Ингаляциялық наркозға арналған заттар

Астана медициналық университеті» ақ жалпы жә не клиникалық фармакология кафедрасы

Тақ ырыбы: Наркоздық заттар

Орындағ ан: Барат Е.Н.

Топ: 216ЖМ

Тексерген: Алиакбарова Н.Ж

I. Кіріспе

Наркозғ а арналғ ан заттарғ а жалпы сипаттама.

II. Негізгі бө лім

1. Ингаляциялық наркозғ а арналғ ан заттар

2. Сұ йық ұ шқ ыш заттар

3. Газ тә різді заттар

4. Ингаляциялық емес наркозғ а арналғ ан заттар

5. Наркозғ а арналғ ан заттарды жұ птастырып қ олдану

III.Қ орытынды

Негізгі ә дебиеттер тізімі

Осымша ә дебиеттер тізімі

I. Кіріспе

Наркозғ а арналғ ан заттарғ а жалпы сипаттама.

Наркоз (грек. narkosіs – мелшию, ұ йып қ алу) – орталық жү йке жү йесіне арнайы дә рілер жіберу арқ ылы организмде жасанды тү рде шақ ырылғ ан терең ұ йқ ы. Наркоздан кейін адам есінен толық не жартылай айырылып, ауыру сезімін жоғ алтып, тіндер жансызданады.

Негізінен кү рделі хирургиялық операциялар кезінде ауру сезімін болдырмау мақ сатында наркоз беріледі. Наркозды организмге жіберудің: ингаляциялық (дә ріні тыныс жолдарына жіберу), ингаляциялық емес (дә ріні қ ан тамырына, бұ лшық етке, тері астына егу) жә не кү рделі (аралас) тү рлері бар.

Наркоз берер алдында науқ астың ауыз қ уысы, асқ азаны, ішегі толық тазаланады, жү йке жү йесін тыныштандыратын дә рі беріледі, мұ ны премедикация кезең і деп атайды. Наркоз арнайы наркоз аппараттарымен беріледі.

Анестезиологтар жіберілетін дә рінің мө лшерін аппарат (электрэнцефалограф) арқ ылы бақ ылап, тамырдың соғ уын, қ ан қ ысымын ө лшеп отырады. Ө йткені науқ астың организмі жіберілген дә ріге реакция беріп, анафилакстік шок (естен тану) болуы не наркоз беретін тү тік тыныс жолдарын жарақ аттап, ауаның ө тпей қ алуы мү мкін.

Наркоз аспабы. Қ ү рделі операция алдында ауамен немесе оттекпен қ осылғ ан еліткіш затты тыныс жолдарына жіберіп, ештең е сезбейтіндей, (қ озғ алтпау, ауыртпау, бұ лшық еттерді босаң сыту) жағ дайғ а келтіретін қ ұ рал.

II. Негізгі бө лім

Ингаляциялық наркозғ а арналғ ан заттар

Жалпы наркотикалық заттарды енгізу жолына байланысты наркоздың мынадай турлері ажыратылады:

Ингаляциялық наркоз — наркотикалық затты тыныс жолдары арқ ылы енгізеді. Ингаляциялық емес наркоз — наркотикалық затты баска жолдармен енгізеді.

Ингаляциялық емес наркозды келесі тә сілдермен енгізеді:

-Кү ре тамыр арқ ылы

-Тері астына

-Бұ лшық етке

-Тік ішекке

Ә сер ету уақ ытына байланысты ингаляциялық емес наркозды мынадай уш топқ а бө леміз:

-Аз уақ ыт ә сер ететіндер (10-15мин) пропанидид, кетамин.

-Орташа уақ ыт ә сер ететіндер (20-40мин) гексобарбитат, тиопентал натрий.

-Узақ уақ ыт асер ететіндер (60-мин) нартий оксибутират.

Кү ре тамырлық анестезия- кү ре тамырына ауырсыздандыратын заттарды енгізу арқ ылы жү ргізілетін жансыздандырудын тү рі.

Негізгі артық шылыгы – техникалық қ арапайымдылық жә не сенімділік болып табылады. Кү ре тамырлық наркозды жү ргізу ү шін келесі заттар қ олданылады: барбитураттар, гексенал, тиопентал натрий, пропанидид, натрий оксибутираты, кетамин, диприван қ олданылады.

Сү йекішілік анестезия. Анестезия заттардын таралуы.

Кү ретамырлық анестезия

Орталық аналгезия.
Орталық аналгезияда морфин, фентанил, иснтазоцин препараттары қ олданылады.Бұ л препараттар ауру сезімін тарататын рефлекстердін қ ызыметін бұ зу арқ ылы асер етеді.

Нейролептаналгезия (НЛА)
Нейролептаналгезия –веналық анестезия ә дісі. Ол кү шті нейролептикті жә не наркотикалық анальгетиктерді қ осып қ олдануғ а негізделген. Бұ л кезде науқ астың қ озғ алу тынымсыздығ ы жоғ алады, хирургиялық агрессияғ а реакциясы томендейді жә не науқ аста қ оршағ ан ортағ а деген немқ ұ райлық пайда болады.

