Сұйылтылған жүзгіндердің агрегаттық тұрақтылығы

Жү згіндердің агрегаттық тұ рақ тылығ ы – бұ л уақ ыт бойынша дисперстілік дә режесінің, басқ аша айтқ анда бө лшектер ө лшемі мен олардың жеке қ асиеттерінің ө згеріссіз сақ талу қ абілеті.

Сұ йылтылғ ан жү згіндердің агрегаттық тұ рақ тылығ ы лиофобтық кірнелердің агрегаттық тұ рақ тылығ ына ұ қ сас болады. Бірақ жү згіндер агрегаттық тұ рақ тылығ ы жоғ ары жү йелер болып табылады, ө йткені ө те ірі бө лшектерге ие, соғ ан сә йкес еркін беттің энергиясы аз болады.

Жү згіндегі агрегаттық тұ рақ тылық тың бұ зылуы кезінде коагуляция, дисперстік фаза бө лшектерінің жабысуы тө мен болады. Коагуляция- бұ л ө здігінен жү ретін ү деріс, ө йткені, ол фазааралық беттің азаюы есебінен жү йенің еркін энергиясының азаюымен болады Бұ л ү деріс лиокірнелерде ө тетін ү деріске ұ қ сас, онымен қ оса лиокірнелер коагуляциясы жү згіндердің пайда болуына ә келеді жә не одан ары да жү ре келе тұ нбаның пайда болуына ә келеді. Бұ л тұ нба кө бінесе, концентрленген жү згін (қ ойыртпақ), басқ аша айтқ анда қ асиеттері басқ а бө лімде қ арастырылатын қ ұ рылымдық жү йе болып табылады.

Жү згіннің агрегаттық тұ рақ тылығ ына қ ол жеткізу ү шін берілген екі шарттың кем дегенде біреуін орындау қ ажет:

· дисперстеуші ортаның дисперстік фаза бө лшектерінің беттеріне жұ ғ уы;

· стабилизатордың (тұ рақ тандырғ ыштың) бар болуы.

Бірінші шарт. Егер жү згін бө лшектеріне дисперстеуші орта жақ сы жұ қ са, онда олардың беттерінде серпімді қ асиеттеріне ие жә не ірі агрегаттардағ ы бө лшектердің байланысуына қ арсыласатын сольваттық қ абат тү зіледі. Бө лшектердің жақ сы жұ ғ ымдылығ ы полярлы сұ йық тар ү шін полярлы бө лшектерде жә не полярлы емес сұ йық тар ү шін полярлы емес бө лшектерде байқ алады.

Сольваттық тұ рақ тылық механизмі бар (стабилизаторсыз) агрегаттық тұ рақ ты жү згіндердің мысалы ретінде кварцтың судағ ы жү згінін жә не бензолдағ ы кү йенің жү згінін айтуғ а болады. Кварц суда, ал кү йе бензолда жақ сы жұ ғ ады, бұ л жү згіндер ү шінші қ ұ рамдассыз, яғ ни (стабилизаторсыз) агрегаттық тұ рақ ты болады. Егер жұ ғ уды болдырмай дисперстеуші ортаны ауыстырса, онда агрегаттық тұ рақ сыз жү йе алынады, яғ ни кү йе бө лшектеріне жұ ғ ылмайды, гидраттық қ абат пайда болмайды жә не қ орғ алмағ ан бө лшектер бір – бірімен оң ай байланысады.

Екінші шарт. Егер жү згін бө лшектерінде дисперстеуші орта нашар жұ қ са, онда стабилизаторды қ олданады.

Стабилизатор – бұ л дисперстік жү йеге қ осқ анда оның агрегатты тұ рақ тылығ ын жоғ арылататын, басқ аша айтқ анда бө лшектердің бірігуіне кедергі жасайтын зат.

Стабилизатор ретінде жү згіндер ү шін:

-Кіші молекулалық электролиттер.

-Коллоидтық БАЗ

-Ү МҚ қ олданады.

Олардың тұ рақ тандырғ ыш ә серінің механизмі ә ртү рлі; тұ рақ тандырғ ыштың табиғ атына байланысты лиофобтық кірнелердегіге ұ қ сас тұ рақ тылық тың бірнеше факторлары, жү зеге асырылады. Тұ рақ тылық тың мү мкін болатын себептері мынадай: адсорбциялы-сольваттық, электростатикалық, қ ұ рылымды-механикалық, энтропиялық, гидродинамикалық.

Егер тұ рақ тандырғ ыш ионогенді болса (ерітіндіде иондарғ а ыдырайды), онда тұ рақ тылық тың электростатикалық факторы міндетті тү рде ә сер етеді: бө лшектердің беттерінде қ ос электрлік қ абат тү зіледі, электрокинетикалық потенциал жә не бө лшектердің жабысуына қ арсыласатын сә йкес электростатикалық итеру кү ші пайда болады. Бө лшектердің электростатикалық тебілуі ДЛФО теориясымен сипатталады. Егер бұ л ионогенді зат- кіші молекулалы органикалық емес электролит болса, онда оның тұ тақ тандыру іс-ә рекеті тек осы фактормен шектеледі.Егер ионогенді зат - коллоидтық БАЗ жә не полиэлектролит болса, онда тұ рақ тылық тың басқ а да факторлары жү зеге асырылады.