Эвтетикасы қарапайым күйдің үш комионентті диаграммасы.

Ү ш компонентті жү йелердің кү йін сипаттайтын параметрге температура, қ ысым жә не оның қ ұ рамына енетін екі компоненттің концентрациясы жатады. Ендеше мұ ндай жү йелердің толық кү йін диаграмма тө рт ө лшемді болуы керек. Осығ ан орай ү ш компонентті жү йелерді тұ рақ ты қ ысым жағ дайында қ арастырып, олардың диаграммасын кең істіктегі тік ү ш қ ырлыпризма тү рінде тұ рғ ызады, оның табаны ү ш компоненттің концентрациясына сә йкес келетін тең бү йірлі ү шбұ рыш, ал жү йе температурасына призманың биіктігі сә йкес келеді. Ү ш компонентті жү йенің тең діктегі кү йін қ ысым мен температура ешбір ө згеріссіз, тұ рақ ты қ алатын жағ дайда зерттесе, призманың табанына параллель болатын жазық тағ ы тең ү шбұ рышта қ иындығ а айналады. Бұ л ү шбұ рыш жү йедегі компонент қ ұ рамын ө рнектейді жә не жү йені қ арастыру едә уір жең ілдейді.

Ү ш компонентті жү йелердің кү йін сипаттау ү шін ү шбұ рышты жә не тік бұ рышты диаграм- маларды қ олданады. Ү шбұ рышты диаграммаларды Гибб не Розебум ә дістерінің бірін пайда-ланып тұ рғ ызады. Осы ә дістердің екеуіне де тө белері А, В жә не С компоненттеріне сә йкес келетін тең қ абырғ алы ү шбұ рыш қ олданылады. Осы ү шбұ рыштың ә р қ абырғ асы екі компонентті системаның қ ұ рамын кө рсетеді. Олай болса, осы ү шбұ рыштың кез-келген қ абырғ асында жатқ ан ә р қ ұ рамын, ал оның ішінде орналасқ ан нү кте екі компонентті жү йенің қ ұ рамдық қ атынасын сипаттайды.

Клаузиус-Клапейрон тең деуібір компонетті жү йенің фазалық кү йіне температура мен қ ысымның ә серін кө рсетеді:

(4)

мұ ндағ ы – фазалық ауысу жылу; Т– фазалық ауысудың температурасы. ∆ – фазалық ауысу кезіндегі жү йенің молярлық кө лемінің ө згеруі. туындысы булану, возгонка процестері ү шін қ анық қ ан бу қ ысымының температура ө згергендегі ө згеруін кө рсетеді.

Егер ∆ V = V₂ – V₁ жә не V₂ > > V₁ , онда тең деуді келесідей тү рде болады:

(5)

мұ ндағ ы – буланудың молярлық жылуы.

Температура жоғ арлағ ан сайын сұ йық тық бетіндегі қ анық ан бу қ ысымы артады.

Балқ у процестері ү шін тең деу:

немесе (6)

Клаузиус- Клайпейрона тең деуінің дифференциалдық тү рі келесідей:

(7)

Екікомпонентті жү йенің кү й диаграммасы.

Екі компонентті жү йе ү шін қ ысым тұ рақ ты болғ анда, Гиббстің фазалар ережесі мына тең деумен анық талады:

с = 2 – ф + 1 = 3 – ф.

Қ атты фазалы екікомпоненті жү йенің кү й диаграммасын балқ у диашраммасы дейді н/е термиялық талдау.

Балқ у диаграммасы жү йе кү йінің қ оспалардың балқ у температурасынан жә не олардың қ ұ рамынан тә уелділігін кө рсетеді.

Термиялық талдау температураның уақ ыт бойынша ө згеру сипаттамасы бойынша жү йенің салқ ындау кезіндегі ө згерісін айтады. Салқ ындау қ исық тары бойынша екі компоненті жү йенің кү й диаграммасын тұ рғ ызады.

Негізгі кү й диаграмма тү рлеріне: эвтетикалық диаграмма, конгруэнтті жә не инконгруэнтті балқ итын химиялық қ осылыстар, қ атты жә не сұ йық фазада ерігіштігі шектелген жә не шектелмеген.

Сурет.2. Қ атты кү йінде ерімейтін А жә не В компоненттердің балқ у диаграммасы.

Т_А, Т_В –А и В компоненттерінің таза кү йіндегі балқ у температурасы.

Химиялық потенциал- белгілі бір зат компоненттерінің қ андай кү йде екенін сипаттайтын шама. Химиялық потенциалдың гомогенді жә не гетерогенді системадағ ы химиялық реакциялар мен химиялық тепе-тең дікті зерттеудегі маң ызы зор.

Фазалар компоненттерінің химиялық потенциалы барлық фазаларда бірдей болғ анда, мынадай қ орытынды шығ ады: берілген компоненттің химиялық потенциалы ө зара тепе-тең дік жағ дайында болатын қ атты дене мен бу немесе сұ йық пен бу фазалары ү шін бірдей болады.Енді осы айтылғ аннан аса маң ызды тағ ы да бір тұ жырым пайда болады: барілген компоненттің қ анық қ ан буының парциалды қ ысымы компоненттің тек будағ ы ғ ана емес,

сондай-ақ онымен тепе-тең дікте болатын қ атты дене немесе сұ йық тың химиялық потенциалын сипаттайды.