Геннің трансляция удерісінің сызбасын сызу.

Тұ қ ым қ уалау ақ паратының а/РНҚ молекуласындағ ы нуклеотидтер жү йесінен полипептидтік тізбектің аминқ ышқ ылдары жү йесіне кө шірілу процесін трансляция д.а Прокориоттардағ ы трансляция: Инициация сатысында журеді: Аминқ ышқ ылының активтенуі; Активтенген аминқ ышқ ылы мен оғ ан сә йкес т/РНҚ ның кешен тү зуі; Ақ параттық РНҚ рибосоманың кіші суббірлігі мен кешен тү зілуі; А/РНҚ дағ ы старттық кодонды т/РНҚ антикодонының тануы; т/РНҚ аминқ ышқ ылы кешенінің рибосоманың кіші суббірлігімен жалғ ануы. IF2, IF3, IF4 факторлары қ атысады инициаторлық кешен тү зуге. Элонгация: Ө зінің амнқ ышқ ылымен байланысқ ан екінші т/РНҚ элонгация факторлары дейтін белоктар кө мегімен А учаскіге енеді. а/РНҚ ның кодонына ү ш нақ ты аминқ ышқ ылы бар т/РНҚ ның антикодонына комплементарлы сутектік байланыспен байл. Биосинтез жалғ асуы ү шін А учаске босауы керек. Сонд. а/РНҚ бойымен рибосома алғ а жылжиды. Бұ л транслокация д.а.

Терминация: Полипептидтік тізбектің синтезделіп ө суі рибосома а/РНҚ ғ ы терминаторлық кодондарғ а УАА, УАГ, УГА жеткенше жү реді. RF белоктары бұ ларды таниды. IF3 факторы а/РНҚ ны алыстап кетуін қ амтамасыз етеді. Эукариоттардағ ы трансляция (белоктардың биосинтез) процесі прокариоттардағ ығ а ұ қ сас жү реді, бірақ жасушалық қ ұ рылымның қ ұ рылымның кү рделілігіне байл.бірқ атар ө згешеліктермен ерекшелінеді. Мысалы: эукар/да инициация факторларының саны кө п; старттық кодон АУГ метионинде формилдік топ болмайды; экар/ң аРНКсы моноцистронды, тек бір полипептидті анық тайтын нуклеотидтер жү йесінен тұ рады.; Эукар/да рибасоманың кіші бө лігі(40S) аРНКң қ атынасуынсыз бірінші тРНКмен байланысады, ал прок/да алдымен 30S рибосома+аРНК кешені тү зіліп, соң ынан f Met- тРНК(fmet)-мен байланысады. Инициацияғ а e IF2, e IF3, e IF4A, e IF4B, e IF4D, IF5, IF6 факторлары қ атысады. Элонгацияғ а EF1, EF2 факторлары жә не ГТФ мен ГДФ энергиясы арқ ылы жү реді. Терминацияда терминациялық кодон енген кезде рилизинг факторлар пептидил трансфераза ферменті кө мегімен тізбекті Р-т-РНҚ дан ажыратады. т/РНҚ ны кешеннен шығ аруды eRF орындайды.

Трансляция цитоплазмада мына катысуымен журеді:

1. Аминкышкылдардын – 20 турі

2. аРНК

3. тРНК

4. Рибосомалар

5. Ферменттер: а) аминоацил –тРНКсинтетазалар – 20турі

б) пептидилтрансферазалар

6. АТФ- молекулалары

7. ГТФ-молк- пептидтік байланысулардын синтезін камтамасыз етеді

8. Ерігіш белоктар инициация ж\е тасымалдау факторлары

9. Бейорганикалык катиондар: К+; NH+; Mg+;