Несие картасы

Америкалық тар: «Адам ө мірі ү шін ауа, тамақ, киім жә не несие картасы керек» дегенді жиі айтады. Несиеге ө мір сү ріп ү йреніп қ алғ ан олар ың ғ айлы ә рі қ олжетімді несие картасын жоғ ары бағ алайды. Бізде де соң ғ ы кезде кө п қ олдана бастадық. Алайда, оның қ алай жұ мыс істейтінін кө пшілігіміз тү сіне бермейтін сияқ тымыз. Ө йткені, несие картасын дұ рыс пайдалана алмадық, қ арызғ а баттық деушілер кө п. Несие картасының қ ызметі ө те қ арапайым болғ анымен, оны да ақ ылмен пайдаланғ ан жө н.

Бә рін басынан тү сіндіре кетейік. Сіз банкке ө тініш беріп, несие картасын шартты тү рде қ арыз аласыз. Алайда қ арыз қ олма-қ ол ақ ша тү рінде емес, тө лем картасының ішіне салынғ ан қ аражат ретінде беріледі. Банк тұ тынушының тө лем қ абілеттілігіне сай карта ішіндегі қ аражат белгілі мө лшерде болады. Сіз несие картасындағ ы қ аражатты қ олданғ ан соң, орнына қ айта қ ойып, қ аражатты қ айта пайдалана аласыз. Яғ ни несие картасындағ ы қ аражатты кө пмә рте пайдалану мү мкіндігі бар.

Несие картасынан зардап шектік дегендер ең алдымен, мынадай қ арапайым затты тү сіну керек: несие картасы ө здігінен алғ анда жақ сы да, жаман да емес, ол тек – қ ұ рал! Мә селен, балғ а секілді. Ә рине, егер оны дұ рыс қ олдануды, шегені қ ай жағ ымен ұ ру керектігін білмесең із, қ олың ызды жарақ аттап немесе мү лкің ізге зиян келуі мү мкін. Бұ л жерде балғ аның еш кінә сі жоқ. Білместік пен қ олың ыздың қ исық тығ ынан ғ ана кө ре аласыз. Сол секілді несие картасы да керек кезде жаның ыздан табылар серігің із, арманың ызды орындауғ а бір қ адам жақ ындатар кө мекшің із бола алады. Бірақ, дұ рыс қ олдана білмеген адамды қ арызғ а белшесінен батыра да алады. Қ олың ызғ а қ ұ ралды алмас бұ рын, оны толық тай зерттеп, жұ мыс істеу тә сілін ү йреніп алғ ан жө н. Сол кезде ғ ана оны ө з игілігің ізге пайдалануғ а ешкім де кедергі бола алмайды.

Мына қ арапайым сө зді жадың ызғ а тү йіп алың ыз: несие картасы ешқ ашан ө здігінен ә рекет етпейді. Барлығ ы ө з ә рекетің ізге байланысты. Сондық тан несие картасын қ олданбас бұ рын – келісімшартты мұ қ ият оқ ып шығ ың ыз, ү тір-нү ктесіне дейін зер салың ыз, егер бір нә рсе тү сініксіз болса, банкке хабарласып, нақ тылап сұ раң ыз! Толық ақ парат алғ анша несие картасын пайдаланбаң ыз.

Кө бінесе келісімшартқ а деген зейінсіздік пен картаны мақ сатты қ олданбау сіздің банк алдындағ ы қ арызың ыздың кө лемін кө бейтуге ә кеп соғ ады. Қ арапайым мысал: егер сіз несие картасындағ ы қ аражатты жұ мсап, жең ілдік науқ анында жұ мсағ ан ақ шаң ызды қ айтаратын болсаң ыз, пайыз ү стемесі қ осылмайды. Жең ілдік науқ аны дегеніміз картадағ ы несие лимиті немесе қ аражатты қ олданғ аннан кейін банк тарапынан пайызсыз қ айтаруғ а берілетін жең ілдік мерізімі. Қ азақ стандық банктер 2 айғ а дейін жең ілдік мерзімін ұ сынады. Ә р банкте бұ л мерзім ә ртү рлі екендігін ұ мытпаң ыз. Кө пшілігіміз несие картасындағ ы ақ шаны алғ ан соң, уақ ытында орнына қ оймаймыз. Ө йткені қ олма-қ ол несие сияқ ты ай сайын қ айтарып отырсам болады деп ойлаймыз. Ал, қ арыз еселене береді. Алайда, несие картасында қ айтару кестесінің жоқ тығ ын ұ мытпаң ыз.

Тұ тынушылар жасайтын қ ателіктің тағ ы бірі: жақ ын жердегі банкоматқ а барып, керекті соманы шешіп алып, қ аражатты пайдаланады. Мұ ндай жағ дайда ешқ андай пайыздық ү стеме жоқ деп ойлайды. Солай ма? Жоқ, олай емес. Карта тауар ү шін қ олма-қ ол емес яғ ни картамен тө лем жасауғ а арналғ ан. Банкоматтан алынғ ан ақ ша мү лдем басқ а механизммен жұ мыс жасайды. Ондай жағ дайда сіздің қ арызың ызғ а пайыздар кү н сайын қ осыла бастайды. Осылайша сіз кү ткен нә рседен басқ ағ а тап боласыз: банктің алдында қ арызғ а батасыз да қ аласыз. Яғ ни, несие картасындағ ы ақ шаны банкомат арқ ылы шешіп алу қ ате. Оны қ олма-қ ол емес тө лем ү шін қ олданың ыз. Жә не алынғ ан соманы жең ілдік мерізімі кезінде тө леуді ұ мытпаң ыз. Ә рі картағ а қ арыз соманы қ айтару кезінде алғ ашқ ы жылдық комиссияны бірге тө леп тастаң ыз. Сонда картаны мақ сатты тү рде, артық шығ ынсыз қ олданасыз.

Егер дү кенде мү лдем карта қ абылдамайтын болса ше? Немесе, тек қ ана қ олма-қ ол тө лем жү ргіземіз десе не істеу керек? Егер карта арқ ылы тө леу мү мкіндігі болмаса, оғ ан тиіспең із. Тіпті ақ ша тығ ыз керек болса да. Тағ ы да айтамыз, несие картасын мү мкіндігінше қ олма-қ ол емес тө лем ү шін пайдаланың ыз.

Бұ л картаны дұ рыс пайдаланбау салдарынан банк алдында ү лкен кө лемде қ арыз болудың бір кішкене ғ ана мысалы. Негізінде, келісімшартың ызғ а байланысты мысалдарды ө те кө п келтіруге болады. Сол себепті, тұ рақ ты кең есімізді тағ ы бір мә рте қ айталаймыз – келісімшарттың ә р бө лігін мұ қ ият оқ ың ыз, қ аржылық сауаттылығ ың ызды арттырың ыз, сол кезде ғ ана қ аржылық қ ауіпсіздігің із жө нінде уайымдамасаң ыз болады.