Бейін алды даярлықтың мақсаты мен міндеттерін түсіндіріңіз?

Бейіналды даярлық мақ саты – балаларды бейінді дұ рыс таң дауғ а ү йрету, баламаларды анық тауғ а қ абілетін дамыту, оларды бағ алау, ө з таң дауына жауап бере алуы.

Бейіналды даярлық міндеттері:

- оқ ушылардың мү дделерін, бейімдері мен қ абілеттерін анық тау;

- 3-ші баспалдақ та оқ ыту бейінін таң дауғ а бағ ытталғ ан танымдық жә не кә сіптік қ ызметтің тү рлі салаларында практикалық тә жірибе қ алыптастыру;

-оқ ушылардың кә сіптік қ алыптасуына байланысты психологиялық -педагогикалық кө мек кө рсету;

-оқ ушылардың болашақ кә сіптік қ ызметіндегі табыстылығ ын қ амтамасыз ететін негізгі қ ұ зыреттіліктер мен танымдық мү дделердің кең спектрінің дамуы;

-оқ ушылардың ары қ арай білім алу бағ ытын таң дау туралы шешім қ абылдай алу қ абілетін қ алыптастыру;

-білімді мең геруге ғ ана емес, сонымен қ атар, ойды дамытуғ а, тә жірибе дағ дыларын жасауғ а, оқ ушылардың ө здігінен білім алуы рө лін кө теру жә не белсенді ә дістерді қ олдануғ а бағ ыттау.

40. Бейіндік оқ ытудың білім беру мазмұ нын жаң ғ ырту бағ ыттары қ андай? Жоғ ары сатыдағ ы бейіндік оқ ытуғ а кө шуде мектеп тө мендегі ү лгідегі нұ сқ алардың бірін ұ сынуғ а болады:

1. Жоғ ары оқ у орны мен жалпы толық орта білім беруден кейінгі кә сіптік оқ у орнына бағ ытталғ ан бейіндік сыныптарды ұ йымдастыру жеке оқ у жоспарымен жү зеге асыра алады. Оқ ушылар кә сіби білім беру оқ у орынарына сә йкес оқ у пә ндерін терең оқ уғ а мү мкіндік алады.

2. Бейіндік сыныптар ө зара байланыстары бар пә ндердің топтамасынан қ ұ рылғ ан курстарды оқ иды. Мұ нда бейіндік білім беру мазмұ ны нақ ты кә сіби оқ у орнына бағ ыт талмайды. Мысалы, физикалық -математикалық, жаратылыс тану ғ ылым салалары бойынша, техникалық жә не техно логиялық жә не тағ ы басқ а бейіндер бойынша.

3. Икемділігі жоғ ары бейіндік сыныптардың қ ұ рылуы. Мұ нда оқ ушылар бейін бойынша білім алуындағ ы оқ у жоспары екі бө лімнен қ ұ ралады:

- міндетті, барлық сынып оқ ушылары білім беру мазмұ нын міндетті тү рде шектеулі жағ дайда мең гереді(минимум);

- вариативті, терең детілген дең гейде жеке немесе пә ндердің топтарынан қ ұ рылғ ан пә ндерді мең геру кө зделеді. Вариа тивтік оқ у курстарын оқ ып игеруде оқ ушылар қ осымша екі топқ а бө лінеді. Бұ л формада бейіндік сыныптың бө лінуі, ә сіресе, мектепте параллель сыныптар болмағ ан жағ дайда тә жірибелеуге қ олайлы болып табылады.

41. Бейіндік оқ ытудың білім беру мазмұ ны мен қ ұ рылымы қ андай қ ұ жатта анық талады? Типтік оқ у жоспары қ андай типті курстар кө здейді? Бейінді оқ ытуды енгізу, кө п ретте, мектептің типтік оқ у жоспарын (ТОЖ) қ алыптастырудың дә стү рлі жолдарына ө згерістер енгізеді. Бұ л қ ұ жаттың мектеп ө мірінде, оқ ыту мазмұ нында, оқ у ү дерісін ұ йымдастыруда маң ыздылығ ы зор, оны қ ұ растыру ұ станымдарын ө згерту арнайы талқ ылап қ арастыруды қ ажет етеді. Білім беру мазмұ нының теориясы (соның ішінде жалпы білім беру) соң ғ ы кезге дейін бө лшек тенген, ү зінділерден тұ ралғ ан, педагогиканың басқ а тараулары на кірігіп кеткендей болатын. Бұ лай толығ ымен мектептің оқ у жоспарын қ ұ рудың басқ а да мә селелеріне қ атысты айтуғ а болады. Егер педагогиканың осы саласын сипаттайтын болсақ, кү ні кешеге дейін қ олданыста болғ ан білім беру мазмұ ны тұ жырымдамасы қ андай болсын, білім беру ұ йымдарының оқ у жоспарына қ андай пә нді кіргізуге болатыны туралы толық қ анды жауап бере алмады. Сондық тан, олар тә жірибеде тиімді лікпен қ ызмет ете алмады, тү сіндіре алатын жә не болжай алатын қ ажетті кү ш қ уаты болмады.

