Негізгі тағамдық заттар мен энергияға деген адамның физиологиялық орташа тәуліктік қажеттілігі.

Тамақ тану адамның денсаулығ ын, оның ө мірінің ұ зақ тығ ын жә не сапасын, дү ниеге дені сау ұ рпақ келтіруін анық тайтын негізгі факторлардың бірі. Тағ амның энергетикалық, пластикалық, био- жә не иммунореттеушілік, реттеушілік-бейімдеушілік, т.б. қ ызметтерінің арқ асында ағ заның ішкі ортасының тұ рақ тылығ ы, ө суі, дамуы жә не ә р тү рлі тіндердің, мү шелер мен жү йелердің қ ызметі қ амтамасыз етіледі. Жұ қ палы емес аурулардың даму қ аупі тө мендейді. Ағ заның бейімделушілік жә не қ орғ аныштық қ асиеттері жоғ арылайды. Аурудың салдарынан бұ зылғ ан ағ заның гомеостазы жә не ә р тү рлі жү йелерінің жұ мысы қ алпына келеді. Тамақ тану тә ртібі дегеніміз – ас қ абылдауда белгілі бір уақ ытқ а бағ ыну, сондай — ақ тамақ тану кезінде астың мө лшерін жә не мә зірін сақ тау деген ұ ғ ымды білдіреді. Тамақ тану режиміне мына тө иендегі принциптер енеді. Рационалды тамақ танудың негізгі қ ағ идалары:

· Тамақ тану мө лшері жағ ынан адекватты, яғ ни, рационның энергетикалық қ ұ ндылығ ы ағ заның энергия шығ ынын толық ө теп отыруы қ ажет.

· Тамақ тану сапасы жағ ынан қ ұ нды, яғ ни қ ұ рамында барлық ағ зағ а қ ажетті тамақ тық (қ оректік) заттар: белоктар, майлар, кө мірсулар, дә румендер, минералды заттар, бә рінен бұ рын, алмастырылмайтын қ ұ рам бө ліктері қ олайлы мө лшерде болуы тиіс.

· Тамақ тану балансталғ ан болуы қ ажет, яғ ни қ ұ рамы, тамақ тық заттардың химиялық қ ұ рам бө ліктерінің мө лшері мен арақ атынастары, олардың пайдағ а асуын қ амтамасыз ететін ағ заның ферменттік жү йелері ү шін қ олайлы болуы қ ажет. Тамақ танудың балансталғ андық қ ағ идасы - рационалды тамақ танудың негізгі қ ағ идасы болып табылады, ол тек негізгі тамақ тық заттардың - белоктардың, майлардың, кө мірсулардың, минералды заттардың жә не дә румендердің арасындағ ы балансталғ андық ты ғ ана емес, сонымен қ атар белоктардың, майлардың, кө мірсулардың, минералды заттар мен дә румендердің ө здерінің қ ұ рамына кіретін заттардың да балансталғ андығ ы туралы тү сінік береді. Тағ амның ә р тү рлі болуы, яғ ни, қ ұ рамында жануар текті жә не ө сімдік текті азық тар жә не жеткілікті мө лшерде тағ амдық талшық тар да болуы тиіс.

· Тағ ам залалсыз, яғ ни тағ амда жұ қ палы немесе паразиттік аурулардың қ оздырғ ыштары болмауы, ал микробтық жә не микробтық емес токсиндердің концентрациясы гигиеналық регламенттерден аспайтын болуы тиіс.

· Жақ сы органолептикалық кө рсеткіштері қ амтамасыз етілуі, тә бет тартатын, аз кө лемде тоқ тық сезімін беретін, жақ сы қ орытылатын жә не жең іл сің етін болуы керек.

· Режиммен тамақ тану.

Кө мірсулар. Биологиялық ролі. Кө мірсулар, тағ амның негізгі массасын қ ұ райды. Олар моносахаридтер (глюкоза, фруктоза, галактоза), дисахаридтер (лактоза, сахароза, мальтоза) жә не тағ амдық (гликоген, крахмал) жә не тағ амдық емес (жасұ нық, пектин заттары) полисахаридтер.

Майлар. Биологиялық ролі. Жануар текті жә не ө сімдік азық тарымен ағ зағ а тү сетін тағ амдық майлардың қ ұ рамына, негізінен нейтралды майлар, сондай-ақ, фосфолипидтер мен стеариндер кіреді. Ағ зағ а сырттан тү скен майлардан ішектің қ абырғ асында қ айта синтезделуі (ресинтез) нә тижесінде, ағ заның майына ұ қ сас май тү зіледі.