Таусылмайтын табиғи қорлар

Табиғ и қ орлар – адамның ө з мақ саттары мен ө мір сү руін қ амтамасыз ету мақ сатында қ олданылатын табиғ и заттар мен қ ұ былыстар жиынтығ ы. Оғ ан ауа, кү н, жел, су, жер, ормандар, табиғ и қ ұ рылыс материалдары, пайдалы қ азбалар мен т.б. жатады. Табиғ и қ орлардың бірінші белгісі олардың тү рі№ сол бойынша олар табиғ и қ ұ былыстар, жануарлар ә лемі, ө сімдіктер ә лемі, табиғ и заттар деп бө лінеді. Табиғ и қ орлардың екң ншң белгісі олардың таусылып қ алатындығ ы. Осығ ан байланысты таусылатын жә не таусылмайтын болып бө лінеді. Біз қ арастырып отырғ ан мә селе, ол – таусылмайтын табиғ и қ орлар. Бұ л ұ зақ мерзімді табиғ атты пайдаланғ анда мө лшері мен сапасы ө згермейтін не ө згерісі сезілмейтін табиғ и физикалық қ ұ былыстар мен заттар. Мұ ндай қ орлар кү н энергиясы, жел энергиясы, қ озғ алыстағ ы су энергиясы, жер қ ойнауының энергиясы.

3. Қ азіргі заманның ә леуметтік-экологиялық мә селелері.(56)

Адамзаттың соң ғ ы екі жү з жылда ғ ылыми техникалық прогресс арқ ылы дамуынан қ оршағ ан орта мен экожү йеге антропогендік ә сері қ азіргі кезде қ атты сезіле бастады. Экожү йе бұ зылды немесе тіптен жойылу алдында тұ р. Глобалды экодинамиканың келесі ә леуметтік экологиялық мә селелерін талдап қ арастыруғ а болады. Олар таза су, тең іздер мен мұ хиттар, ауылшаруашылығ ы мен ормандар, атмосфера, қ алдық тар, энергетика, транспорт, радиоактивті қ алдық тар, жердің шө лге айналуы, биотү рлердің азаюы, табиғ и апаттар, техногендік зіл-залалар. Ә рқ айсысының жағ дайы мынандай мә селелерге алып келіп отыр:

Таза су- жоғ ары приоритеттік мә селе. Жалпы Жер шарын алып қ арағ анда су қ оры ө те кө п. Мә селенің ең қ иыны – су сапасы мен дамушы елдердегі су тапшылығ ы болып отыр.

Мұ хиттар мен тең іздер - балық тар қ орының азаюы мен тең ізд ортасын қ орғ ау мә селелері сақ талып отыр. Алдың ғ ы қ атардағ ы мә селеге мұ хит жағ алауындағ ы ластану жағ дайы мен оғ ан антропогендік ә серлердің ұ лғ аюы жатады. Тең із бен мұ хиттардың қ орын пайдалану мен оны сақ тау экономкалық сараптамадан ө ткізуді талап етуде.

Ауылшаруашылығ ы мен ормандар – азық -тү лікпен қ амтамасыз ету барлық елдерде біркелкі емес. Дамығ ан елдермен салыстырғ анда дамуы елдердегі халық пайдаланатын азық калориясы тө мен. Тағ ы бір мә селе ол ормандардың ө ртке жиі ұ шырауы мен ағ аштарды заң ды жә не заң сыз кесудің ү лкен дә режеде жү ргізілуі де болып отыр.

Энергетика – энергияны ө ндзіру қ айта толмайтын қ орларды жағ ы арқ ылы алынып келеді. Бірінші мә селе, осы қ орлардың азаюы, екінші мә селе, қ оршағ ан ортағ а тигізіп отырғ ан зияны.

Транспорт – соның ә серінен атмосферағ а шығ атын улы жә не зиянды заттар мө лшері артып отыр. Транспорт қ олданатын жанар май да сапасы жақ сармай отыр.

Атмосфера – ауағ а шығ арылып жатқ ан зиянды заттардың мө лшерін кү рт азайту жолдаы.

Қ алдық тар – ө неркә сіп орындарының қ алдық тарымен қ атар муниципалдық қ алдық тар да кө п мө лшерде шығ арылуда. Қ алдық тар қ ауіпті, уландырғ ыш, радиоактивті жә не аралас болып бө лінеді.

Билет №5