Программаланған және қайта программаланған тұрақты есте сақтау құрылғылары (ROM, PROM, eprom, eeprom).

Rompromeprom Тұ рақ ты есте сақ тау қ ұ рылғ ысы (ТЕСҚ, англ. ROM — Read-Only Memory) — ө згертілмейтін мә ліметтер массивін сақ тауғ а арналғ ан энергия кө зіне тә уелсіз жад.

ТЕСҚ -ның классификациясы

Орындалу тү ріне қ арай:

Мә ліметтер массиві таң дау қ ұ рылғ ысымен (оқ у қ ұ ралы) қ осылғ ан. Бұ л жағ дайда мә ліметтер массиві прошивка деп аталады:

ТЕСҚ микросхемасы;

бір кристалды микроЭВМ-нің ішкі ресурстарының бірі, ә детте FlashROM

Мә ліметтер массиві тә уелсіз ө мір сү реді:

компакт-диск;

перфокарта;

перфолента;

монтаждық «1» жә не монтаждық «0».

Микросхема тү ріне қ арай:

Кристалдың жасалу технологиясына байланысты:

ROM — (Read-Only Memory, тұ рақ ты есте сақ тау қ ұ рылғ ысы) фабрикалық тә сілмен жасалады. Жазылғ ан мә ліметтерді ө згертуге болмайды.

PROM — (Programmable Read-Only Memory, программаланатын ТЕСҚ)

EPROM — (Erasable Programmable Read-Only Memory, қ айта программаланатын ТЕСҚ).

Мысалы К537РФ1 микросхемасының мазмұ ны ультракү лгін сауленің кө мегімен ө шіріледі. Ульракү лгін саулелер кристалғ а ө ту ү шін микросхема корпусында кфарцтан жасалғ ан ә йнекпен терезе орнатылғ ан.

EEPROM — (Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory, электр тогы кө мегімен ө шірілетін қ айта программаланатын ТЕСҚ). Бұ л жад тү ріне мә ліметтер мың дағ ан рет жазылып қ айта ө шіріле алады. Қ атты денелі жинақ тағ ыштарда қ олданылады. EEPROM тү рлерінің бірі флеш-жад (Flash Memory).

Магнитті домендердегі ТЕСҚ -лар, мысалы К1602РЦ5. Бұ л ТЕСҚ - ның оқ у қ ұ ралы ө те кү рдел. Магнитті домендердегі ТЕСҚ кристалдың магниттелген облыстары тү рінде берілген мә ліметтердің ү лкен кө лемін сақ тай алады. Оның қ озғ алмалы бө лігі жоқ (Компьютерлік жад тарауынан қ араң ыздар). Шексіз қ айта жазу циклдары қ амтамасыз етілген.

NVRAM, Non-volatile memory — «бұ зылмайтын» жад, нақ тырақ айтсақ бұ л ТЕСҚ -ғ а жатпайды. Бұ л алғ ашқ ы қ орек кө зімен біріктірілген кішкене кө лемді жедел жад (ЖЖ). КСРО-да бұ ндай қ ұ рылғ ылар шығ арушы фирма атымен «Dallas» деп аталатын.

Қ атынау тү ріне байланысты:

Параллель қ атынау (Parallel mode немесе Random access)

Кезекті қ атынау: бұ ндай ТЕСҚ тұ рақ ты мә ліметтреді бір рет жү ктеу ү шін қ олданылады. Мысалы, 93С46, AT17LV512A.

Программалау тү ріне байланысты:

Программаланбайтын ТЕСҚ;

Тек арнай қ ұ рылғ ылар кө мегімен программаланатын ТЕСҚ. Арнайы қ ұ рылғ ылар программаторлар деп аталады. Программаторды қ олдану шығ ыстарғ а сандартты емес жә не ө те жоғ ары кернеулерді беру ү шін қ ажет.(+/- 27 В-қ а дейін)

Схема ішінде программаланатын ТЕСҚ (ISP, in-system programming) — бұ ндай микросхема ішінде барлық қ ажетті кернеулердің генераторы болады. Жә не бұ л ТЕСҚ программатордың кө мегінсіз жұ мыс істейді.

Тұ рақ ты жадығ а техникалық қ ұ рылғ ылардың басқ ару микропрограммаларын жиі жазады. Техникалық қ ұ рылғ ылар ретінде телевизорды, ұ ялы телефонды, ә ртү рлі контроллерларды жә не т.б алуғ а болады.

BootROM —бұ л прошивка. Оны сә йкес ТЕСҚ -ның микросхемасына жазса жә не осы микросхеманы желілік картағ а орналастырса онда операциялық жү йені локальді желіден жү ктеуге болады.

IBM PC- сә кес келетін ЭЕМ-дерде ТЕСҚ F600: 0000 бастап FD00: 0FFF дейінгі аралық тағ ы адрестік кең істікте орналасады.