МИОРЕЛАКСАНТТАР (КУРАРЕТЕКТЕС ДӘ РІЛЕР)
Миорелаксанттар – жү йке-ет талшығ ы синапсындағ ы Нм – холинорецепторларына таң дамалы ә сер етіп, қ аң қ а бұ лшық етінің қ айтармалы параличіне ә келетін дә рілер. Бұ л топтың дә рілерін анестезиологияда қ олданады.
Кураре-Ориноко жә не Амазонка ү ндістерінің жебе ұ шының уы жылан уы қ осылғ ан Itrychnos toxifera мен Chondrodendrontomtosum ағ аштарының шырындарының жә не экстракттары қ оспасы. Кураренің ә сер етуші заты – d тубокурарин алколоиды

Антидеполяризациялаушы миорелаксанттар (пахикураре)
Антидеполяризациялаушы миорелаксанттардың қ атаң молекулалары арасындағ ы ширек азот атомдары қ ашық тығ ы 1, 0 ±0, 1 нм. Молекула қ ұ рамына гидрофобты ароматикалық жә не гетероциклды радикалдар енеді (пахикуаре – сө збе сө з мес куаре, грекше pachys — мес, жалпақ).

Антидеполяризациялаушы миорелаксанттардың механизмі – қ аң қ а мускулатурасы Н – холинорецепторларында ацетилхолинмен бә секелес антогонизмге тү су. Миорелаксанттар рецепторлардың аниондық орталығ ын тежейді, сонымен қ атар аниондық орталық ты қ оршап тұ рғ ан рецептор бө ліктерімен вандерваальс байланыстарын тү зеді. Шеткі пластинкада тыныштық потенциалын тұ рақ тандырып, Н – холинорецепторларды тежеу қ аң қ а еттерінде ә лсіз паралич шақ ырады. Миорелаксанттар жағ ары концентрацияда қ аң қ а еттерінің ашық натрий каналдарында ө ткізгіштікті тікелей бұ зады.

Деполяризациялаушы миорелаксанттар (лептокураре)
Деполяризациялаушы миорелаксанттардың ө кілі – дитилен. Бұ л ширек амин екі ацетилхолин янтар қ ышқ ылының дихолин эфирі молекуласының қ осылғ ан сызық ты структуралы, ширек азот атомдары ара қ ашық тығ ы 1, 45 нм болады (лептокуаре – «жің ішке куаре», грекше – жің ішке, нә зік). Дитилин Н – холинорецепторлармен гидрофобты байланыс тү збейді, антидеполяризациялаушы миорелаксанттарғ а қ арағ анда ет талшық тарында 20 есе артық жиналады.

Дитилин, Н-холинорецепторларды қ оздыра отырып, қ аң қ а еттерінің ұ шындағ ы пластинкаларында қ айтымсыз, тұ рақ ты деполяризацияғ а ә келеді. Бұ л ә сер потенциалын ө ткізуді бұ зады. Дитилин енгізген алғ ашқ ы кезде еттердің фасцикуляциясы, кейін ә лсіз паралич дамиды.

Деполяризация кезінде қ аң қ а еттері калий иондарынан айырылып, ет ә лсіздігінің себебі болып, ә рі аса жоғ ары гиперкалиемия байқ алады.
Соң ғ ысы жү рек тоқ тауына жү рек шамасыздығ ы бар, жү рек гликозидтерімен зә р айдаушы дә рілер қ абылдаушылар, сонымен қ атар кү йікте, жарақ атта, рабдомиолизде, жұ лын жарақ аттанғ ан ауруларды ә келеді

Миорелаксанттарды қ олдану
— Ө ң еш пен жұ тқ ыншақ еттерін ингаляциялық наркозды жең ілдетумен ө кпені жасанды желдету ү шін босаң сыту ү шін (қ ысқ а ә серлі миорелаксант – дитилин қ олданылады).
-Шығ уларды салу, сү йек сынық шыларын репозициялау (дитилинді тыныс мускулатурасының параличіне ә келмейтін аз мө лшерде салынады).
-Кеуде мен іш қ уыстарындағ ы операцияларда ө кпені жасанды желдендіру жү ргізілетін наркозда (наркоз терң дігін тек естен айырылу мен рефлекстер тоқ тау шегіне дейін ғ ана береді).

Тырысқ ақ, ауыр тырыспа ұ стамалары электротырысу терапиясы.
Пирамида мен экстрапирамида жү йесі жү мыстары бү зылғ анда, арахноидитте, энцефалитте, Парксинсон ауруларында тырысуда (милликтинді транквилизаторлармен немесе баклофенмен бірге ішуге беру)

Миорелаксанттарды қ олданғ анда болатын асқ ынулар
Тубокурарин хлорид вегетативті ганглийлерді тоқ татып, артериалды гипертензия секрециясы тежелуінен артериалды гипотензия байқ алады. Танкуроний бромид басқ а миорелаксанттарғ а қ арағ анда М-холинорецепторларды кү штірек тежеп, тахикардия мен артериалды гипертензия дамытады.