Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Зыреттілікті бағалау – білім.
|
|
6.7.1.1. Тақ ырыптың сұ рақ тары бойынша ауызша сұ рау.
6.7.1.2. Тесттік бақ ылау – 10 сұ рақ тан 3 нұ сқ а.
6.7.1.3. Тақ ырып бойынша кә сіби терминдерді ағ ылшын жә не екінші тілде игеруін тексеру
6.7.2. Тә жірибелік дағ ды қ ұ зыреттілігін бағ алау:
6.7.2.1. Сызба салу:
- рибосоманың қ ұ рлысы (Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология, б. 154, сурет. 3.47).
- геннің трансляция ү дерісін сызу.
6.7.2.2. Есептер шығ ару:
1. Инсулин ақ уызы 51 аминқ ышқ ылынан тұ рады. Ақ уыз инсулинін кодтайтын гендегі нуклеотидтер санын анық таң ыз.
2. Есеп шығ ару -Трансляция процесінде т- РНҚ 30 молекуласы қ атысты. Ақ уызды синтездейтін амин қ ышқ ылының санын анық таң ыз, сондай- ақ осы ақ уызды кодтайтын гендегі триплеттер мен нуклеотидтер санын анық таң ыз.
3. Есеп шығ ару Полипептидтік тізбектің биосинтезіне т- РНҚ УУА, ГГЦ, ЦГЦ, ААГ, ЦГУ антикодондарымен қ атысты. Осы полипептидтік тізбектегі ақ паратты тасымалдайтын ДНҚ молекуласы тізбегінің ә рбір нуклеотидтік қ атарын анық таң ыз. ДНҚ молекуласы қ ос тізбегінің А, Г, Т, Ц нуклеотидтер санын анық таң ыз.
4. Есеп шығ ару Ақ уыз молекуласының бір бө лігіндегі амин қ ышқ ылының орналасу ретін кө рсетің із, егер ДНҚ молекуласының нуклеотидтік қ атары тө мендегідей кодталатын болса:
...ГГТ АЦА ЦТЦ ААГ ГТА...
Егер химиялық жолмен ДНҚ молекуласының 6 нуклеотиді алынып тасталатын болса, жауап қ алай ө згереді?
6.7.3. Бақ ылау сұ рақ тары:
6.7.3.1. Трансляцияның мә ні мен маң ызы неде?
6.7.3.2. Про- жә не эукариоттар трансляциясының ерекшеліктері.
6.7.3.3. Трансляция ү дерісінде рибосоманың, т-РНҚ -ның рө лі қ андай?
6.7.3.4. Трансляция қ ателерінің пайда болу механизмдерінің себебі неде жә не олардың медицинада маң ызы қ андай?
Ү ш тілдегі тү сіндірме сө здер:
| Қ азақ тілінде | Орыс тілінде | Ағ ылшын тілінде |
| Аминоацил-т-РНҚ -синтетаза– ақ уыз биосинтезі ү дерісінде аминқ ышқ ылын ө зіне сә йкес тасымалдаушы РНҚ -мен байланыстыратын фермент | Аминоацил-т-РНК-синтетаза –фермент, связывающий аминокислоту с соответствующей ей транспортной РНК в процессе биосинтеза белка | Aminoacyl-t-RNA synthetase - enzyme, binding aminoacid with corresponding t-RNA during protein biosynthesis |
| Пептидил-трансфераза –полипептидтік тізбектегі аминқ ышқ ылдарын байланыстыратын фермент | Пептидил-трансфераза- фермент, связывающий аминокислоты в полипептидную цепь | |
| Трансляция –а-РНҚ кодондар ретінің полипептидті тізбектегі аминқ ышқ ылдарының ретіне аударылуына негізделген ақ уыз биосинтезінің ү дерісі | Трансляция –процесс биосинтеза белка, основанный на переводе последовательности кодонов и-РНК в аминокислотную последовательность полипептидной цепи | Translation –process of biosynthesis of protein, based on turning of codon sequences of m-RNA into aminoacid sequencies of polypeptide chain |
| Генетикалық код – а-РНҚ -да триплеттер немесе кодондар тү рінде жазылғ ан тұ қ ым қ уалау ақ паратының ақ уыз молекуласының аминқ ышқ ылдар қ атарына аударылуының табиғ и механизмі | Генетический код – природный механизм перевода наследственной информации, записанной в и-РНК в виде кодонов или триплетов, в аминокислотную последовательность белковой молекулы | Genetic сode – natural mechanism of converting of genetic information written in m-RNA by codons or triplets into aminoacid sequence of protein |