Қ азіргі кезең де дидактика жалпы білім берудің инвариантты негізін жә не сол негізді қ ұ райтын оқ у пә ндерінің тізімін анық тауғ а мү мкіндік беретін тұ жырымдамалық негізге ие.

Мектептің жоғ арғ ы сатысында бейіндік оқ ытудың осындай типтік оқ у жоспарын жү зеге асыру ү шін маң ызды болып табылатын екі қ ағ иданы атап ө ту керек.

Біріншіден, типтік оқ у жоспары жобасының негізіне жалпы орта білім беру стандартының жобалары енгізілген. Бұ л мә селе, кө п жағ дайда, оқ у жоспарының жалпы мазмұ нын, базалық жә не бейіндік дең гейлердегі жекелеген пә ндерді оқ уғ а бө лінетін уақ ытты анық тауғ а негіз болды.

Екіншіден, типтік оқ у жоспарының қ арастырылып отырғ ан жобасы мен мектепте қ олданылып жү рген оқ у жоспарының сабақ тастық тығ ы сақ талынып, мектеп біліміне қ ойылатын жаң а талаптарды енгізеді. Бұ л ретте мектеп білім беру мазмұ нының қ ұ рылымы мен мазмұ нын эволюциялық жолмен ө згерту ұ станымы басшылық қ а алынып, оғ ан педагоги калық тұ рғ ыдан негізделген жә не тә жірибеде ө зін ақ тағ ан инновациялар енгізіледі

42. Бейіндік оқ удың базалық жә не бейіндік қ ұ рамы қ андай екен? Элективтік курстарғ а сипаттама берің із? Бейіндік оқ ытуды жү зеге асыру бейіндік емес (жалпы білім беретін міндетті пә ндер) оқ у пә ндері мен оның сағ ат кө лемін қ ысқ арту, интеграциялау арқ ылы орындалады.

Таң дау немесе элективтік курстар бейіндік оқ у пә ндерімен жалпы жә не кә сіби білім беру мазмұ нының сабақ тастығ ын, болашақ кә сіби білімі мен кә сіби іс-ә рекетін таң дауды қ амтамасыз етеді.

Элективтік курстар – оқ ушылардың таң дауы бойынша қ атысуы міндетті курстар болып саналады. Олар мектептің жоғ ары сатысындағ ы бейіндік оқ ыту қ ұ рамына кіреді. Элективтік курстар жоғ ары сыныптардағ ы білім мазмұ нының вариативтік бө лігінің компоненті болып табылады. Ә рбір оқ ушының жеке білімге қ ызығ ушылығ ын, сұ ранысы мен қ абілеттерін қ анағ аттандыруғ а қ ызмет етеді. Олар жеке білім беру бағ дарламаларын қ ұ рудың маң ызды қ ұ ралы болып саналады. Ө йткені, оқ ушының ө з қ ызығ ушылығ ын танытып, болашақ ө мірлік жоспарымен байланысты болатын пә ндер сұ рыпталынады. Осылай, элективтік курстар, жоғ ары сынып оқ ушыларының ә р алуан білім сұ раныстарына жауап беретін базалық жә не бейіндік курстардың мү мкіндіктерін толық тыр- ады жә не дамытады. Ұ сынылатын бейіннің қ ұ рамындағ ы элективтік курстардың саны оқ ушы таң дайтын курстардың санынан біршама артық анық талады.

Мынадай элективтік курстардың типтерін ұ сынуғ а болады:

1) пә ндік элективтік курстар;

2) оқ ушылардың табиғ ат пен қ оғ ам туралы білімін кіріктіруге арналғ ан пә наралық элективтік курстар;

3) типтік оқ у жоспарына енбейтін пә нер бойынша элективтік курстар.

Элективтік курстар мынадай міндеттерді шешеді:

- бейіндік оқ у пә нінің мазмұ нын терең дету;

- базалық пә ндердің бірінің мазмұ нын кең ейту;

- оқ ушылардың таң дағ ан салалары бойынша танымдық қ ызығ уын қ анағ аттандыру;

- адами қ ызмет аясындағ ы белгілі бір салағ а деген кә сіби қ ызығ уының уә жделуі;

- бейіндік жалпы білім беретін пә ндер – жоғ ары дең гейдегі пә ндер болып табылады. Олар ә рбір бейінді оқ ытудың бағ ытын анық тайды.