![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Тақырып 4. Автокөлік тасымалының түрлері және оның маңыздылығы
Тасымалдарды кө лік тү рлерінің арасында бө лу ә рбір кө лік тү рлерінің негізгі ерекшеліктері мен артық шылық тарын ескере отырып жасалынады. Кө ліктің ә рбір тү рінің, бірінші кезекте тасымалдау жә не ө ткізіу қ абілеттілігінің қ орларының бар болуына, жү ктерді жә не жолаушыларды жеткізу жылдамдығ ына, тасымалдау арақ ашық тығ ына, маусымдылығ ына сонымен қ атар жоғ арғ ы ең бек ө німділігіне, ың ғ айлылығ ына, бір қ алыпты ырғ ақ тылығ ына, жү йелілігіне, жайлылығ ына т.б. техникалық, технологиялық жә не экономикалық факторларды иеленуіне байланысты ө зіндік экономикалық тиімді ортасы бар. Кө птеген техника – экономикалық жә не халық тық – шаруашылық кө рсеткіштері бойынша таң далынып, қ орытындысында жалпылама кө рсеткіштерді жинақ тай отырып, тө менгі шекті келтірілген шығ ынды анық тауғ а жол ашатын кө ліктің неғ ұ рлым тиімді тү рін таң дау жауапты, қ иын тапсырмалардың бірі. Автокө лік – желді дө ң гелекті жә не шынжыр табанды қ озғ алғ ыштарды пайдалану арқ ылы тас жолдармен жү ктер мен жолаушыларды тасымалдауғ а арналғ ан кө лік тү рі. Автокө лік негізінен қ алаішілік, қ алааралық, халық аралық тасымалдарды қ амтамаcсыз ету ү шін жә не ә уе, су, теміржол кө ліктерін ө зара байланыстыруғ а жә не олармен жолаушылардың арасындағ ы жол қ атынасын қ амтамасыз ету ү шін пайдаланылатын ө те кең таралғ ан кө лік тү рі. Автокө лік тасымалының негізгі техникалық базасы: жылжымалы қ ұ рам, жол инфроқ ұ рылымы жә не автокө лік кә сіпорындарынан тұ рады. Автокө лік тасымалының дамуы келесі факторларғ а тікелей байланысты: - қ алалар мен қ ала ү лгісіндегі кенттердің жә не ондағ ы халық санының ө сіміне; - автобус ө неркә сібінің дамуына, жаң а автокө лік жолдары мен магистральдарының, жол желісі инфроқ ұ рылымының (электр желісі, жолда кө лікке қ ызмет кө рсету бекеттері мен жолаушыларғ а қ ызмет кө рсету қ осындары, жарнамай қ ұ ю бекеттері) интенсивті дамуына; - кө лік қ ызметін ұ сынушылардың арасында жоғ арғ ы бә секелестіктің болуына; - жол бағ ыттары мен қ атынастарын дұ рыс анық тайтын кө ліктік зерттеу, талдау орталық тарының жұ мысының жү йелі болуына; - жол-кө лік қ атыныстарын мемлекеттің бақ ылауына. Кө ліктік тасымалдау ү рдісінде орындалатын жұ мыстар мен атқ арылатын шараларды жә не қ ызметтік міндеттерді бір-бірімен тығ ыз байланыста жү йелі ұ йымдастырып, оң тайлы жолмен ү йлестіре білудің маң ыздылығ ы зор. Олар: 1. Жолаушы жә не жү к тасымалының маркетингі. 2. Жолаушы жә не жү к ағ ындарын зерттеу негізінде ұ йымдастыру, маршрут бағ ыттарын ең тиімді жолмен анық тау, сонымен қ атар жаң а ашылғ ан жә не бар маршруттар бағ ытының ө згеруін алдын-ала қ арастыру. 3. Тасымал тү ріне жә не сұ ранысына сә йкес кө лік тү рін дұ рыс таң дау жә не қ ажетті жылжымалы қ ұ рамның санын нақ ты анық тау. 4. Автокө лік қ озғ алысының жылдамдығ ын дұ рыс нормалау. 