| Артық шылығ ы– белгілі бір аминқ ышқ ылдарының бірнеше (2 жә не одан кө п) кодондармен анық талуы | Вырожденность – кодирование определенных аминокислот несколькими (2 и более) кодонами | Degeneracy - coding of certain amino acids with several (two or more) codons |
| Коллинеарлығ ы – полипептидтік тізбектегі аминқ ышқ ылдарының орналасу ретінің оларды кодтайтын а-РНҚ -дағ ы триплеттер ретіне сә йкестілігі | Коллинеарность– соответствие порядка расположения аминокислот в полипептидной цепи порядку расположения кодирующих их триплетов в и-РНК | Collinearity - accordance of order of aminoacids in polypeptide chain to order of arrangement of their encoding triplets in m-RNA |
| Қ айта жабылмайтындығ ы – трансляция барысында кез келген нуклеотидтің тек қ ана бір триплет (кодон) қ ұ рамына кіруі | Неперекрываемость – вхождение любого нуклеотида в состав только одного триплета (кодона) в процессе трансляции | Nonoverlapping – introducing (presence) of any nucleotide only in one triplet (codon) in the translation process |
| Ү здіксіздігі - «код ү тірсіз», трансляция барысында а-РНҚ –ның бірінші триплеттен соң ғ ы триплетке дейін генетикалық ақ параттың (кодондардың) тоқ тамсыз, ү здіксіз оқ ылуы | Непрерывность - «код без запятых», непрерывное, без остановок считывание генетической информации от первого до последнего триплета в и-РНК в процессе трансляции | Nonterruptivity - " code without commas", discontinuous, non-stop reading of genetic information from first to the last triplet in m-RNA in translation process |
| Триплеттілігі – ү ш қ атар орналасқ ан кө ршілес нуклеотидтердің бір аминқ ышқ ылды кодтауы | Триплетность – кодирование одной аминокислоты тремя смежными нуклеотидами (триплетом или кодоном) | Tripletness – encoding of one aminoacid by three adjacent nucleotides (triplet or codon) |
| Универсалдығ ы – барлық тірі ағ заларда (ө те сирек) белгілі бір аминқ ышқ ылдарының бірдей кодондармен анық талуы | Универсальность – кодирование определенных аминокислот у всех живых организмов (за редким исключением) одними и теми же кодонами | Universality – coding of certain aminoacids in all living organisms (with rare exceptions) by the same codons |
| Ақ уыз фолдингі –пептидтік тізбектің ү шінші реттік қ ұ рылымына қ арай оралым жасауы | Фолдинг белков—сворачивание пептидной цепи в правильную трехмерную структуру | Protein folding –folding of a peptide chains into a correct three-dimensional structure. |
| Рибосома –екі тең емес суббірліктен тұ ратын органоид. Кіші суббірлік бір молекула рРНҚ жә не 33 ақ уыз молекуласынан тү зілген. Ү лкен суббірлік біріккен 3 молекула рРНҚ жә не 40 жуық ақ уыздан тү зілген | Рибосома -органоид, состоящий из двух неравных частей-субъединиц. Малая субъединица образована одной молекулой рРНК и 33молекулами белка. Большая субъединица объединяет 3 молекулы рРНК и около 40 белков. | Ribosome –an organelle consisting of two subunits. Small subunit contains one rRNA molecule and 33 protein molecules. Large subunit contains 3 rRNA molecules and about 40 proteins. |
| Триплет –бір аминқ ышқ ылын кодтайтын ү ш нуклеотид | Триплет -три нуклеотида ДНК, кодирующие одну аминокислоту | Triplet –three DNA nucleotides coding for one amino acid. |
| Кодон -бір аминқ ышқ ылын кодтайтын аРНҚ -ның ү ш нуклеотиді | Кодон - три нуклеотида и-РНК, кодирующие одну аминокислоту | Codon –three mRNA nucleotides coding for one amino acid. |
Қ ұ растырушы: оқ ыт. Какишева Г.Т
6 - тә жірибелік сабақ