Меншікті және молярлы жылу сыйымдылық түрлері.

Меншікті жылу сыйымдылығ ы деп, заттың бірлік массасын 1 К-ге қ ыздыру ү шін қ ажет жылу мө лшерін айтамыз.

Мольдік жылу сыйымдылығ ы деп, 1 моль затты 1 К-ге қ ыздыру ү шін қ ажет жылу мө лшерін айтамыз. Затты қ ыздыру немесе суыту жағ дайына байланысты тұ рақ ты кө лемдегі жылусыйымдылық Сv жә не тұ рақ ты қ ысымдағ ы жылу сыйымдылық Ср болады.

Заттардың жылу сыйымдылығ ы температурағ а тә уелді, сондық тан жылу сыйымдылық тың мә ні нақ тылы жә не орташа болып бө лінеді. Нақ тылы жылу сыйымдылық деп берілген температурадағ ы жү йенің жылу сыйымдылығ ын айтады. Орташа жылу сыйымдылық деп берілген екі температура аралығ ында оның мә нін айтады. Нақ тылы жылу сыйымдылық деп, дененің алғ ан шексіз аз жылу мө лшерінің сә йкесінше оның температура туындысына қ атынасын айтамыз. (13) С – молярлық жылу сыйымдылық, Дж/моль К

Орташа жылу сыйымдылық деп, заттың 1 моль-не енгізілген соң ғ ы жылу мө лшерінің температура айырымына Т₂ - Т₁ қ атынасын айтамыз.

. (14)

Тұ рақ ты кө лемде денеге берілген жылу мө лшері ішкі энергияның туындысына тең. . Нақ тылы жылу сыйымдылық мына тең деумен ө рнектеледі.

(15)

Тұ рақ ты қ ысымда денеге берілген жылу мө лшері энтальпияның туындысына тең. . Осыдан шынайы жылу сыйымдылық келесідей ө рнектеледі:

(16)

Заттың n моль –ін Т₁ - дан Т₂ – ғ а дейін қ ызыдыруғ а кеткен жылу мө лшері келесідей қ атынаспен анық талады:

(17)

(18)

Тұ рақ ты қ ысымдағ ы жә не тұ рақ ты кө лемдегі жылу сыйымдылық жү йенің кө лемін ө згерту ү шін істелген жұ мыс мә німен айрық шаланады.

(19)

1 моль идеал газ ү шін 1, К –ге қ ыздырғ анда p = const болғ анда . Яғ ни,

(20)

R - универсал газ тұ рақ тысы.

Сұ йық жә не қ атты денелерді қ ыздырғ анда кө лем аз ө згеретіндіктен

Жү йеде (жасалынатын) істелінетін жұ мыс екі бө ліктен тұ рады - бірі жү йе кө лемінің ө згеруімен сипатталады да (ү лғ аю жұ мысы) екіншісі пайдалы жұ мыс.

Жү йені 1 ° С-қ а қ ыздыруғ а кететін жылу мө лшерін жылу сыйымдылык деп атайды.

Дененің ө те аз мө лшердегі жылуының температура ө сімшесіне қ атынасы нақ ты жылу сыйымдылық деп аталады.

С = бQ / dТ (1)

1 моль заттың алғ ан жылу мө лшерінің Т1 мен Т2 аралығ ындағ ы, температура ө сімшесіне қ атынасы орташа молярлы жылу сыйымдылық деп аталады.

С = Q / dТ (2)

3. Нақ ты жылу сыйымдылық, орташа жылу сыйымдылық

Нақ ты жылу сыйымдылық орташа жылу сыйымдылық пен мынадай байланыста болады. Температуралық интервал 0-ге ұ мтылғ анда:

С = lim C ep, ∆ Т → 0

С = бQ / DT

1 грамм заттың жылу сыйымдылығ ын меншікті жылу сыйымдылық деп атаймыз.

1 моль заттың жылу сыйымдылығ ын молярлы жылу сыйымдылық деп атайды.

1 г-атом заттың жылу сыйымдылығ ын атомды жылу сыйымдылық деп атайды.

Функциялық химия курсында кө біне молярлы жылу сыйымдылық қ арастырылады. Меншікті жә не молярлы жылу сыйымдылық арасындағ ы байланысты былай кө рсетуге болады: См = Смен –М° (3), М - молекулалық масса

Жылу сыйымдылқ тың молярлы ө лшемдері. Дж/(моль К), меншікті -Дж/(г • к).

Физиканың ә дістерімен қ арастырылады. Термодинамикалық эмпирикалық формулалар қ олданылады.

Ср1*і = аі + віТ + СіТ2,

Ср1*і = аі + віТ + СіТ2 + dіТ2,

Ср*і = аі + віТ + С’i/Т2, мұ ндағ ы аі, ві, сі, сіі, сЧ - сандық коэффициенттер.