Көбіктің тұрақтылығына әсер ететін факторлар.

Бұ л факторларды ү ш топқ а бө луге болады.

1) Кө біктү згіштердің болуына байланысты факторлар. Кө бік тү згіш ретінде кө бінесе қ олданылатын заттар:

- коллоидтық БАЗ

- Ү МҚ

Ә детте кө біктү згіштер ретінде гомологтық қ атардың ортаншы мү шелері пайдаланылады, яғ ни оның ішінде аниондық БАЗ катиондық жә не иондық еместерге қ арағ анда жақ сы кө бік тү згіштер болып табылады. Ү МҚ ішіндегі жақ сы кө біктү згіштер – полиэлектролиттер, мысалы ақ уыздар.

Ү лкен кө біктү згіштік мү мкіндігі бар кө біктү згіштерге 1- текті майғ ындарды тұ рақ тандыру қ абілеті бар кө біктү згіштер жатады. Кө біктү згіштік қ абілет деп берілген жағ дайларда (t, БАЗ концентрациясы, кө бік тү зетін ә діс) белгілі ерітінді кө лемінде алынатын кө бік кө лемін айтады.

Кө біктү згіштің концентрациясы маң ызды рө л атқ арады. Кө біктү згіштер коллоидтық БАЗ ү шін максмалды кө біктү згіштік қ абілет белгілі концентрациялық интервалда (аралық та) артып, концентрацияның одан ә рі ө суінен ол тұ рақ ты болып қ алады немесе тек азаяды. Ү МҚ жағ дайда кө біктү згіштік қ абілет концентрациясы артуына байланысты ө седі.

2) Дисперсиялық ортаның қ асиеттерімен байланысты факторлар. Ә детте кө біктегі дисперсиялық ортаны келесі параметрлер сипаттайды:

- тұ тқ ырлық тұ рақ тылығ ы жоғ ары болса, кө бік те тұ рақ ты болады;

- сутектік кө рсеткіш рН

- сұ йық тық тағ ы тө мен молекулалы электролиттердің болуы.

Соң ғ ы екі параметр кө біктү згіштің кү йін жә не қ асиеттерін анық тайды. Май қ ышқ ылдары жә не олардың негіздік тұ здары қ ышқ ылдық ортада іс жү зінде кө бік тү збейді. Ә детте максималды кө біктү згіш 8 < pH < 9 байқ алып, ал натрий олеатының жағ дайында кө бік тү зуі рН = 9 тең болғ анда ғ ана басталып, рН = 12-ге тең болғ анда да максималды мә нге жетпейді. Қ анық қ ан май қ ышқ ылдарының натрий тұ здарының қ атарындағ ы гидрофобтық тізбектің ұ зындығ ынан ө суіне байланысты кө бік тү зудің максимумы негіздік аймақ қ а ығ ысады.

Ионогендік емес БАЗ – дың кө бік тү згіштік қ абілеті 3-9 аралығ ында рН – қ а байланысты болмайды. Ақ уыздық ерітінділер изоэлектрлік нү ктеде максималды кө біктү згіш қ абілетіне ие болады. Желатин жә не лактальбумин ерітінділері рН = 4, 5 болғ анда максималды кө біктену қ асиетін кө рсетеді. рН – 2 болғ анда да кө біктү згіш қ абілеті аздап артады.

Желатин ерітінділерінің кө біктенуінің артуы негіздік ортада байқ алады. Тұ зды (яғ ни кө п мө лшерде тұ зы бар) суда кө біктің еселігі мен тұ рақ тылығ ы кө п емес, ал тең із суында ол тіпті тө мен болады.

3) Сыртқ ы ә серлермен байланысты факторлар:

- температура

- кө біктен сұ йық тық тың булануы

- механикалық ә серлері – сілкіну, жел жә не т.б.

Температураның жоғ арылауы кө біктің тұ рақ тылығ ына кері ә сер етеді, ө йткені:

- кө біктү згіш молекуласының десорбциясын кү шейтеді;

- қ абыршық тағ ы сұ йық тық тың булануын жылдамдатады;

- қ абыршық тағ ы сұ йық тық тың тұ тқ ырлығ ын азайтады.

Алайда тұ рақ танғ ан кейбір кө біктер ү шін ЖМҚ (қ амыр, ақ уыздық кө бік) тұ рақ танғ ан термиялық ө ң деу сұ йық дисперсиялық ортаның қ атты ортағ а ауысуынан қ атты кө бік тү зіліп, кө бікті шын мә нінде тұ рақ ты етеді.

Механикалық ә серлер кө біктің тұ рақ тылығ ына кері ә серін тигізеді, ө йткені:

- кө бік қ ұ рылымының механикалық бұ зылуы болады;

- қ абыршық тағ ы сұ йық тық тың булануы артады.

Барлық аталғ ан факторлар газдың табиғ атын қ арастырмады, ө йткені кө бік қ ұ рамындағ ы газдың жағ дайы кейбір газдардың сұ йық тық та ерігіштігінен басқ алары оның химиялық табиғ атымен аз байланыста болады, мұ ның бә рі кө біктің агрегаттық тұ рақ тылығ ы ү шін маң ызды.