![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Доннанның мембраналық тепе-теңдігі
Диффузия, осмос жә не ультрафильтрация (ультрасү зілу) қ ұ былыстарын зерттей отырып, кө птеген зерттеушілер алғ аш мембранадан кристаллоидтардың иондары емін еркін ө теді де, ал коллоидтық бө лшектер ө тпейді деген ойда болғ ан. Доннан зольдердің электролитпен бірге диализдегенде бұ ндағ ы қ ұ былыстың кү рделі екенін кө рсетті. Электролит қ осқ ан кезде оның иондары коллоидтық бө лшектердің иондарымен ә рекеттесіп жү йеде мембраналық тепе-тең дік қ алыптасады. Осығ ан байланысты коллоидтық жү йеде осмос қ ысымы коллоидтық бө лшектерге ғ ана емес олардың тепе-тең дікте болатын оғ ан қ осылғ ан электролит иондарына да тә уелді болады. Бұ л мембраналық тепе-тең дікті алғ аш Доннан зерттегендіктен соның есімімен Доннанның мембраналық тепе-тең дігі деп те атайды. Осы мембраналық тепе-тең діктің негізгі жағ дайларын қ арастырайық. Бір осмометрдің қ абырғ асы арқ ылы коллоидтық бө лшек ө те алмайтындығ ын, ал электролит иондары емін-еркін ө те алатындай болсын. Оның ішінде Na+катионы мен коллоидтық анионнан R- тұ ратын ерітінді болсын. Бұ ндағ ы Na+ мен R- концентрациясын С1 деп белгілеп, осмометрдің сыртында таза еріткіш емес, коллоидтық ерітіндімен ортақ ионы бар электролит болсын (мысалы, NaCl). Ал оның концентрациясын С2 деп белгілейік. Сұ йылтылғ ан, ә рі кү шті электролиттерге диссоциация толық жү ретінін біле отырып, тепе-тең дікке дейін сырттан осмометрге ө тетін электролит санын X деп белгілеп осмометрдің ішіндегі жә не сыртындағ ы иондардың концентрацияларын сұ лбалық тү рде былай кө рсетуге болады.
р – осмостық қ ысым. Тепе-тең дікте болғ ан жағ дайда осмометрдегі қ ысым
оғ ан қ арама-қ арсы қ ысым
Мұ ндағ ы
Егер мембраналық тепе-тең дікті есепке алмасақ, онда қ арастырылып отырғ ан коллоидтық ертіндінің осмостық қ ысымы
тең болады. Жоғ арғ ы (4.3) тең деуді (4.4) -тең деуге бө лсек:
Бұ л ө рнек тепе-тең дік жағ дайдағ ы осмостық қ ысым бастапқ ы жағ дайдан қ аншалық ты ө згеретінін кө рсетеді. Тепе-тең дік болу ү шін мембранадан ө те алатын иондардың концентрацияларының кө бейтінділері сол мембрананың екі жағ ында да бірдей болу керек, яғ ни:
Бұ дан х-тің мә нін былайша табуғ а болады:
Егер х-тің мә нін (5) тең деуге қ ойсақ:
(4.8) - тең деуден егер сырқ ы электролиттік концентрациясы ө те аз болатын болса, яғ ни
Онда:
Ендеше
Мұ ндағ ы
Егер
яғ ни электролит мембрананың екі жағ ына бірдей белінеді. Егер
|