Эпидемиологиясы. БГП таралымы —щамамен 500 адамға 1 жағдай, жаңа жағдайлар жиілігі жылына 100000 халыққа 25 жағдай

БГП таралымы —щамамен 500 адамғ а 1 жағ дай, жаң а жағ дайлар жиілігі жылына 100000 халық қ а 25 жағ дай. Гиперкальциемия синдромының шамамен 35%-ы БГП-мен байланысты (гиперкальциемия ересектерде 0, 5-1, 1% жағ дайда тіркеледі, жиі 50 жастан асқ ан ә йелдерде; госпитализацияланғ ан науқ астардың 5%-да кө рініс береді.). БГП қ антты диабет пен қ алқ анша безі ауруларынан кейін эндокринді аурулардың ішінде ү шінші орынды иемденеді. Сырқ аттанудың жасқ а байланысты шың ы 40–50 жасқ а сә йкес келеді, соның ішінде БГП ә йел адамдарда 2 есе жиі кө рініс береді, оның 3%-ы менопаузадан кейін ә йел адамдарда дамиды. БГП несеп-тас ауруымен сырқ аттанғ ан науқ астардың 2–5%-да кө рініс береді.

Клиникалық кө ріністері

Науқ астардың басым кө пшілігінде БГП симптомсыз ө теді жә не диагноз гиперкальциемияғ а байланысты зерттелген науқ астарда қ ойылады.

1. Бү йректік симптомдарғ а полиурия, полидипсия, пиелонефритпен асқ ынғ ан нефролитиаз (25%), сирек бү йрек жеткіліксіздігіне ә келетін нефрокальциноз жатады.

2. Асқ азан-ішектік симптоматика: анорексия, лоқ су, обстипация, метеоризм, жү деу. 10 % жағ дайда асқ азан жә не/немесе ұ лтабар ойық жарасы, 10 % — панкреатит, сирек панкреакалькулез дамиды. Ө т-тас ауруы жалпы популяциямен салыстырғ анда екі есе жиі кө рініс береді.

8.4 сурет. Біріншілік гиперпаратиреоз кезіндегі білек рентгенограммасы: фалангалардың субпериостальды резорбциясы

3. Жү рек-қ антамырлық симптоматика: артериялық гипертензия жә не оның асқ ынулары.

4. Сү йектік ө згерістер: остеопороз, хондрокальциноз; ауыр БГП: субпериостальды резорбция, білек, аяқ фалангаларының акроостеолизі (сурет 8.4), қ аң қ а деформациясы, сү йектердің патологиялық сынық тары (8.5 сурет), кисталар, алыпжасушалық ісіктер жә не эпулидтер (кисталық тү зілістер).

5. Орталық жү йке жү йесі: депрессия, ұ йқ ышылдық, естің бұ зылуы, қ озғ ыштық, терінің қ ышуы.

6. Гиперкальциемиялық криз — БГП-дің ө те сирек ауыр асқ ынуы. Ү демелі дамығ ан анорексиядан кейін ұ йқ ышылдық, ступор, кома, психоз, лоқ су, қ ұ су, эпигастрий аймағ ындағ ы ауыру сезімі, жылдам дамитын ә лсіздік, сусыздану, анурия, комотозды жағ дай тә н. Ең ауыр асқ ынулары- дененің проксимальды бө ліктерінің, қ абырғ а аралық бұ лшық еттердің, кө кеттің миопатиясы, 38–39 °С дейін қ ызба.

8.5 сурет. Біріншілік гиперпаратиреоз кезінде тізе мен білек сү йектерінің сынық тары мен псевдосынық тары

Криз қ ан сарысуында кальций дең гейі 4 ммоль/л болғ анда ғ ана кө рініс беріп, ұ зақ қ а созылғ ан тө сек тә ртібі, тиазидті диуретиктер, кальций дә рілері жә не D дә румендерін жиі қ олданғ анда дамиды.