Металдардың негізгі кен орындарының түзілуі.

Металдардың химиялық активтілігіне сипаттама. Металдардың химиялық активтілігі элементтердің Периодтық жү йесіндегі орналасуы мен сыртқ ы электрондық қ абатынан ө зге, ерекше маң ызды теориялық жә не тә жірибелік мә ні бар металдардың электрхимиялық қ асиеті, яғ ни, металдың кернеудің электрхимиялық қ атардағ ы орныменен сипатталады. Кернеу қ атары (активтілігінің) — бұ л металдардың нормальді электродтық потенциалының ө су тә ртібі бойынша олардың орналасуының бірізділігі. Электрод пен сонымен тү йісетін электролит арасындағ ы электростатикалық потенциалдар айырмасы. Электродты потенциалдың абсолюттік шамасын анық тау мү мкін емес, сондық тан тә жірибеде оның салыстырмалы мә ндерін қ олданады. Кернеу қ атарында нө лдік ретінде сутегі потенциалы қ абылданғ ан. Кез-келген терісэлектрлірек металл қ осылыстардан оң электрлі металдарды ығ ыстыруғ а қ абілетті. Теріс электродты потенциалды металдар ү лкен химиялық активтілікпен ерекшеленеді, яғ ни жең іл тотығ ады жә не кө птеген металдық емес элементтермен активті ө зара ә рекеттеседі.

Металды шаймалауғ а арналғ ан еріткіштер тү рлері. Шаймалау – қ атты фаза компоненттерін тотық тырғ ыш қ атысқ ан жағ дайда (мысалы, оттегі) еріткіш кө мегімен селективті бө ліп алу процесі. Шаймалау кезінде негізгі реакциялар қ атты жә не сұ йық фазалардың бө ліну шекарасында ө теді жә не диффузиялық сипатта болады. Шаймалау нә тижелеріне едә уір ә сер ететін бастапқ ы пульпаның қ арқ ынды араласуы жә не тү йісуші материалдардың беттік қ асиеттері, мысалы, электрохимиялық. Шаймалау нә тижесінде екі ө нім алынады: бө лініп алынатын металдың ерітіндісі, оның концентрациясы тө мен, қ оспалармен ласталғ ан болады, жә неде ерімеген қ алдық, ол негізінен бос жыныстардың минералдары мен қ иын еритін кү рделі минералдық компоненттерден тұ рады.

Еріткіштер ретінде су, қ ышқ ылдар ерітінділері, сілтілі металдардың гидроксидтері немесе тұ здары пайдаланылады. Шаймалау процесі еріткіш ретінде суды қ олданғ ан кезде ғ ана таза физикалық механизмге ие болады. Қ алғ ан жағ дайлардың бә рінде еріту химиялық реакциямен қ атар жү реді, бұ л кезде бө ліп алынатын металл алдымен суда еритін қ осылыс нысанына ө теді. Шаймалау ерітінділерінен металдарды шө ктіру бірнеше ә дістермен жү зеге асырылады: сулы ерітінділердің электролизімен, цементациямен, қ ысым астында газтә різдес тотық сыздандырғ ыш арқ ылы (сутегімен) тотық сыздандырумен немесе кристалдаумен (буландырумен).

Шаймалау ерітінділерін қ оспалардан тазарту ү шін органикалық жә не органикалық емес реагенттермен химиялық шө гілдіру, цементация, гидролиз жә не кристалдау ә дістерін қ олданады. Бұ л операциялар шаймалау кезінде алынғ ан ерітінділер, олардан тү пкілікті ө німді алуғ а жарамсыз немесе ө з бетінше қ ұ ндылығ ы бар қ оспалы болғ ан кезде жү ргізіледі.

Ерітінділердің шоғ ырлануын шаймалаудан ө те кедей ерітінділер алғ ан кезде жү ргізеді. Кө п жағ дайларда ерітінділердің концентрациясын жоғ арылатуды буландыру жолымен алады.

Тү сті металдар гидрометаллургиясында (ә сіресе сирек жә не бағ алы металдар ө ндірісінде) сорбциялық (ион алмасу) жә не экстракциялық процестер кең інен қ олда