5. Жү ргізушілер жұ мысының тиімді кестесін пайдалана отырып автокө лік қ озғ алысын ұ йымдастыру жү йелерін таң дау. 6. Автокө ліктің басқ а кө ліктермен ө зара байланысын қ амтамасыз ету; 7. Жылжымалы қ ұ рамның маршруттардағ ы қ озғ алысының қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету. 8. Автомобиль кө лігімен жү кті қ ауіпсіз тасымалдау мен тиімділігін қ амтамасыз ету. 9. Жылжымалы қ ұ рамды пайдаланудың тиімділігін арттыру жә не тасымалдау шығ ынын азайту ү шін экономикалық – математикалық ә дістерді қ олдану. 10. Жылжымалы қ ұ рам жұ мысы мен оны пайдалануды шұ ғ ыл бақ ылауды жү зеге асыру. 11. Жү ргізуші кө ліктік операцияларды орындауғ а қ атысатын негізгі қ атысушы, сондық тан да ең бек ө німділігі оның жұ мысын дұ рыс ұ йымдастыруғ а тә уелді. Жолдың ү немі ө згеріп отыратын жағ дайы жү ргізушіден ү лкен назар жә не жедел шешім қ абылдауды талап етеді, сондық тан жү ргізушінің ең бек тә ртібінің бұ зылып шаршауына жол бермеу керек. Жолаушы автокө лігі тасымалының жіктелуі: Жолаушы автокө лігі тасымал тү рі бойынша қ алалық, қ аламаң дық, жергілікті, қ алааралық, халық аралық қ атынастар деп бө лінеді. - Қ алалық тасымал автобустармен жә не жең іл автокө ліктермен жү зеге асады. - Қ аламаң дық тасымал қ аладан 50 км дейінгі елді-мекендерді байланыстыратын кө лік тасымалы. - Жергілікті тасымал ауылдық елді-мекендерде жолаушыларғ а қ ызмет кө рсететін тасымал. - Қ алааралық тасымал қ аладан 50 км кө п қ ашық тық та орналасқ ан қ алалардың арасындағ ы тасымалдар. - Халық аралық автокө лік тасымалы деп екі немесе одан да кө п мемлекеттерді байланыстыратын тасымалды айтады. Жолаушы автокө лік тасымалы тағ айындалуына байланысты экскурсиялық, туристік, қ ызметтік, мектептік, вахталық жә не арнайы болып бө лінеді. - Экскурсиялық тасымал экскурсия мазмұ нына байланысты алдын-ала жасалып келісілген экскурсияны қ амтамасыз етуге арналғ ан тасымал. - Туристік тасымал ұ йымның немесе жеке тұ лғ алардың алдын-ала жасалып келісілген туристік маршрут бойынша жү зеге асатын тасымал. - Қ ызметтік тасымал жұ мысшылар мен қ ызметкерлерді жұ мыс орнынан тұ рғ ылық ты жерлеріне дейін немесе кері бағ ытта орындайтын тасымал. - Оқ ушылар тасымалы арнайы маршрутпен жасалғ ан оқ ушыларды тасымалдауғ а арналғ ан тасымалды айтады. - Вахтолық тасымал тұ рғ ылық ты жерінен алыс жерлерге барып ауысыммен жұ мыс істейтін жұ мысшыларғ а арналғ ан тасымалдар. Жолаушы автокө лігі тасымалы ұ йымдастыру ү лгісі бойынша маршрутты, тапсырысты жә не тiкелей аралас болып келеді. - Маршрутты тасымалдар деп бекітілген кесте бойынша арнайы маршруттармен тасымалдауды айтады. - Тапсырысты тасымал деп ұ йымдар мен мекемелердің жә не т.б. келісім шарты арқ ылы немесе жеке тапсырыстар бойынша орындалатын тасымалды айтады. - Тiкелей аралас тасымал деп автокө ліктің бір бағ ыты бойынша басқ а да жолаушы кө ліктерімен араласып жү зеге асатын тасымалды айтады.
|