Пациентті оқыту кезеңдері

Азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2004 жылғ ы 28 қ азандағ ы № 1117 қ аулысымен бекітілген «Қ азақ стан Республикасының халқ ына мейіргерлік кү тімді ұ йымдастыру стандарты» бойынша

· мейіргерлік кү тім - денсаулық сақ тау ұ йымы берген медициналық қ орытындымен расталғ ан ауыр сырқ аттары бар адамдарғ а психологиялық жә не ә леуметтік кө мек кө рсету мен тұ рмыстық кү тіп қ арау бойынша медициналық жә не ә леуметтік қ ызметтің жолдамасы;

· Амбулаториялық -емханалық дең гейдегі мейіргерлік кү тім амбулаториялық -емханалық ұ йымдардың жұ мысы кезең інде жұ мыс кү ндері ұ зақ тығ ы тө рттен сегіз сағ атқ а дейінгі білікті мейіргерлік кү тім тү ріндегі ү йдегі стационар нысанында жү зеге асырылады

· Ү йдегі стационар емделмейтін патологиясы бар науқ астарғ а ү й жағ дайында демеп емдеуді жү ргізуге жә не қ адағ алауғ а арналғ ан.

· Ү йде мейіргерлік кү тім кө рсетілетін пациенттерге зертханалық -аспаптық зерттеулер жү ргізу тұ рғ ылық ты жері бойынша амбулаториялық жағ дайларда қ амтамасыз етіледі

· стационарлық кө мек – тә улік бойы медициналық қ адағ алаумен білікті, мамандандырылғ ан жә не жоғ ары мамандандырылғ ан медициналық кө мек ұ сыну нысаны;

· мейіргерлік кү тім бө лімшесі (палатасы) – бұ л, созылмалы ү демелі аурудан зардап шегетін, білікті мейіргерлік кү тімді қ ажет ететін пациенттерге білікті мейрігелік кү тімді жү ргізуге арналғ ан кө п бейінді немесе мамандандырылғ ан аурухана қ ұ рамындағ ы бө лімше;

· Пациент пен оның отбасының қ ажеттіліктері емдеу жоспарын жү зеге асыру барысында тұ рақ ты бағ аланады, ол қ ажеттіліктер ө згерген сайын ө згертіледі жә не жаң артылып отырады.

· Қ азақ стан Республикасы Денсаулық сақ тау жә не ә леуметтік даму министрінің 2015 жылғ ы 27 наурыздағ ы № 168 бұ йрығ ымен бекітілген «Паллиативтік кө мекті жә не мейірбике кү тімін кө рсету қ ағ идаларын бекіту туралы» мейіргерлік кү тімге мұ қ таж пациенттерді емдеуге жатқ ызу; Пациентке мейіргерлік кү тімін кө рсету кезінде орта медицина қ ызметкері кү н сайын кү тімді жү зеге асырады

Пациентті оқ ыту кезең дері

Пациентті оқ ытуда – мейірбике оқ ытудың ә рбір кезең дерінің мә нін тү сінгенде ғ ана жү зеге асады. Оқ ыту ү дерісі мейірбикелік процесс секілді 5 кезең нен тұ рады.

1. Пациент туралы ақ парат жинау жә не бастапқ ы білім дең гейін бағ алау. Мейірбике ө зінің алғ ашқ ы контактында пациенттің ө з жай-кү йі туралы не білетінін, оқ уғ а ынтасының барын анық тайды. Мысал келтіретін болсақ, пациент С., 66 жаста, зейнеткер, жү ректің ишемиялық ауруымен ауырады. Ә ң гімелесу барысында пациентте соң ғ ы 2 аптада аяғ ының кешкі уақ ытта ісінуі жә не таң ертең гілік уақ ытта азайғ аны анық талғ ан. Жергілікті емхананың дә рігерінің емін қ абылдағ ан жә не дә рігер 7 кү н бойы су балансын анық тауды ұ сынғ ан. Пациент медикаментозды жә не зә р айдағ ыш препараттарды қ абылдағ ан, бірақ ешқ андай ө згеріс болмағ ан. Кө п мө лшерде шай, сү т, компот жә не суды қ олданады, жиі кіші дә ретке шығ ады. Пациент су балансы жайлы жә не оның қ алай анық талатынын білмейді.

2. Пациент проблемаларын анық тау. Ақ паратты жинап жә не бағ алап мейірбике пациенттегі қ андай білім тапшылығ ының бар екенін біледі.

3. Оқ ыту мақ сатын анық тау, оның мазмұ нын жоспарлау. Мейірбике ө зінің алдына ү ш мақ сат қ ояды: танымдық, эмоционалдық жә не психологиялық аумақ ты қ амтитын болуы қ ажет. Мақ саттар кез келген жағ дайда нақ ты, реалды жә не қ олжетімді болуы тиіс.

