Тақырып 49. Халыққа көліктік - экспедициялық қызмет көрсету

Кө ліктің жалпы пайдалану жә не жеке пайдалану тү рлері болады.

Жолаушы кө лігінің кө ліктердің басқ а тү рлерінен бірқ атар артық шылық ерекшеліктері бар: жоғ ары маневрлік, жолаушыларды тікелей ең бек қ олданысы орнына жеткізу мү мкіндігі, бұ л кө лік тү рін қ алалық, сондай-ақ қ аламаң дық, халық аралық тасымалдауда пайдалануғ а мү мкіндік береді.

Кө ліктік жү йе деп қ алалық тасымалдауда жү зеге асырылатын кө ліктік байланыстар жиынтығ ын атайды. Қ алалық кө лік жү йесін ә ртү рлі қ алалық жолаушы кө лігі тү рлерімен қ ызмет кө рсетілетін кө шелердің кө ліктік ө ткелдерінің жиынтығ ы, сондай-ақ кө ше желісімен жартылай немесе мү лдем байланыспағ ан кө ліктік жерасты жолдары (метро жолдары) қ ұ райды.

Бірден-бір негізгі сипаттама қ аланың жалпы алањы болып табылады – бұ л ң жалпы алаң ғ а қ алалық кө лік тү рімен қ ызмет кө рсетілетін кө ше ө ткелдері ұ зындығ ының қ атынасы. Қ олданыстағ ы нормативтер бойынша жалпы алаң δ =0, 7 болып есептеледі.

Негізгі кө рсеткіші бағ дар коэффициенті болады, бұ л кө ше ұ зындығ ының бағ дар ұ зындығ ына қ атынасы.

Бұ л коэффициент шанақ тағ ы қ аптама жә не жү кті орналастыру сипатына ие.

Жолаушы автокө лігінің сипаттамасы:

· метрополитен - ірі жолаушыағ ымына қ ызмет кө рсетеді. Метроның бір жолы бір бағ ытта 1 сағ атта 50-60 мың жолаушыны жеткізеді.

· трамвай - ү лкен жолаушыағ ымды магистральге қ ызмет кө рсетеді жә не метро жолының жалғ асы ретінде пайдаланыла алады. Трамвайдың бір жолы пойыз қ ұ рамынан қ арағ анда сағ атына 15-тен 18 мың жолаушығ а қ ызмет кө рсетеді. Трамвай 5 мың нан кем емес жолаушы жолаушыағ ымынан мақ сатты пайдаланылады.

· троллейбус - трамвайды ауыстырады жә не одан ерекшелігі жоғ ары маневрлілікпен ерекшеленеді жә не автобуспен салыстырғ анда қ оршағ ан ортаны ластамайды. Троллейбус 2 мың жолаушыдан кем емес жолаушыағ ымына мақ сатты пайдаланылады.

Қ алалар мен аймақ тардың кө ліктік сипаттамасы:

· ә кімшілік орталық;

· ішкі қ ұ рылғ ан белдік;

· қ аламаң дық белдік;

· жасыл белдік;

· аудандық ішкі белдік;

· ә рекетті кең ейтілген қ алалар;

· жаң адан салынғ ан қ алалар.

Тасымалдауды орындаудағ ы автокө лік ұ йымдарының ақ шалай шығ ындары пайдалану шығ ындары деп, ал есептелген бір ғ ана кө ліктік ү рдісті тасымал қ ұ ны жә не ол автокө лік қ ұ ралдарының тең /(т.км), тең /т немесе тең /сағ. бұ л кө рсеткіштер автокө лік қ ұ ралдарының жұ мыс мә ніне байланысты.

Қ ұ н қ ұ рылымы - жалпы пайдалану шығ ындары элементтері мен қ атынастарының қ ұ рамы.

Автокө лік қ ұ ралдарының тасымал қ ұ ндылығ ына байланысты есеп беру қ ұ рыла отырып, келесі шығ ындар есептеледі:

· жү ргізушілердің негізгі жә не қ осымша ең бек жалақ ыларының аударылуы;

· жанар – жағ ар май шығ ыны;

· майлау жә не басқ а да пайдалану материалдар шығ ыны;

· автодө ң гелектер жө ндеу жұ мыс шығ ындары;

· жылжымалы қ ұ рамды қ айта жабдық таудағ ы амортизациялық шығ ындар;

· автокө лік ұ йымдарының накладной шығ ындары.

Тасымалдауда шығ ын жоспары ауыспалы жә не тұ рақ ты болады.

Қ азіргі уақ ытта жү к автокө лік қ ызметінде еркін бағ алар тарифы бекітілген. Олардың дең гейі бә секе ортасымен тасымалдаушының шынайы (негізгі) шығ ындарымен анық талады. Автокө лік ұ йымдарының ө з клиенттерімен есептесуді орындауда ың ғ айлы болуы ү шін жеке тариф жү йесін жасайды, бұ л тасымал кө лемі, жү кті жеткізу жағ дайы, жұ мысты ұ йымдастыру спецификациясына байланысты болады.

Автокө лік қ ұ ралдары кө біне уақ ытша, шақ ырым бойынша жә не жасалынғ ан немесе жү ргізілген жұ мыстарғ а байланысты тарифтерді алады.

Уақ ытша тарифтер. Белгілі-бір уақ ыт ішінде тасымал кө лемі мен санын анық тау мү мкін болмағ анда клиенттерге ұ сынылатын тарифтер.

Тариф бір сағ атқ а жылжымалы қ ұ рам тү ріне жә не пробегті есептеу арқ ылы жү ргізіледі.

Километр бойынша тарифтер. Жылжымалы қ ұ рам моделі мен тү ріне жә не пробег шамасына байланысты қ арастырылатын тө лемдер. Кө біне бұ л тарифтер қ алааралық тасымалда немесе автокө лік қ ұ ралдары ө з ішінде араласуында орындалады.

Жасалынғ ан немесе жү ргізілген жұ мыстарғ а байланысты тарифтер. Бұ л тарифтер белгілері жү кті тасымалдау мен жү к класына байланыстыавтокө лік қ ызметінде жү к тасымалдауда еркін бағ а бойынша тасымалдаудың ө зіндік қ ұ ны мен бә секелік дә режесіне байланысты анық талады.