Лшеу сапасы. Өлшеу сапасының көрсеткіштері, дұрыстығы.

Машиналар сапасын ө лшеу техникасын қ олданбай қ орынтындылау мү мкін емес, яғ ни ә рбір ө німді ө ндеп шығ ару кезінде ө лшеу жұ мыстары қ ажет.

Ө лшеу кезінде қ олданылатын ө лшеу аспаптары дә лдікті баламаланғ ан, ө лшем бірліктерін дә лдікті беруін қ амтамасыз ететін, уақ ытылы тексерілген болса, сол кезде дайын ө німнің ө лшемдері (есептеу немесе стандарттау негізінде орнатылғ ан) дұ рыс болады.

Еліміздің ө ндіріс кә сіпорындарында ө зара ауыстырымдылық негізінде мамандандыру жә не кооперация атқ ару ү шін, ө лшеулердің қ ажетті дә лдігін жә не ө лшеу бірлігін қ амтамасыз ету қ ажетті.

Ө лшеу бірлігі дегеніміз ө лшеу жұ мыстары заң ды орнатылғ ан ө лшем бірліктерімен жә не нормаланғ ан дә лдікпен анық талғ ан нә тижелер.

Ұ зындық ө лшемдерін беру жә не оларды тексеру ә дістері жү йесі ғ ылыми дә лелденген жә не ол Мемлекеттік ө лшеу жү йесінің бө лігі болып табылады.

Емтихан билеті

Німнің сапа кө рсеткіштер мә нінің ө лшем бірлігі. Сипатталу қ асиеті, кө рсеткіштердің мә нінің анық талу кезең і жә не т.б. бойынша классификациялары.

Ө нім сапасының анық тауыш кө рсеткіші- ө нім сапасы бағ аланатын кө рсеткіш. Мысалы, тұ тынушылар ү шін тамақ ө німдерінің сапа кө рсеткіштері органолептік кө рсеткіштер болып табылады. Қ асиеттерді кө рсету ү шін кө рсеткіштер абсолютті жə не салыстырмалы болып бө лінеді.Ө нім сапасының абсолют кө рсеткіші- ə ртү рлі ө лшем бірліктері арқ ылы немесе ө лшемсіз шамалармен ө рнектелетін сапа кө рсеткіштерінің нақ ты мə ндері. Ө нім сапасының салыстырмалы кө рсеткіші- ө лшемсіз мə ндермен немесе пайызбен ө рнектелетін абсолют кө рсеткіштің бастапқ ы кө рсеткішке қ атынасыСапа кө рсеткіштерін тура жə не жанама деп екіге бө леді. Тура кө рсеткіштер- ө німнің қ асиеті мен сапасын тура сипаттайды (мысалы, жекеленген заттардың массалық ү лесі). Жанама кө рсеткіштер– бірнеше факторларғ а тə уелді қ асиеттерді байланыстырады, ө німнің сапасын жанама сипаттайды. Мысалы, сү ттің тығ ыздығ ын жə не оның химиялық қ ұ рамын анық тайды. Сипаттайтын қ асиеттің табиғ атына байланысты ө німнің сапасының кө рсеткіштері органолептік, химиялық, физика-химиялық, физикалық, биохимиялық, микробиологиялық т.с.с. бола алады.Тағ айындау кө рсеткіштері, Сенімділік кө рсеткіштері, Технологиялық кө рсеткіштер, Унификация(біріздендіру) жə не стандарттау кө рсеткіштері, Эргономикалық кө рсеткіштер, Эстетикалық кө рсеткіштер, Тасымалдауғ а шыдамдылық кө рсеткіштері, Патенттік-қ ұ қ ық тық кө рсеткіштер, Шикізатты ү немді пайдалану кө рсеткіші, Экологиялық кө рсеткіштер, экономикалық кө рсеткіштер жә не т.б.Сапаның кө рсеткішін анық тау оның сандық маң ызын тү сіну болып табылады. Ол ү шін практикада ө німнің ө зіндік ерекшелігіне байланысты тө мендегідей ə дістер пайдаланылады:

• ө лшеуші ə діс(аспаптар, приборлардың кө мегімен);

• тіркеу ə дісі– бұ л тіркеуге жə не есептеуге негізделген. Тіркеу ə дісі

мынадай кө рсеткіштермен, атап айтқ анда: қ ауіпсіздік, патенттік-қ ұ қ ық тық,

стандарттау, сə йкестендірумен анық талуы мү мкін;

• есептеу ə дісі- ө нім сапасы жө ніндегі кө рсеткіштерді анық тау ү шін

арнайы математикалық ү лгілерді қ олдауғ а негізделеді;

• органолептік ə діс– адам мү шесін сезу-кө ру, есту, дə м, тү йсінуді

талдауды қ амтиды. Табылғ ан маң ыздылық тың дə лдігі жə не растылығ ы адамдардың біліктілігі, дағ дылығ ы жə не қ абілеттілігіне байланысты;

• ə леуметтік ə діс- ө нім, оны нақ ты немесе тұ тынушылардың мү мкіншілігі туралы пікірлерді талдау жə не жинау негізінде жү зеге асырылады;

• сапаршылық ə діс– мамандар тобы арқ ылы жү зеге асырылады. Мысалы:

дизайнерлер, дə м айырушылар.