Қ ойылғ ан мақ сат 3 аспектіні қ амту керек:

· Пациент орындауы қ ажет, яғ ни оқ ытудың нә тижесі;

· Уақ ыт шектігі, интервалы

· Кімнің жә не ненің кө мегімен мақ сатқ а қ ол жеткіземіз(ө з бетімен, туыстарының кө мегімен, балдақ тың кө мегімен)

Мақ сатты айқ ындау тө мендегідей:

· Танымдық аймақ та – пациент 2 тә улік ішінде су балансы жайында біледі жә не тү сінеді;

· Психологиялық аймақ та – пациент 6 тә улік ішінде ө з бетімен су балансын анық тауда психологиялық дайын болады;

· Эмоционалды аймақ та – пациент 2 тә улікте су балансын қ адағ алаудың маң ыздылығ ын дұ рыс тү сінеді

Кез –келген жағ дайда мақ сат нақ ты, жү зеге асатын жә не қ ортынды болатындай болуы қ ажет. Оқ ытудың маң ыздылығ ын тү сінгеннен кейін, мейірбике оқ ыту жоспарын дайындайды. Жоспарда оқ ыту уақ ыты(таң ертең, тү скі уақ ыт алдында, кешкі астан кейін) жә не ұ зақ тығ ы(10 мин-тан 3 кү н, 20 мин-тан 2 кү н сайын) енгізіледі.

4. Оқ ыту жоспарын жү зеге асыру. Алғ а қ ойғ ан жоспарды жү зеге асыру ү шін мейірбике пациентпен бірлесіп оқ ытуғ а қ олайлы жағ дай жасайды жә не оқ ытуды ө ткізу мерзімін белгілейді.Егер бө лме микроклиматы жағ ымсыз болса(тө менгі температура, жарық талуы аз, бө лме іші қ олайсыз) немесе пациент кө ң іл-кү йі жоқ болса, оқ ытуды кейінге қ алдырғ ан дұ рыс.

Оқ ыту жоспары нә тижелі болуы ү шін келесі ә дістерді қ олдануғ а болады:

· демонстрация – мейірбике пациентке ө зіне кү тім жасау дағ дыларын кө рсетеді(тіс пастасвн пайдалану, балдақ ты қ олдану, АҚ Қ ө лшеу жә не т.б); ә рбір дағ дыны нақ ты қ айталап кө рсету- оқ ыту жоспарының мақ сатына жету барысындағ ы ең маң ыздысы болмақ;

· кең ес беру – мейірбике пациенттің ә р этапты қ алай орындап жатқ анын сырттай бақ ылайды жә не пациентке қ иын болғ ан іс-машық тар кезінде кең ес беріп отырады.

· Рольдік ойын – ө те тиімді оқ ыту тү рі, ә сіресе ә леуметтік дағ ды кезінде; бұ л тә сілде пациенттің ү й жағ дайында ө з – ө зіне кү тім жасай алмау қ ажеттілігі мен мү мкіншіліктері анық талады жә не жаң а дағ дылар пайда болады(ә ң гіме жү ргізе білу, нақ ты ортада ө зін сенімді ұ стау), ө з – ө зін танып білу дең гейі ө седі, қ иындық тарды шешудің жаң а жоы пайда болады.

5. Оқ ыту нә тижелерін бағ алау. Жоспарды жү зеге асырғ аннан кейін оның нә тижелерін зерделейді.

Оқ ыту нә тижелерін бағ алау тө мендегідей болуы мү мкін:

· Пациент ақ паратты жақ сы қ абылдады жә не тиімді дағ дыларды игерді(ақ параттың маң ыздылығ ын жә не мағ ынасын тү сінеді, мейірбике кө мегінсіз дағ дыларды орындай алады);

· Пациент ақ паратты жә не дағ дыларды толық мең герген жоқ (кө рсеткіштерді шатастырады, жауаптары мен іс – ә рекеттерінде сенімсіз);

· Пациент ақ паратты мең гере алмады немесе дағ дылары дамығ ан жоқ.

Соң ғ ы жағ дайда мейірбике оқ ыту жоспарын дұ рыс қ ұ рмағ ан, пациенттің кү йін жә не оның қ ызығ ушылық тарын ескермаген, дұ рыс мақ сат қ оя алмағ ан немесе орындалмайтын, мү мкін емес оқ у жоспарын қ ұ рғ ан. Оқ ыту жоспарын толық қ айта қ арап шығ у қ ажет. Қ андай жағ дай болмасын, мейірбике пациентке оқ у жоспарының нә тижесін айту керек, себебі пациент алғ а қ ойылғ ан тапсырмаларды қ аншалық ты сә тті орындағ аны жайлы білуі қ ажет. Ө з кезегінде пациент ө зін қ алай бағ алайтыны да маң ызды.

Ө зін –ө зі бағ алау:

-адекватты, мейірбикенің бағ алауымен бірдей болуы мү мкін;

-тым жоғ ары;

- тө мендетілген;

-тұ рақ сыз

Мейірбикенің оқ ыту жоспары ә ртү рлі оқ ыту ә дістерін қ олдана алып, пациенттің алғ а қ ойғ ан мақ сатының орындалуына оның жү зеге асуына, ө мір сапасын жақ сартуғ а септігін тигізеді.Сол арқ ылы пациенттің ө з ауруына деген білімін, кө зқ арасын жә не ө зіне кү тім жасауын ү йренеді.