Маўленчы этыкет і культура зносін.

Тэрмін «культура маўлення» азначае якасць маўлення і навуку аб якасці маўлення

Ва ўсякім разе імкненне да валодання мовай павінна праходзіць праз усё наша жыцце.Паняцце «культура» ўключае і культуру ўзаемаадносін, культуру маўленчых паводзін, якая з’яўляецца састаўной часткай агульнай культры. Чым вышэйшы ўзровень культуры чалавека, тым вышэйшая культура маўленчых паводзін. Маўленчыя паводзіны звязаны з сітуацыяй маўлення, з роляй, якую выконвае носьбіт мовы, бо, напрыклад, адзін і той жа студэнт па-рознаму паводзіць сябе ў маўленчай сітуацыі з аднакурснікамі, з выкладчыкам, з дэканам, на экзаменах і на вуліцы.

Правілы маўленчых паводзін рэгулююцца моўным этыкетам. Моўны этыкет-абумоўленая традыцыямі, нормамі маралі сістэма моўных формул, якія прымяняюцца з мэтай устанавіць і падтрымаць кантакт з субяседнікам. Моўныя нормы праяўляюцца ў сітуацыях прывітання, развітання, удзячнасці, адабрэння, спачування, віншавання, звароту, просьбы, парады, загаду і г.д. У формулах моўнага этыкету, якія выкарыстоўвае чалавек, адлюстроўваецца ўзровень яго адукацыі, выхаванасці, культуры, маўленчага асяроддзя.

Моўны этыкет – неабходная частка культуры маўленчых паводзін кожнага носьбіта мовы. Самыя агульныя правілы прымянення формул моўнага этыкету – ветлівасць, добразычлівасць, спагадлівасць, дабрата, павага да старэйшых, жанчын і дзяцей, справядлівасць і г.д.

Асноўнымі кампанентамі культуры маўлення з’яўляюцца правільнасць, дакладнасць, лагічнасць, чыстата, выразнасць, дарэчнасць.

Правільнасць маўлення прадугледжвае захоўванне носьбітамі мовы норм літаратурнай мовы, што забяспечвае адзінства моўных сродкаў і ўзаемаразуменне паміж тымі, хто вядзе гаворку.

Мова развіваецца, мяняецца, адлюстроўваючы змены ў жыцці грамадства, таму пастаянна перавыдаюцца акадэмічныя граматыкі, слоўнікі, адзначаючы пэўныя змены адносна правіл правапісу, норм вымаўлення і інш.

Закон Рэспублікі Беларусь «Аб правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» быў пры-няты Палатай прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 24 чэрвеня 2008 года, адобраны Саветам Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 28 чэр-веня 2008 года і падпісаны Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь 23 ліпеня 2008 года. Гэты закон уступіў удзеянне з 1 верасня 2010 года.

Часам у мове адзначаецца варыянтнасць, якая з’яўляецца натуральнай з’явай існавання моўнай нормы.

Але не ўсе варыянты дапушчальныя ў маўленні, многія з іх з’яўляюцца адхіленнямі ад літаратурнай нормы, напрыклад, можна дагаво́ р, кіламе́ тр, але нельга до́ гавар, кіло́ метр, бо апошнія памылковыя. Для выбару правільных варыянтаў, адпаведных норме літара-турнай мовы, лепш за ўсё карыстацца слоўнікамі, даведнікамі.Правільнасць маўлення выяўляецца ў разнастайнасці літаратурных норм, сярод якіх выдзяляюцца: арфаэпічныя нормы, акцэнталагічныя, арфаграфічныя нормы.

Але толькі валодаючы літаратурнай нормай, можна павышаць культуру маўлення, дбаць не толькі пра прыгожае, але і правільнае маўленне.