сызығ ы, инфляцияғ а қ арсы саясат, т.б.

 

13.1 Жұ мыссыздық: мә ні, пайда болу себептері, тү рлері, зардаптары, оғ ан қ арсы кү рес шаралары. Оукен заң ы

 

Жұ мыс кү ші – бұ л адамның ең бекке деген қ абілеттілігі; адам-дардың игіліктерді ө ндіру ү рдісіндегі физикалық жә не ой қ абілеттіліктерінің жиынтығ ы; елдегі жұ мыскерлердің жалпы саны; жұ мыспен қ амтылғ ан мен жұ мыспен қ амтылмағ ан (жұ мыссыздар) халық тың бір бө лігі.

Жұ мыссыздық – бұ л ең бек ұ сынысының ең бекке деген сұ ра-ныстан артып кетуі; ең бекке жарамды халық тың жұ мыс таба алмауы немесе жұ мыспен қ амтылмауы. Ең бек нарығ ында тепе-тең дік орын алғ анда экономикада толық жұ мысбастылық қ алыптасады. Бірақ ақ параттың жетілмегендігінен ең бекке қ абілетті халық тың белгілі бір бө лігі жұ мыс таппай қ алады.

16 жастан бастап жә не одан жоғ ары жастағ ы халық ты мынадай екі топқ а бө ліп қ арастырады:

1) экономикалық белсенді халық (бұ л топқ а жұ мыс кү ші жатады, ол ө з кезегінде жұ мыспен қ амтылғ андар жә не жұ мыссыздар болып бө лінеді);

2) экономикалық белсенді емес халық (бұ лар жұ мыс кү ші қ ұ рамына кірмейтін оқ ушылар, зейнеткерлер, т.б.).

Жұ мыссыздық тың негізгі кө рсеткіші болып жұ мыссыздық дең гейі табылады, ол жұ мыссыздар санының жұ мыс кү шінің жалпы санына (жұ мыс істейтіндер мен жұ мыс істемейтіндер санының сомасына) қ атынасы арқ ылы анық талады жә не пайыздық кө рсеткіш-ке ие болады:

немесе,

мұ ндағ ы, u – жұ мыссыздық дең гейі, U - жұ мыссыздар саны, L – жұ мыс кү ші, E – жұ мыспен қ амтылғ андар саны.

 

Тө мендегі кестеден Қ азақ стандағ ы ең бек нарығ ы кө рсеткіш-терінің динамикасын кө руге болады (сурет 13.1).

Кесте 13.1 2001-2010 жылдардағ ы Қ азақ стандағ ы

ең бек нарығ ының динамикасы

мың адам

                   
Жұ мыс кү ші
7479, 1 7399, 7 7657, 3 7840, 6 7901, 7 8028, 9 8228, 3 8415, 0 8457, 9 8610, 7
Жұ мыспен қ амтылғ андар
6698, 8 6708, 9 6985, 2 7181, 8 7261, 0 7403, 5 7631, 1 7857, 2 7903, 4 8114, 2
Жалдамалы қ ызметкерлер
3863, 3 4030, 2 4229, 6 4469, 9 4640, 5 4776, 6 4973, 5 5199, 4 5238, 8 5409, 4
Ө з бетінше жұ мыс істейтін қ ызметкерлер
2835, 5 2678, 7 2755, 6 2711, 9 2620, 4 2626, 9 2657, 6 2657, 8 2664, 6 2704, 8
Жұ мыссыздар
780, 3 690, 7 672, 1 658, 8 640, 7 625, 4 597, 2 557, 8 554, 5 496, 5
Жұ мыссыздық дең гейі, пайызбен
10, 4 9, 3 8, 8 8, 4 8, 1 7, 8 7, 3 6, 6 6, 6 5, 8
Жастар жұ мыссыздығ ының дең гейі, пайызбен
19, 1 17, 3 14, 5 14, 3 13, 4 12, 1 9, 4 7, 4 6, 7 5, 2
Экономикалық белсенді емес халық
3175, 8 3155, 3 3278, 6 3383, 4 3476, 9 3493, 9 3463, 2 3416, 2 3500, 3 3487, 7

Дерек кө зі: www.stat.kz

 

Кестеден кө ріп отырғ анымыздай, осы жылдар аралығ ында ең бек нарығ ы кө рсеткіштерінде оң ө згерістер байқ алып отыр. Жалпы халық санындағ ы экономикалық белсенді халық тың ү лесі, яғ ни жұ мыс кү шінің саны жылдан жылғ а артып келеді. Жұ мыс кү ші жұ мыспен қ амтылғ андар санының ө суімен бірге жү ріп отыр жә не керісінше, оның қ ұ рамындағ ы жұ мыссыздар санының, сонымен қ атар, жұ мыс-сыздық дең гейінің жылдан жылғ а азайып келе жатқ андығ ын байқ ай-мыз.

Жұ мыссыздық тың мынадай негізгі ү ш тү рі орын алады:

1) фрикциондық жұ мыссыздық – адамдардың ә ртү рлі ө мір кезең дерінде бір жұ мыс орнынан басқ а бір жұ мыс орнына тұ рақ ты тү рде ауысып отыруына байланысты туындайтын қ ысқ а мерзімдегі еркін жұ мыссыздық. Жұ мыссыздық тың бұ л тү рі жұ мыс іздеумен жә не оны кү тумен байланысты. Азаматтардың кә сіби біліктілігі мен жеке талғ амдарына сә йкес келетін жұ мыс орындарын іздеу белгілі бір уақ ытты талап етеді. Мұ ндай жағ дайда, бос жұ мыс орындары жә не оғ ан лайық азаматтар туралы ақ параттар жетілмеген болып табыла-ды. Жұ мыскерлердің территориялық жағ ынан орын ауыстыруы да белгілі уақ ытты талап етеді. Жұ мыс кү шінің бір бө лігі кә сіби мү дделерінің, тұ рғ ылық ты мекен-жайларының ө згеруімен жә не басқ а да себептердің болуымен байланысты ө з қ алауы бойынша жұ мыстан шығ ып кетіп отырады. Сондай-ақ, жұ мыс орнын бірінші рет іздеп жү рген азаматтар да жұ мыссыздық тың осы категориясына кіреді. Мысалы, оқ у бітіріп диплом алғ ан жас маман иесі ө з біліктілігін іске асыру ү шін аса қ олайлы жұ мыс орнын іздеуі мү мкін. Фрикциондық жұ мыссыздық қ а тап болғ ан азаматтар жұ мысқ а деген қ абілетті-ліктерін еш жоғ алтпай оны кез-келген уақ ытта ең бек нарығ ында іске асыра алады. Ең бек нарығ ының ү немі ө згеріп отыруына орай жә не адамдардың жұ мыспен қ амтылғ андар категориясынан жұ мыссыздар категориясына ү немі ағ ылуынан жә не керісінше ағ ылуынан жұ мыс-сыздық тың бұ л тү рінен қ ұ тылуғ а болмайды.


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.027 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал