Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының тежеу режиміндегі механикалық сипаттамалары

Қ озғ алтқ ыштарды тежеу ә дістері

Тежеу режимінде қ озғ алтқ ыштың сипаттамалары

Қ озғ алтқ ыштарды тежеу ә дістері

Тә уелсіз қ оздырылғ ан тұ рақ ты ток электр қ озғ алтқ ыштарының ү ш тежелу ә дісі бар: 1) рекуперативтік; 2) динамикалық; 3) қ арама-қ арсы қ осып тежеу.

Рекуперативтік тежеу

Бұ л ә діс қ озғ алтқ ыш якоріне келтірілген кернеу қ андай да бір себептерден қ озғ алтқ ыштың ЭҚ К-нен аз болғ ан жағ дайда іске асырылады. Мұ ндай кернеудің ө суі электрлік кран немесе кө тергіш машина ауыр жү кті тө мен тү сіргенде пайда болуы мү мкін. Егер қ озғ алтқ ыш жү кті тү сіру жағ ына қ осылса жә не жү к тудыратын момент механизмнің барлық буындарында ү йкеліс моментінен асып кетсе, онда қ озғ алтқ ыш якорінің жылдамдығ ы идеалды бос жү ріс жылдамдығ ынан жоғ ары болады, жә не машина автоматты тү рде қ озғ алыс режимінен рекуперативтік тежеу режиміне ө теді. Бұ л режимде қ осылу схемасы қ озғ алыс режиміндегі схемадай болады. Бірақ ₀ болғ андық тан, (3.2) ө рнегіне сә йкес, ЭҚ К ө седі жә не желі кернеуінен жоғ ары болады. I_я қ атысты (3.1) тең деуін шешіп, қ озғ алыс режимі ү шін келесі тең деуді аламыз:

I_я= (U – Е)/R. (4.1)

Рекуперативтік тежеу ү шін, Е U болғ андық тан,

- I_я.= (Е – U)/R. (4.2)

(4.2) тең деуіндегі “-” таң басы якорь тогының бағ ыты ө згеретіндігін кө рсетеді. Яғ ни, қ озғ алтқ ышгенераторлық режимде жұ мыс істейді, желіге электрлік энергияны қ айтарып береді. Қ озғ алтқ ыш моментінің алдындағ ы таң ба да ө згеріп, ол тежегіш момент болады.

Қ озғ алтқ ыш реттелетін шығ ыстық кернеу кө зінен (тұ рақ ты ток генераторы, тиристорлық тұ рақ ты ток тү рлендіргіш) қ оректенген кезде қ озғ алтқ ыштың кез-келген жылдамдығ ында рекуперативтік тежеу алуғ а болады. Бұ л ү шін Е U шартын орындау жеткілікті. Бұ л қ орек кө зінің шығ ыс кернеуін азаю жағ ына реттеу арқ ылы оң ай орындалады.

Қ арастырылғ ан тежеу ә дісі тиімді болвп табылады, себебі электрлік энергияны желіге қ айтарды.

Динамикалық тежеу

Қ озғ алтқ ышты динамикалық тежеу режиміне ауыстыруғ а мү мкіндік беретін схема 4.1-суретте келтірілген.

Қ озғ алтқ ышты динамикалық тежеу режиміне ауыстыру ушін К1 жә не К2 контакторлары кө мегімен якорь орамасын тұ рақ ты ток кө зінен ажырату жә не К3 контакторымен якорьлік тізбекті Rт реостатына қ осу қ ажет. Сонымен қ атар қ оздыру орамы, қ озғ алтқ ыштың режиміндегідей, желіге немесе тә уелсіз тұ рақ ты ток кө зіне жалғ анғ ан кү йінде болады. Жетектің жә не жұ мыс машинасының қ озғ алушы бө ліктерінде сақ талғ ан кинетикалық энергия арқ асында айналуы жалғ асады. Якорь орамасында ток тудыратын ЭҚ К қ ойылады. ЭҚ К бағ ыты сақ талады, себебі жылдамдық бағ ыты, қ оздыру орамындағ ы ток бағ ыты ө згермейді, ал якорь тогының жә не қ озғ алтқ ыш білігіндегі моменттің бағ ыты ө згереді. Яғ ни, қ озғ алтқ ыштың қ озғ алыс бағ ытына қ арсы тежегіш момент ө седі, жә не осының ә серінен қ озғ алтқ ыш тоқ тайды.

а) б)