Психикалық статусты жазу.

Ауру тарихында психикалық жағ дайды белгілі бір ретпен жазу керек. Суреттеу схема бойынша сұ рақ қ а жауап ретінде болмауы тиіс, ол науқ астың жә не орын алғ ан психикалық бұ зылыстардың курделі, жоспарлы сипаттамасы болуы тиіс. Психикалық статусқ а дә рігердің жеке ойын кө рсететін сө з тіркесін жә не терминдерді жазуғ а болмайды: мысалы, «науқ аста жабысқ ақ ойлар бар», «науқ астың галлюцинациялары бар» т.б. Психикалық статуста науқ аспен контакт бар жоғ ы бекітіледі. Аурумен байланыс толық немесе формалды ө туі мү мкін: сұ рады-айттым, сұ рамады-айттпадым-деген тә різді. Байланыс толық емес болуы мү мкін: науқ ас ө зінің сандырақ тық немесе ө зге кү йзелістеріне қ атысты емес тақ ырыптарда ашық ә ң гімелесуі мү мкін. Ступор, негативизм, дисимуляция науқ астың дә рігерге деген сандырақ тық кө з қ арасында, императивті галлюцинациялар кезінде контакт қ иынғ а тү седі немес мү мкін болмайды.

Одан ә рі статуста аурудың уақ ытқ а, орынғ а, жеке басына байланысты бағ дары белгіленеді. Ес пен интелект бұ зылыстарында аурудың қ оршағ ан ортаны, уақ ытты бағ адарлауы бұ зылады, мысалы, науқ ас ауруханада екенін біледі, бірақ қ ай ауруханада екенін білмейді, жылды біледі, қ андай ай, кү н екенін білмейді. Науқ астың сандырақ ә серінен бағ дары бұ зылуы мү мкін: ө зін ауруханада емес тү рмеде жатырмын деп дә рігерді тергеуші деп, жазғ ан ауру тарихын тергеу қ ағ азы деп ойлайды. Кейбір аурулар екі жақ ты бағ дарлау болады: бұ л кезде ауру ө зін бір уақ ытта ауруханада да тү рмеде де жатырмын, кейбір науқ астарды емдейді, кейбіреулері тергеуде жатыр деп есептейді. Бағ дарлау бұ зылуы сана бұ зылыстарын анық тауды критерияларының бірі болып табылады. Делирий уақ ыт пен кең істікті бағ дарлау бұ зылысымен жү реді, аменциядан айырмашылығ ы бұ л кезде ө зіндік жеке тұ лғ асын бағ дарлау бұ зылысы болмайды.

Сонан соң қ абылдау бұ зылыстарын суреттейді: иллюзия, галлюцинация, психосенсорлық бұ зылыстар т.б.патологияның бұ л тү рі туралы мә ліметтерді ауруды арнайы сұ рау арқ ылы біледі: дауыстар естиді ме, олар қ андай естиледі, олар кө п пе, оларды кімдер айтады жә не т.б. Бақ ылау ә дісі арқ ылы галлюциялардың объективті белгілері анық талады (олардың мазмұ нына байланысты мимика, поза, жү ріс-тұ рыс жә не т.б.ө згереді). Осылайша нақ ты, тү пкілікті тү рде ойлау сипатталады: оның темпін, ассоцияциялық қ ызметін, логикалық ү рдістің бұ зылуы-жабысқ ақ тық тар, аса бағ алы идеялар, сандырақ. Ассоцияциялық ү рдістердің бұ зылуы кезінде науқ ас сө зінен ү лгісін немесе оның жазбасының ү зіндісін мысалғ а алуғ а болады. Одан ә рі еспен интелекті зерттеу мә ліметтері келтіріледі.Ес жө нінде мә лімет анамнез жинау кезінде аурудың сурақ тарғ а жауабынан білуге болады. Аурудың есі бұ зылғ анда анамнездік мә леметтерді науқ ас ретімен, толық жеткізе алмайды, соң ғ ы уақ ыт кезінде болғ ан, ағ ымдағ ы оқ иғ алар ұ мытылады. Ауруғ а жең іл еске сақ талатын информацияны ұ сынуғ а болады, оқ ығ ан кітабының кө рген кино филімінің мазмұ нын айтып беруге сұ ралады. Аурудың білім қ оры оның қ оғ амда алатын орнына сә йкестігі анық талады. Науқ астың ой тү йіндеу пікірлеу қ абілетін анық тау ү шін оғ ан арифметикалық қ ызметі қ ажет ететін қ арапайым есептеу операцияларын, сурет бойынша ә ң гімелеу, мақ алдарды тү сіндіріп бері т.б.ұ сынылады. Эмоциялар толық суреттеледі: кө ң ілкү й, реакциялар, жә не т.б.эмоцияларлық кө ріністер. Науқ ас эмоциясының кө лемі, тұ рақ тылығ ы, басым сипатты, ситуацияғ а жә не науқ астың физикалық кү йіне жә не жалпы психикалық мазмұ нғ а сә йкестігі кө рсетіледі. Осылайша, эйфория кезінде кө ң іл-кү й ә деттегіде кө терің кі емес, адекватсыз тү рде кө теріледі, мұ ндай жағ дайлар ө лім алдындағ ы кахексиялық ауруларда, ө кпе –жү рек жетіспеушілігі ауруларында, трансмуралды миокард инфарктында, алкоголизмнің 3-сатысында жә не т.б.жағ дайларда кездеседі. Депрессивті немесе маниакальды жағ дайларда дисфория, апатия, ү рей, қ орқ ыныш кезінде олардың белгілері кө ң іл аудару керек. Еріктік, қ озғ алыстық бұ зылыстар науқ астың активті жә не поссивті назарына, ә уестіктеріне, тілектеріне, аурудың ә рекетә мен жү ріс-тұ рысына ә серін тигізеді. Тексеру кезіндегі науқ астың мимикасын, пантомимикасын, сыртқ ы кө рінісін жә не бө лімшедегі жү ріс-тұ рысын суреттеу қ ажет. Психиалық статустың аяғ ында науқ астың ө з жағ дайына сыни кө з қ арасын жә не болашағ ына болжамын атап ө ту керек.