Күшті электролиттердің теориясы

Диссоциациялану қ абілеті бойынша электролиттерді кү шті, ә лсіз жә не орташа деп ү ш топқ а бө леді. Ғ алымдардың келісімі бойынша диссоциациялану дә режесі 30%-тен жоғ ары электролиттерді кү штілер қ атарына жатқ ызады, ал диссоциациялану дә режесі 3% тө мен электролиттерді ә лсіз электролиттер қ атарына, ал қ алғ андарын орташа электролиттер қ атарына жатқ ызады.

Диссоциациялану константасы.

Диссоциациялану процесін ерітіндінің концентрациясына тә уелсіз диссоциациялану константасы арқ ылы сипаттағ ан ың ғ айлы. Мысалы, ә лсіз электролиттер ө кілі сірке қ ышқ ылының диссоциациялануын қ арастырайық:

СН₃СООН ↔ СН₃СОО^- + Н⁺

Сірке қ ышқ ылы ә лсіз электролит болғ андық тан оның молекулалары иондарғ а толық ыдырамайды. Тү зілген иондар мен ыдырамағ ан молекулалар арасында берілген жағ дайғ а сайй тепе-тең дік орнайды. Термодинамика заң дары бойынша кез келген тепе-тең дік тепе-тең дік константасымен сипатталады:

Яғ ни, диссоциациялану процесі кезінде орнағ ан тепе-тең дікті сипаттайтын тепе-тең дік константасы диссоциациялану константасы (К_Д) деп аталады. Диссоциациялану константасы электролиттің диссоциациялану қ абілетін сипаттайды. Оның мә ні неғ ұ рлым ү лкен болса, соғ ұ рлым ерітіндіде иондардың кө п болғ аны. Диссоциациялану константасы белгілі бір температурады электролиттің берілген еріткіште диссоциациялануын сипаттайтын тұ рақ ты шама.

. Бұ л формуладан электролиттің диссоциациялану дә режесі оның ерітіндідегі концентрациясына кері пропорционал екенін кө руге болады. Ерітіндінің концентрациясы неғ ұ рлым тө мен болса, электролиттің диссоциациялану дә режесі соғ ұ рлым жоғ ары болады. Концентрацияғ а кері шамасын сұ йылу деп атайды. Яғ ни, ерітінді сұ йылғ ан сайын электролиттің диссоциациялану дә режесі жоғ арылайды. Бұ л заң дылық ты осы байланысты алғ аш байқ ағ ан ғ алым В. Оствальдтың қ ұ рметіне Оствальдтың сұ йылту заң ы деп атайды.

Электролиттің концентрациясы 100 есе азайғ анда, оның диссоциациялану дә режесі жуық шамамен = 10 есе жоғ арылайды.

Егер диссоциациялану дә режесі α > 0, 1 жә не диссоциациялану константасы К = 0, 1-0, 001 аралығ ында болса, онда есептеулерді дә л формула бойынша жү ргізу керек.

Егер [H⁺]= α c ескерсек:

Бұ дан [H⁺]² +К[H⁺] – Кс = 0

Жалпы α мен [H⁺] мә ндерін есептеу ү шін жуық формула мен дә л формулалардың қ айсысын қ олдану керек екендігін былай шешуге болады.

Егер α < 1Þ α ² < 0, 1² болса, онда α ² = ; < 1× 10^-2 немесе ² екенін кө реміз. Демек, электролиттің концентрациясы оның диссоциациялану константасының мә нінен кем дегенде 100 есе жоғ ары болса, сонда ғ ана жуық формуланы қ олдануғ а болады.