Сызыкты ДНК молекуласы уштарынын толык реплик-яланбау себебін, узару механизімінін сызбасын сызу және тусіндіру.

Реплекация аякталганда тузілген ДНК-нын жана тізбектері бастапкы тізбектен кыска болады. Ө йткені ДНК – полимераза ферменті жана тізбек синтездеу ушін озінің алдындагы ДНК –праймер-н 3 ушын

пайдалану тиіс. Сонгы праймер алып тасталгандыктан о-н 3 ұ шы болмайды. С\н: ДНК- праймер жок жерде ДНК полимераза жана фрагмент синтездей алмайды, нә тижесінде тузілген тізбек кыскалауболып, репликациянын толык журмегенін сипаттайды. Бірі ұ зын бірі кыска уштаруын ОВЕРХЕНГТЕР д.а.

55-60 Нуклеотидтен аз магынасыз уштары – ТЕЛОМЕРЛЕР

Репликация процесінде ДНҚ -ның жаң а тізбектері синтезделместен бұ рын алдымен РНҚ -праймердің синтезделіп қ ызметін атқ арып соң ынан оның шығ арылып тасталады.Эукариоттар репликациясының ерекшілігі осы синтезделген РНҚ -праймер бө лініп кеткен соң ә р репликация аяқ талғ анда тү зілген ДНҚ -ның жаң а тізбектері бастапқ ы матрициялық тізбектен сә л қ ысқ алау келеді. Жаң адан синтезделген тізбектің жетіспейтін бө лігінің ұ зындығ ы РНҚ -праймердің мө лшеріне 10-нуклеотидке сә йкес болады. Бастапқ ы матрициялық тізбектің 3-ұ шынан жаң а тізбектің комплементарлы5-ұ шы қ ысқ а болып аяқ талады.

Теломералардың болуы ДНҚ -ның тұ қ ым қ уалау ақ параты жазылғ ан учаскелерінің репликацияланбай қ алуынан сақ тайды. Жасушаның ә р бө лінуі сайын тү зілген жас жасушалардағ ы хромосомалардың теломералық учаскелерінің қ ысқ аруы ең соң ында олардың толық жойылып бірте-бірте ақ параты бар гендердің толық репликацияланбай қ алуына себеп болады.

Теломераза репликация аяқ талардан бұ рын ДНҚ -ның жаң а синтезделген тізбектерінің толық репликацияланбағ ан 5-қ штарын қ ысқ алау келген қ айталанатын нуклеотидтер жү йесімен немесе теломералармен жалғ ап ұ зартады.

7. Транскрипция ү рдісінің кезең дерінің сызбасын сызу жә не транскрипцияғ а қ атысатын ферменттерді сипаттау.

Генетикалық ақ параттың ДНҚ -дан а-РНҚ -ғ а кө шіріліп жазылу процесін транскрипция д.ат.

Транскрипция процесі ядрода арнайы фермент РНҚ -полимеразаның кө мегімен ДНҚ жә не синтезделетін а-РНҚ нуклеотидтердің комплементарлы жұ птасуы жолымен іске асырылады.А-РНҚ -ның тізбегінің синтезделуі 5^1→ 3¹бағ ытында жү реді, яғ ни жаң а нуклеотидтер синтезделетін а-РНҚ тізбегінің тек 3¹-ОН ұ шына жалғ анады.Транскрипция тұ тас бір хромосоманың бойында емес, тек ДНҚ -ның бір тізбегінің жеке учаскелерінде жү реді.ДНҚ молекуласының екі тізбегі бір-бірінен қ ызметтері б/ша ажыратылады: 1) Магыналы/ кодтаушы

2)Матрицалык б.б..

**********

РНК полимераза Кор-фермент жә не холоферменттен тұ ратын кү рделі курылым.

Кор- фермент 2 альфа тізбек-рінен жә не бэта, бэта штрих, омега суббірліктерінен турады. КОР ферментке сигма суббірлігі косылганда холофермент н\е активті кызмет аткаратын толык пішінді РНК-полимераза тузіледі.

********

β -β ’ суб-гі РНК- пол-ң катализдік орталыгын тузейді.

Сигма- фактор ДНК молекуласындагы старттык сигналды танып, РНК полмеразаны промотрдагы инициация сайтын табуга багыттайды.

А-РНК синтезі басталганнан кейін

σ -фактор холоферментте ажырайды. Ал калган кор фермент а-РНК синтезин ары карай жалгастырады.