Азақстан Республикасының тұрақты дамуының өзекті экологиялық мәселелері

Глобалды экодинамиканың келесі ә леуметтік экологиялық мә селелерін талдап қ арастыруғ а болады. Олар таза су, тең іздер мен мұ хиттар, ауылшаруашылығ ы мен ормандар, атмосфера, қ алдық тар, энергетика, транспорт, радиоактивті қ алдық тар, жердің шө лге айналуф, биотү рлердің азаюы, табиғ и апаттар, техногендік зіл залалар.

Ә рқ айсысының жағ дайы мынандай мә селелерге алып келіп отыр: Таза су – жоғ ары приоритеттік мә селе.Глобалды қ арағ анда су қ оры ө те кө п. Мә селенің ең қ иыны су сапасы мен дамушы елдердегі су тапшылығ ы болып отыр. Жиырма сегізден астам елде су тапшылығ ы сезіліп отыр, ал дамушы елдерде бір млрд астам адам су жетіспеушілігінен зардап шегуде. Соның кесірінен санитарлық – гигиеналық жағ дай ө те нашар. мен тең іздер. Балық тар қ орының азаюы мен тең із қ оршағ ан ортаны қ орғ ау мә селелері сақ талып отыр. Алдың ғ ы қ атардағ ы мә селеге мұ хит жағ алауындағ ы ластану жағ дайы мен оғ ан антропогендік ә серлердің ұ лғ аюы жатады. Тең із бен мұ хиттардың қ орын пайдалану мен оны сақ тау экономикалық сараптамадан ө ткізуді талап етуде. Барлық тең ізбен шектесетін елдер бірлесе отырып осы мә селелерді шешуге жұ мыла кірісулері керек. Ауылшаруашылығ ы мен ормандар. Азық тү лік шығ ару жерді қ ұ нарлануды қ ажет етеді, бірақ кө п жағ дайда тың айтқ ышты қ олданудан астық ө німінің артуы байқ алмайды. Азық тү лікпен қ амтамассыз ету барлық елдерде бірдей біркелкі емес. Дамығ ан елдермен салыстырғ анда дамушы елдердегі халық пайдаланатын азық калориясы тө мен. Тағ ы бір мә селе ол ормандардың ө ртке жиі ұ шырауы мен ағ аштарды заң ды жә не заң сыз кесудің ү лкен дә режеде жү ргізілуі де болып отыр. Энергетика. Дү ниеде энергияғ а деген сұ раныс жылдан жылғ а ө сіп келеді. Ал энергияны ө ндіру қ айта толмайтын қ орларды жағ у арқ ылы алынып келеді. Бірінші мә селе осы қ орлардың азаюы, ал екіншісі қ оршағ ан ортағ а тигізіп отырғ ан зияны. Бұ л мә селелерді шешудің бірден бір тиімді жолы дә стү рлі емес (кү н, жел, су) энергия кө здерін пайдалануды енгізу жә не энергияны аз мө лшерде пайдаланатын қ ұ рылғ ыларды тұ рмыста жә не ө неркә сіпте қ олдану. Транспорт. Ә лемдегі елдерде транспорт тү рі мен саны кү рт кө бейіп отыр. Соның ә серінен атмосферағ а шығ атын улы жә не зиянды заттар мө лшері артып отыр. Тарнспорт қ олданатын жанар май сапасы да жақ сармай отыр. Осы мә селерді шеу жолдары – жанар май сапасын арттыру, экономды жә не шағ ын тарнспорттарды шығ арып пайдалану, кейбір жанар майды кө п мө лшерде жағ атын автотранспорттан бас тарту, электр жә не кү н энергиясы арқ ылы жү ретін автомобильдерді барлық елдерде пайдалану. Атмосфера. Ең басты мә селе ауағ а шығ арылып жатқ ан зиянды заттардың мө лшерін кү рт азайту жолдарын қ арастыру, барлық сү згіш ә дістерді жү зеге асырып, ө неркә сіп орындарында пайдалану. Бұ л мә селе барлық елдерге тә н. Қ алдық тар. Ө неркә сіп орындарының ө алдық тарымен қ атар муниципалдық қ алдық тарда кө п мө лшерде шығ арылуда. Қ алдық тар қ ауіпті, уландырғ ыш, радиоактивті жә не аралас болып бө лінеді. Қ алдық тар мә селесінің шешілу жолдары – қ алдық сыз ө ндіріс санын арттыру, қ алдық тарды ө ң деуші заудтарды кө птеп салу, қ алдық тар полигондарын жабдық тау, ө алдық ты аз шығ арушы текхнологияларды қ олдану.

Билет №7