Кіріктірілген программа аппараттық жабдықтармен операциялық жүйенің арасын байланыстырып жалғастырады.

2-сурет. Программалық қ амтамасыздау компьютердің аппараттық компоненттері арасындағ ы байланыс.

Дербес компьютерде кө рсетілген компоненттеріне орнатылғ ан программалық қ амтамасыздау операциялық жү йенің аппараттық қ ұ рылымғ а (конфигурациясына) тә уелсіз болуына мү мкіндік береді. Мысалы, аналық тақ таның BIOS-ы операциялық жү йені тағ айындау кезінде кө птеген қ ұ рылғ ылардың драйверлері жоқ болғ анмен оларды стандартты драйверлермен қ амтамасыздандырады. Яғ ни ол қ ұ рылғ ылар стандартты деп танылып, орнатылғ ан операциялық жү йеде қ ызмет атқ ара береді.

BIOS болмаса операциялық жү йеден кейін пайда болғ ан жаң а қ ұ рылғ ылардың драйверлері онда болмағ андық тан операциялық жү йені орнату мү мкін болмас еді.

BIOS (BASIC INPUT/OUTPUT SYSTEM) - енгізу, шығ арудың базалық жү йесі. BIOS-тың қ ұ рамында операциялық жү йемен операциялық жү йенің басқ аруы арқ ылы орындалатын программаларғ а компьютердің қ ұ рамындағ ы қ ұ рылғ ылармен жұ мыс істеуге мү мкіндік беретін кө птеген программалар бар.

BIOS ә рі компьютердің аппараттық қ ұ рамының бір бө лігі, ә рі операциялық жү йенің бір программалық модулі. Іс жү зінде барлық бейнетақ талармен жинақ тауыштардың контроллеры (IDE, SCSI) аналық тақ тадағ ы BIOS-ты толық тырады. BIOS программаларын шақ ыру программалық немесе аппараттық ү зілістер арқ ылы жү зеге асырылады.

BIOS компьютердің энергияғ а тә уелді жадында сақ талады да компьютерді іске қ осқ анда немесе қ айта жү ктегенде жұ мысын бастайды. BIOS бү кіл жү йені инициалдауғ а тиісті. Бұ л процесті ә детте «тестілеу» деп атайды (немесе Post).

POST процесі кішкене аймақ та жадыда нақ тылық уақ ытта орындалатын 16-разрядты процедура. Сондық тан да операциялық жү йелер BIOS процедураларын пайдаланбай ө здерінің 32-разрядты модульдерінің кө мегімен жұ мыс істейді.

BIOS POST процедурасынан басқ а операциялық жү йені іске қ осуғ а жә не оғ ан қ ажетті қ ызмет жұ мыстарына жауапты.

CMOS (Complementary Metal-Oxide-Semiconductor) - микросхеманың ө ндіру технологиясына қ атысты осылай аталғ ан жады. Ол жұ мыстың қ абілеті 5-10 жылғ а дейін жететін кішкене аккумлятордан қ уаттанатын «энергияғ а тә уелсіз» жады.

Қ ысқ аша айтсақ, «CMOS» пайдаланушы ө згертуге мү мкіндік берілген параметрлер ү шін пайдаланылады.

ESCD (EXTENDED SYSTEM Configuration Data) – CMOS жадында сақ талатын компоненттердің аппараттық ресурсының тарамдық кестесі.

Ол компьютерді бастапқ ы іске қ осу кезіндегі ө згертулерді еске сақ тауғ а арналғ ан. Оның кө мегімен компьютерді іске қ осу немесе қ айта жү ктеу кезіндегі ресурстарды саралау процесі жең ілдетіледі. Кейбір аналық тақ таларда FLACH жадығ а жаң а қ ұ рылғ ылар туралы ө згертулер енгізуге қ орғ ау жү йесі «кедергі» болады. Экранғ а хабарлама шығ арады. Бұ л жағ дайда аналық тақ тадағ ы жалғ ауларды немесе BIOS оперцияларын ө згерту арқ ылы қ орғ ау жү йесін алып тастау жеткілікті.

NVRAM (NON VOLTAGE) қ айта қ осу – энергия тә уелді жады.

ROM (READ ONLY memory) – тұ рақ ты еске сақ тау қ ұ рылғ ысы (ПЗУ – ТЕСҚ)

PROM (Programmable ROM) – программаланатын ТЕСҚ.

30. Енгізу-шығ арудың негізгі жү йесі (BIOS). BIOS – ты жү ктеу. POST процесі. BIOS-тың қ ызметі. BIOS-тың сақ талуы.

30. 31. Дербес компьютердің компоненттеріне кіріктірілген программалық қ амтамасыздау. Кіріктірілген программаның аппараттық жабдық тары

· Eshnzhbios Программалық қ амтамасыздау. Кіріктірілген программаның аппараттық жабдық тары.

· Енгізу-шығ арудың негізгі жү йесі (BIOS). BIOS – ты жү ктеу. POST процесі. BIOS-тың қ ызметі. BIOS-тың сақ талуы.

· CMOS (Complementary Metal-Oxide-Semiconductor) микросхемасы.

· ESCD (EXTENDED SYSTEM Configuration Data).

· NVRAM (NON VOLTAGE) қ айта қ осу – энергия тә уелді жады.

· ROM (READ ONLY memory) – тұ рақ ты еске сақ тау қ ұ рылғ ысы (ПЗУ – ТЕСҚ). PROM (Programmable ROM) – программаланатын ТЕСҚ.

Дербес компьютер компоненттеріне кіріктірілген программалық қ амтудың қ ызметі операциялық жү йе жү ктелмей тұ рғ ан кезінде компьютердің бү кіл бө лшектерін бір жү йеге біріктіру.